تلاش آمریکا برای وادار کردن ایران به یک توافق بد

زهرا طیبیخبرنگار

گزارش جدید آژانس که آسوشیتدپرس، بخشی از آن را منتشر کرده، ادبیاتی به‌مراتب تندتر از گزارش‌های قبلی آژانس دارد. گروسی در این گزارش محرمانه، مدعی شده، ایران فاصله‌ای به‌اندازه «یک اقدام فنی» برای تولید سلاح هسته‌ای دارد. آژانس علاوه بر آنکه همچنان به سه مکان ادعایی اعلام‌نشده توسط ایران اشاره کرده است، تأکید کرده که ایران تا 17 ماه می‌(اردیبهشت) 408.6 کیلوگرم، اورانیوم با خلوص 60 درصد تولید کرده که در مقایسه با گزارش قبلی آژانس، این ذخایر افزایش 50 درصدی داشته است، گروسی در ادامه این گزارش ادعای جانبدارانه خود علیه ایران را تکرار کرده و مدعی شده، ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که تا این میزان غنی‌سازی انجام می‌دهد.
آژانس در ادامه این گزارش مدعی شده، مواد هسته‌ای و تجهیزات به‌شدت آلوده در سه مکان اعلام‌نشده (شیان، ورامین، تورقوزآباد) بین سال‌های 2009 تا 2018 در سایت چهارم تورقوز آباد، انبار شده است. گزارش جدید گروسی به دنبال القای آن است که ایران روزبه‌روز به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک می‌شود و مدعی است، میزان غنی‌سازی اورانیوم به میزان خطرناکی در حال افزایش است. تأکید براینکه ایران تنها کشور «غیرهسته‌ای» است که این میزان غنی‌سازی دارد، به این معنی است که باید تا پیش از آنکه ایران به سلاح هسته‌ای دست بزند، اقدامات لازم برای کنترل فعالیت هسته‌ای‌اش انجام شود. 

محکوم‌کردن ایران به نقض پادمان؛ دستورکار جدید

محتوای این گزارش محرمانه یک روز بعد از اعلام خبر تنظیم پیش‌نویس قطعنامه آمریکا و تروئیکای اروپا علیه ایران منتشر شد، روز جمعه رویترز نوشت که آمریکا به همراه سه کشور اروپایی در حال آماده‌کردن پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران است که ایران را به نقض تعهدات پادمانی‌اش محکوم کند. تنظیم این قطعنامه، تقریباً تندترین و بی‌سابقه‌ترین ادعا علیه برنامه هسته‌ای ایران در 20 سال گذشته است، این ادعا حتی تندتر از اقدامی است که شورای امنیت علیه ایران در سال 2006 انجام داد. قرار است محتوای آماده شده این پیش‌نویس تا نشست بعدی شورای حکام که تقریباً 9 روز دیگر، برگزار می‌شود، ارائه شود. حضور آمریکا در کنار سه کشور اروپایی نشان می‌دهد، آمریکا مستقیماً به دنبال فعال‌کردن ابزار‌های فشار علیه ایران است. درواقع آمریکا به طور ضمنی این موضوع را مطرح کرده که اگر ایران کوتاه نیاید، پرونده‌اش به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد. انتشار گزارش تند آژانس و متن پیش‌نویسی که چهار کشور تهیه کردند که صراحتاً ایران را به نقض تعهدات پادمانی محکوم می‌کند، این گمانه را تقویت می‌کند که آژانس پیش از ماه اکتبر به دنبال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت است، اگرچه پیش‌ازاین تحلیلگران، احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه را تقریباً قطعی می‌دانستند؛ اما انتشار این گزارش در شرایطی که به نظر می‌رسد مذاکرات ایران و آمریکا در پیچ سختی قرار دارد، پیام‌های واضح و قابل تأملی دارد. 

آمریکا؛ لیدر پیمان‌نامه شورای حکام

ترامپ روز چهارشنبه در جریان حضور خبرنگاران در اتاق بیضی درحالی‌که زمان بعدی مذاکرات ایران و آمریکا، در هاله‌ای از ابهام قرار داشته و دارد، مدعی شد: «با ایران، بسیار خوب پیش می‌رویم و فکر می‌کنم به‌زودی شاهد چیز منطقی و معقولی باشیم.» ترامپ در ادامه صحبت‌هایش هم اشاره کرد که جلوی نتانیاهو برای حمله به ایران یا انجام اقدامات تهدید‌آمیز را گرفته و گفت: «البته هشدار نبود. فقط گفتم فکر می‌کنم این کار در حال حاضر مناسب نیست.» رئیس‌جمهور آمریکا درحالی‌که مدعی بود همه چیز با ایران بسیار خوب پیش می‌رود و پیشرفت‌های زیادی حاصل شده و آن‌ها هنوز باید با مراحل نهایی‌سازی سند موافقت کنند، بازهم تأکید کرد که فقط دو نتیجه ممکن است؛ «یکی نتیجه هوشمندانه و دیگری نتیجه خشونت‌آمیز و من فکر نمی‌کنم، هیچ‌کس بخواهد شاهد دومی باشد.» با نگاه به همین اظهارات، خبر تنظیم این پیش‌نویس تهدید‌آمیز، احتمالاً همان چیزی است که ترامپ آن را در راستای قریب‌الوقوع بودن توافق با ایران می‌داند، همان چیزی که مدعی است می‌تواند رسانه‌ها را شگفت‌زده کند. هم‌زمانی انتشار گزارش محرمانه آژانس و تنظیم پیمانی با همکاری آمریکا در مورد فعالیت هسته‌ای ایران، این گزاره را اثبات می‌کند که ترامپ به دنبال آن است که با روی میز گذاشتن تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه ایران را وادار به پذیرش توافقی کند که برای آمریکایی‌ها بیشترین برد را داشته باشد، بالا نگه‌داشتن چوب فعال‌سازی مکانیسم ماشه در کنار خبرسازی رسانه‌ها در مورد آماده‌شدن اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، نشان می‌دهد آمریکا تمام اهرم‌های فشار علیه ایران را فعال کرده تا ایران از موضع ضعف پای میز مذاکره بنشیند، اعمال این فشار‌های حداکثری چند احتمال را تقویت می‌کند؛ نکته اول اینکه آنچه مقامات آمریکایی در مواضع رسانه‌ای در مورد لزوم تعلیق غنی‌سازی هسته‌ای ایران مطرح می‌کنند، در میز مذاکره مطرح شده و ازآنجاکه تعلیق غنی‌سازی یکی از خطوط قرمز اصلی ایران در مذاکرات است، آمریکا با تنگ‌کردن حلقه تهدید، به دنبال آن است که ایران را در دوگانه تهدید بین‌المللی و نظامی و توافق قرار دهد تا حاضر به پذیرش توافقات آمریکا شود. نکته دیگر هم آنکه فارغ از آنکه آمریکایی‌ها به دنبال تعلیق غنی‌سازی هستند یا نه و با فرض اینکه به خطوط قرمز ایران پایبند هستند، اهرم‌های فشار، علیه ایران را فعال کردند که دست برتر را در میز مذاکره حفظ کنند و کمترین امتیاز را بدهند. ترامپ در اظهارات رسانه‌ای‌اش ضمن تأکید به اینکه همه چیز با ایران به‌خوبی پیش می‌رود از طی‌شدن مراحل نهایی سند پیشنهادی با ایران گفت. گزاره محتمل‌تر آن است که آمریکایی‌ها یک پیشنهاد که به نظر می‌رسد نهایتاً به تعلیق غنی‌سازی ایران منتهی خواهد شد، روی میز گذاشتند و با فعال‌کردن ابزار‌های تهدید به دنبال وادارکردن ایران به پذیرش این توافق هستند، آن‌هم تنها در ازای رفع تهدیدات نظامی و بین‌المللی علیه ایران. 

ایران زیر سایه تهدید، توافق نمی‌کند

ایران پیش‌ازاین بار‌ها تأکید کرده که در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت پاسخی درخور خواهد داد و این موضوع را صراحتاً در جلسه مذاکره با اروپایی‌ها هم مطرح کرده که در صورت ارجاع پرونده ایران، ایران از ان‌پی‌تی خارج خواهد شد. نکته دیگر آنکه بعد از اظهارات رسانه‌ای ترامپ که از قریب‌الوقوع بودن توافق با ایران گفت و البته همچنان ابزار‌های تهدید را فعال نگه داشت، عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان ضمن اینکه تأکید کرد ایران زیر بار توقف غنی‌سازی نمی‌رود به این موضوع هم اشاره کرد که برخلاف گمانه‌زنی‌ها، توافق را قریب‌الوقوع نمی‌بیند و در ادامه تأکید کرد توافق مطلوب از نگاه ایران، توافقی است که همه تحریم‌ها را لغو کند و حقوق هسته‌ای ایران از جمله غنی‌سازی را محقق کند. تأکید ایران بر دوگانه رفع تحریم_توافق در کنار اصرار آمریکایی‌ها به دوگانه تهدید_توافق نشان می‌دهد همچنان اختلاف مبنایی گسترده بین دو طرف وجود دارد. از طرفی اصرار آمریکایی‌ها به مواضع زیاده‌خواهانه می‌تواند، میز مذاکره را برهم بزند. 

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.