مدیریت مصرف آب اولویت دارد

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کمبود آب دیگر حرف تازه‌ای نیست و گوش همه تقریبا با آن آشناست اما کو گوش شنوا؟ با وجود هشدارهایی که اعلام می‌شود هنوز هم در کوچه و خیابان شاهد افرادی هستیم که بی‌محابا شیلنگ آب را به دست گرفته و با آن کوچه و خیابان را می‌شویند و آب‌پاشی می‌کنند. حتی زمانی هم که با روی گشاده به آنها متذکر می‌شویم آب را هدر ندهند، با جمله «مگر تو قبض آب ما را پرداخت می‌کنی» مواجه می‌شویم. اما گزارش‌ها بیانگر آن است که دیگر کار از کار گذشته و موضوع حسابی بیخ پیدا کرده است. کمبود آب که به معنای کمبود آب آشامیدنی است، امروز دیگر مشکل بسیاری از کشورهای جهان شده، به‌طوری که قریب یک‌سوم جمعیت جهان که حدود دومیلیارد نفر را تشکیل می‌دهند، حدود یک‌ماه از سال را با کمبود آب آشامیدنی دست و پنجه نرم‌ می‌کنند و نیم‌میلیارد نفر از مردم دنیا در طول سال با کمبود آب شدید درگیر هستند.

 اوضاع وخیم است

به‌ تازگی، عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بحران آب را سبب نابودی ایران دانسته و اشاره کرده کشور تنها تا 50 سال آینده آب دارد. اما در این میان، اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست معتقد است اوضاع وخیم‌تر از این حرف‌هاست و طبق آمار و ارقام، ذخیره آب کشور شاید تا 25 یا 30 سال آینده بتواند جوابگوی نیازها باشد.

به گفته او، ما در طول این سال‌ها مدیریت صحیحی نداشته‌ایم. چند سال پیش به دنبال مجوزی که از سوی مجلس شورای اسلامی صادر شد، 700هزار حلقه چاه حفر شد که نتیجه آن، کاهش فاحش سفره‌های آب زیرزمینی بود. بخش زیادی از این آب در حوزه کشاورزی صرف شد که مقادیر بالایی از آب را مصرف می‌کردند؛ مانند کاشت هندوانه که به مقدار زیادی آب برای کشت نیاز دارد. در واقع، کهرم معتقد است وضعیت آب کشور تا پیش از این سیاست‌ها و مدیریت‌های اشتباه، خیلی خراب نبود. او می‌گوید: «ما سالیانه چیزی قریب به 420 میلیارد مترمکعب آب به صورت باران، تگرگ و برف در ایران دریافت می‌کنیم. از این مقدار، حدود یک‌چهارم یعنی 120میلیارد مترمکعب را مصرف می‌کنیم و مابقی، در دریاها و کویرها می‌ریزد و از دست ما خارج می‌شود. از این 120 میلیارد مترمکعب، حدود 92 درصد آن در بخش کشاورزی استفاده می‌شود. پنج درصد در بخش صنعت و سه تا چهار درصد هم آب شرب است که در مصارف خانگی به کار می‌رود. بنابراین، اگر می‌خواهیم در امر صرفه‌جویی قدم برداریم، باید در بخش کشاورزی باشد.» اما از طرفی، این به این معنا نیست که در مصارف خانگی رعایت نکنیم. شاید این بخش، خیلی چشمگیر نباشد اما باید نهایت تلاش را انجام داد و آب را بهینه مصرف کرد. از طرفی، ذخیره‌سازی آب پشت سدها هم باعث تبخیر حجم بالایی از آب‌ می‌شود و بخشی از ذخیره آب را هم در این بخش از دست می‌دهیم.

حدود یک‌سوم آبی که برای آبیاری بخش کشاورزی استفاده می‌شود، تبخیر و غیرقابل استفاده می‌شود. بزرگ‌ترین ضعف مدیریت مصرف آب در اینجاست یعنی، سیستم آبیاری ما هنوز متعلق به سال‌ها پیش است و با کرت‌بندی انجام می‌شود، به‌طوری که بخشی از آب هدر می‌رود.

اما کهرم معتقد است در دنیا، سیستم‌های نوینی چون آبیاری قطره‌ای، بارانی و مه‌پاش جایگزین سیستم‌های آبیاری سنتی شده که مصرف آب را به حداقل می‌رساند. این سیستم‌ها قابل‌تنظیم هستند و هدررفت آب هم ندارند. هزینه لوله‌کشی سیستم‌های آبیاری نوین تقریبا 10میلیون تومان در هر هکتار است و در مزارع وسیع، این قیمت سرسام‌آور می‌شود. به همین دلیل است که در ایران هنوز این سیستم باب نشده و تنها به صورت خیلی محدود به کار می‌رود.

 

* نویسنده : ندا اظهری روزنامه‌نگار