این قسمت: اروپا و اینستکسمحمدجواد ظریف در اعترافی تازه تأکید کرد که انتظار از اروپا برای راه‌اندازی اینستکس اشتباه بوده، زیرا اروپا تعهدات برجام را اجرایی نکرده و شرکت‌هایش ایران را ترک کردند.
باز هم اعتراف دیرهنگام ظریف
فرهیختگان: محمدجواد ظریف که سابقه پری از اظهارات و اقدامات نسنجیده داشته و بار‌ها نیز علی‌رغم نادیده گرفتن انتقادها به رویکردش در سیاست‌خارجی، درنهایت از موضع خود عقب نشسته است در جدید‌ترین اعتراف خود در نخستین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اروپا و آمریکا گفت: «اشتباه می‌کردیم که از اروپا توقع داشتیم اینستکس راه بیندازد؛ چون حوزه رقابتش را آنجا تعریف نکرده است.» او اظهاراتش را اینگونه ادامه داد: «اروپایی‌ها در مذاکرات می‌گفتند برجام را رعایت کردیم، گفتم اگر رعایت کرده بودید که شرکت‌های شما از اینجا نمی‌رفتند.»
ظریف درحالی اعتراف می‌کند اروپا ضمن عدم تعهد به برجام به سازوکار اینستکس که با هدف جبران خروج آمریکا وضع شده بود نیز پایبند نبوده که او چند روز پیش از تصویب برجام در مجلس در نشست بررسی برجام در شورای راهبردی روابط خارجی در پاسخ به سؤال فوأد ایزدی که گفته بود چه الزام حقوقی برای اجرای تعهدات طرف مقابل آن‌هم پس از آنکه ایران به تعهداتش در برجام عمل کرد، وجود دارد، گفت: «آمریکا چاره‌ای جز پایبندی به برجام ندارد.»
ظریف در پاسخش به ایزدی تأکید می‌کند: «در صورت عدم پایبندی آمریکا مقبولیتش در دنیا را از دست خواهد داد. و اگر تحریم‌ها را برگرداند کسی آن را اجرا نمی‌کند.» اما در نهایت آمریکا از برجام خارج شد و کشور‌های اروپایی نیز که به همین تحریم‌ها پایبند ماندند سازوکار اینستکسی که برای دور زدن تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا راه انداخته بودند را به کار نگرفتند.
برای همین هم همان‌طور که ظریف نیز اشاره کرده است شرکت‌هایشان ایران را ترک کردند. اروپایی که به هیچ یک از تعهداتش عمل نکرده اکنون تهدید کرده است که مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال می‌کند. طرف اروپایی با استناد به سازوکار‌های معیوبی همچون اینستکس می‌خواهد بگوید علی‌رغم خروج آمریکا از برجام اروپا با چنین سازوکار‌هایی به برجام پایبند مانده است؛ حال آنکه این سازوکار‌ها در نهایت خروجی نداشت و شرکت‌های اروپایی نیز تحت فرمان آمریکا یک به یک از مسیر تعاملی که پس از برجام با ایران شروع کردند عقب‌نشینی کرده و با آمریکا همراه شدند تا امروز ظریف اینگونه به اشتباهش در پذیرش این سازوکار اعتراف کند.
این نخستین بار نیست که ظریف مسیر بن‌بستی را تا انتها طی کرده و در نهایت از موضع خود بازمی‌گردد. البته هیچ مقام و مسئولی نمی‌تواند ادعا کند که در تمام دوران مسئولیتش هیچ اشتباهی نکرده اما آنچه محل انتقاد قرار دارد این است که آن فرد علی‌رغم انتقادهای متعددی که به رویکردش می‌شود به طی کردن یک مسیر غلط اصرار به خرج داده و با دل‌خوش کردن به تشویق‌های جامعه هواداری برای یک کشور هزینه‌های کلان تراشیده و در نهایت نیز به اشتباهاتی اعتراف کند که خیلی زودتر به او گوشزد می‌شدند اما شنیده نمی‌شدند.
امیرکبیرنمایی نکنید
با وجود انتقادهای متعدد به عملکرد و اظهارات ظریف، برخی جریان‌های رسانه‌ای و سیاسی تلاش کرده‌اند از او به طرز اغراق‌آمیزی چهره‌ای قهرمان‌گونه و کارگزاری توانمند بسازند. این جریان‌ها گاه ظریف را به‌عنوان «امیرکبیر زمان» معرفی کرده‌اند و حتی برکناری ایلان ماسک از دولت آمریکا را به عنوان فرصتی دیدند تا با کار کردن عکس ظریف در کنار ایلان ماسک درکنار هم این دو را از این بابت که هردو در پیروزی کاندیدای مورد نظر خود در انتخاب اثر گذاشته و درنهایت از دولت کنار گذاشته شدند، همانند کنند.
چنین همانند‌سازی بین ظریف با کسی که اخیراً ادعا‌هایی در مورد اعتیادش مطرح می‌شود و ایده‌های اجرایی‌اش در دولت آمریکا نظیر سبک‌سازی دولت و کنار گذاشتن کارکنان بدون نتیجه مانده و اعتراض اجتماعی ایجاد کرده، اتفاقاً تقلیل شأن ظریف محسوب می‌شود نه ارتقای جایگاه او. ضمن آنکه اگر بخواهیم جنبه‌های مثبت اقدامات ایلان ماسک در حوزه کسب و کار را در نظر بگیریم و مثلاً با صرف‌نظر از همه رانت‌های دولتی که به ثروتمند‌تر شدن ماسک کمک کرده، او را کارآفرینی توانمند با ایده‌های قوی و منسجم بدانیم، ظریف از چنین ظرفیتی برخوردار نیست؛ کسی که مدام ایده‌های شکست‌خورده را طرح و اجرا کرده و درنهایت نیز موضع خود را گردن نمی‌گیرد قطعاً نمی‌تواند به عنوان فردی موفق مورد تأیید قرار گیرد.
ظریف حتی در دوره مسئولیتش در معاونت راهبردی دولت پزشکیان نیز اقدام شاخصی انجام نداد و اینکه دولت هم در مقابل خروجش مقاومت خاصی نکرد شاید ناشی از همین کم‌عملی بوده و تلویحاً پالس مثبت به خروجش برداشت شود. فردی که به‌جای اجرای مسئولیتش در کنفرانس‌های بین‌المللی همچون مونیخ شرکت می‌کرد تا در مسیری موازی با وزارت‌خارجه در امور مرتبط با دیپلماسی رسمی کشور اظهار‌نظر کند و یا در این مجمع امنیتی که نیاز به بازنمایی قدرت و انسجام داخلی دارد دوگانه‌های سیاست داخلی و انتخاباتی را به دوقطبی تبدیل کرده و دانسته یا ندانسته به دولت‌های بدسابقه غربی پالس فراهم بودن فضا برای ایجاد التهاب بدهد.
گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
