از اعتیاد ایلان ماسک تا سیلی خوردن ماکرون

فرهیختگان: جهان سیاست در سال‌های اخیر شاهد تحولاتی بوده که بیش از پیش نشان‌دهنده افت سطح گفتمان سیاسی و تبدیل آن به نمایش‌های رسانه‌ای و جنجال‌های سطحی است. دو ماجرای اخیر که یکی به ایلان ماسک، کارآفرین و مدیرعامل شرکت‌های تسلا و ایکس و دیگری به امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه مربوط می‌شود، به‌خوبی این روند را به تصویر می‌کشد. این دو ماجرا که یکی به کناره‌گیری ماسک از سمت دولتی و شایعات مرتبط با اعتیاد او گره خورده و دیگری به حواشی رسانه‌ای ماکرون در سفر‌های بین‌المللی که به شائبه اعتیادش و همچنین سیلی خوردن از همسرش حین خروج از هواپیما مربوط بود، نشان‌دهنده آن است که سیاست جهانی به‌جای تمرکز بر مسائل اساسی مانند اقتصاد، دیپلماسی و بحران‌های جهانی، درگیر جنجال‌های شخصی و نمایشی شده است. 
 ماجرا‌های اخیر ایلان ماسک و امانوئل ماکرون، اگرچه درظاهر به مسائل شخصی و حاشیه‌ای مربوط می‌شوند، اما در بطن خود نشان‌دهنده یک بحران بزرگ‌تر در سیاست جهانی هستند. ابتذال سیاست که با جنجال‌های رسانه‌ای و نمایش‌های سطحی همراه است، باعث شده ادبیات سیاسی از مسائل اساسی به حاشیه‌ها منحرف شود. این روند که با ظهور شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتال شدت گرفته، باعث شده سیاستمداران و رهبران جهان به‌جای تمرکز بر حل مشکلات واقعی، درگیر مدیریت تصویر خود در رسانه‌ها شوند. 

ماست‌مالی اعتیاد 

ایلان ماسک، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فناوری و تجارت در جهان، در ماه‌های اخیر به دلیل نقش‌آفرینی‌اش در دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا توجهات بسیاری را به خود جلب کرده بود. ماسک که به‌عنوان رئیس «وزارت بهره‌وری دولت» (DOGE)منصوب شده بود، وظیفه‌ای حساس و جاه‌طلبانه برای کاهش هزینه‌های دولت آمریکا بر عهده داشت. این وزارتخانه که ایده‌ای غیرمتعارف به نظر می‌رسید، قرار بود با استفاده از تخصص ماسک در مدیریت و کارآفرینی، هزینه‌های دولت فدرال را تا یک تریلیون دلار کاهش دهد. اما این ماجرا که در ابتدا با امیدواری همراه بود، به‌سرعت به یکی دیگر از شکست‌های دولت ترامپ تبدیل شد. ماسک در کنفرانسی مطبوعاتی در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید اعلام کرد همکاری‌اش با دولت آمریکا به پایان رسیده است. او سپس در مطلبی که از طریق شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد، از دونالد ترامپ بابت فرصتی که به او داده شده تشکر کرده و ابراز امیدواری کرده که «وزارت کارآمدی دولت» همچنان به کاستن بودجه و پرسنل دولت فدرال با هدف «کارآمد» کردن آن و صرفه‌جویی در بودجه ادامه دهد. ماسک همچنین با اشاره به وزارت کارآمد‌سازی دولت آمریکا تأکید کرد: «ماموریت وزارت کارآمد‌سازی درطول زمان قدرتمندتر خواهد شد و به سبک زندگی در سراسر دولت تبدیل خواهد شد.» کاخ سفید اعلام کرد این سمت محدودیت زمانی ۱۳۰ روزه داشته و پایان آن برنامه‌ریزی‌شده بود، اما گزارش‌های رسانه‌ای، ازجمله وال‌استریت ژورنال، روایت دیگری را ارائه کردند. این گزارش‌ها حاکی بود که دونالد ترامپ و دستیارانش از عملکرد ماسک ناامید شده‌اند و حتی خود ترامپ از مشاورانش پرسیده بود که آیا وعده‌های ماسک برای کاهش یک تریلیون دلاری هزینه‌ها واقع‌بینانه بوده است یا خیر. 
در ادامه این گزارش آمده: «رئیس‌جمهور آمریکا و دستیارانش از دوران پرتلاطم تصدی ماسک ناامید و دچار تردیدند.» وال‌استریت ژورنال همچنین به نقل از مقام‌های آمریکایی فاش کرده که اختلاف‌هایی بین ترامپ، دستیارانش و ماسک در موضوع‌های مربوط به خاورمیانه وجود داشته که در جریان جلسه‌های وزیران کابینه ترامپ علنی شده است. خبر خروج ماسک از دولت ترامپ یک هفته پس از آن منتشر می‌شود که وی ۳۱ اردیبهشت سال جاری گفته بود در آینده «بسیار کمتر» در سیاست خواهد بود که نشان‌دهنده عقب‌نشینی بزرگترین حامی مالی کارزار انتخاباتی ترامپ و یکی از جنجالی‌ترین چهره‌هایی است که در دولت او ظهور کرده‌اند. مدیرعامل تسلا در این مصاحبه همچنین گفت: «فکر می‌کنم از نظر سیاسی، در آینده خیلی کمتر کار خواهم کرد.» وقتی از او درباره دلیل این تصمیم پرسیده شد، ماسک گفت: «فکر می‌کنم به اندازه کافی کار کرده‌ام.» یکی از نکات برجسته این ماجرا، کبودی قابل‌توجه روی صورت ماسک در کنفرانس مطبوعاتی بود که گمانه‌زنی‌های بسیاری را برانگیخت. برخی رسانه‌ها ازجمله نیویورک‌تایمز، این کبودی را به شایعات مربوط به مصرف مواد مخدر توسط ماسک مرتبط دانستند. نیویورک‌تایمز ادعا کرد که ماسک درطول مبارزات انتخاباتی ۲۰۲۴، نه‌تنها به‌صورت گاه‌به‌گاه بلکه به‌طور مزمن از موادی مانند کتامین، اکستازی و روان‌گردان‌ها استفاده می‌کرده است. این گزارش به جزئیاتی اشاره کرد که ماسک خود نیز اعتراف کرده مصرف بیش‌ازحد کتامین باعث مشکلات جسمانی، ازجمله تأثیر بر مثانه‌اش شده است.  ماسک اما در پاسخ به این شایعات، با لحنی طنزآمیز تلاش کرد موضوع را کم‌اهمیت جلوه دهد. او در کنفرانس مطبوعاتی با اشاره به ماجرای ماکرون و شایعه سیلی خوردن او از همسرش، گفت کبودی صورتش به دلیل بازی با پسرش، لیل ایکس، ایجاد شده و هیچ ارتباطی به مسائل دیگر ندارد. 

رئیس‌جمهور پرحاشیه

در سوی دیگر این داستان، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز در هفته‌های اخیر گرفتار جنجال‌های رسانه‌ای شده است که به‌جای تقویت جایگاه بین‌المللی فرانسه، چهره‌ای مضحک از او و دولتش به نمایش گذاشته است. سه حادثه اخیر برای رئیس‌جمهور فرانسه در روز‌های گذشته، شامل دستمال کاغذی در قطار، نگه داشتن انگشتش توسط اردوغان و سیلی خوردن از همسر باعث شده است تا چهره بین‌المللی فرانسه مطابق میل تحلیلگران فرانسوی نباشد. این سومین بار در این ماه است که ماکرون سوژه فیلم‌های ویدئویی پربازدید شده است، سفر ماکرون به ویتنام، که قرار بود نمادی از نفوذ فرانسه در منطقه هند و اقیانوس آرام باشد، به دلیل اقدام جنجالی همسر ماکرون که با باز شدن در‌های هواپیمای ریاست‌جمهوری پس از فرود در هانوی در روز یکشنبه رخ داد و تمام جهان نیز آن را دید تحت‌الشعاع قرار گرفت. ویدئویی که نشان می‌داد همسر ماکرون، بریژیت، در هواپیمای ریاست‌جمهوری به او سیلی می‌زند، به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد. این ویدئو، همراه با دو حادثه دیگر، یعنی استفاده ماکرون از دستمال کاغذی در قطار به کی‌یف که برخی با انتشار تصاویر آن مدعی اعتیاد ماکرون شدند و همچنین ماجرای نگه داشتن انگشت ماکرون توسط رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به سوژه‌ای برای تمسخر و انتقاد از ماکرون تبدیل شد. ماکرون در پاسخ به این جنجال‌ها، با لحنی تند و در عین حال تلاش برای حفظ ظاهر، ویدئوی سیلی خوردن از همسرش را ساده و بی‌اساس خواند و از رسانه‌ها خواست تا آرامش خود را حفظ کنند. با این پاسخ، جنجال‌ها فروکش نکرد و در ادامه با واکنش دونالد ترامپ و ایلان ماسک به آن دامن‌زده شد. پس از آن‌که خبرنگار فاکس‌نیوز، پیتر دوسی، در دفتر بیضی از رئیس‌جمهور پرسید: «هفته‌ گذشته ویدئویی در هواپیما پخش شد که نشان می‌داد بانوی اول فرانسه به همسرش، امانوئل ماکرون، سیلی می‌زند. آیا توصیه‌ای از یک رهبر جهانی به یک رهبر جهانی دیگر در مورد ازدواج دارید؟» ترامپ که انتخاب خودش و اظهارات زننده‌اش در مورد مباحث مختلف نمادی از ابتذال سیاسی دنیاست و بعضی از اظهاراتش را حتی نمی‌توان بازنشر داد در پاسخ با کنایه‌ای طنزآمیز گفت: «مطمئن شوید که در‌های هواپیما همچنان بسته است.» 
در حین همین پاسخ ایلان ماسک که خبر‌هایی در مورد اعتیادش منتشر شده و کبودی چشمش در طول رویداد جمعه قابل‌مشاهده بود، سعی کرد با کنایه زدن به ماکرون کبودی زیر چشمش را که برخی به اعتیادش ربط می‌دهند ماست‌مالی کند. او با لحنی کنایی توضیح داد که کبودی زیر چشمش هیچ‌ربطی به بریژیت ماکرون، همسر رئیس‌جمهور فرانسه ندارد. 
او با اشاره طنزآمیز به ماجرای سیلی خوردن امانوئل ماکرون، گفت: «نه، این کار بریژیت نبود.» ماسک در ادامه گفت: «داشتم با پسرم لیل ایکس بازی می‌کردم، بهش گفتم بزن تو صورتم، و اونم زد.»

پیامد‌های ابتذال سیاست

ماجرای ماکرون و ویدئو‌های جنجالی‌اش بازتاب‌دهنده کاهش سطح سیاست به نمایش‌های رسانه‌ای و جنجال‌های شخصی است. در حالی که فرانسه و آمریکا با اختلاف‌نظر‌های فاحشی در مورد مسائلی مانند جنگ اوکراین و مدیریت بحران غزه مواجه هستند، رهبران این دو کشور به‌جای تمرکز بر این مسائل، درگیر حواشی پی‌درپی و تمسخر یکدیگر شده‌اند. 
پیامد‌های این روند برای سیاست جهانی و اعتماد عمومی بی‌اعتمادی به نهاد‌های سیاسی و درک نوعی ابتذال از سیاست در جهان معاصر است. در مورد ماسک، شایعات مربوط به اعتیاد او و کبودی صورتش، نه‌تنها اعتبار او به‌عنوان یک کارآفرین موفق را زیر سؤال برد، بلکه باعث شد اقدامات ناکارآمد وزارت بهره‌وری دولت آمریکا نیز نادیده گرفته شود. به‌جای بحث درباره اینکه آیا ماسک توانسته به وعده‌های خود برای کاهش هزینه‌های دولت عمل کند یا خیر، رسانه‌ها و افکار عمومی درگیر شایعات شخصی شدند. درمورد ماکرون نیز جنجال‌های رسانه‌ای باعث شد او به‌عنوان یک رهبر ضعیف و مضحک در افکار عمومی جهان دیده شود.  این ابتذال همچنین تأثیرات عمیقی بر روابط بین‌المللی دارد. در حالی که آمریکا و فرانسه در موضوعاتی مانند جنگ اوکراین و بحران غزه با یکدیگر اختلاف دارند، تمسخر و جنجال‌های رسانه‌ای باعث شده این اختلافات به‌جای بحث‌های دیپلماتیک، در قالب شوخی‌ها و کنایه‌های شخصی مورد واکنش قرار بگیرند تا مسیر لاینحل گذاشتن این مسائل و دامن زدن به تنش‌های جهانی همچنان تداوم داشته باشد.