معاون علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد در گفتوگو با «فرهیختگان»:معاون علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی، در گفتوگو با «فرهیختگان» اظهار کرد: یکی از مهمترین تحولات، راهاندازی نظامی بود که بهاشتباه دانشکدگان نامیده میشود، اما اصل آن نظام دانشی است. پس از دریافت فهرست رشتههای ذیل این معاونت، سعی کردم طبقهبندی استاندارد و مشترکی ارائه دهم.
از ۳ دانشکدگان به ۷ دانشکدگان رسیدهایم
با تأسیس معاونت علومانسانی و هنر در دانشگاه آزاد، این حوزه دانشی که همواره درگیر چالشهایی مانند عدم انطباق با زیستبوم فرهنگی کشور و ضعف در حل مسائل واقعی جامعه بوده، وارد فاز جدیدی از تحول ساختاری و محتوایی شده است. محمدهادی همایون، معاون علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی، در گفتوگو با «فرهیختگان» از مسیر طی شده، نقاط عطف و چشماندازهای پیش رو سخن گفت.
او در ابتدای این گفتوگو اظهار کرد: «ما زمانی بیرون از دانشگاه آزاد اسلامی بودیم که خبر تأسیس معاونت علومانسانی و هنر را دریافت کردیم. این خبر در دانشگاههایی که علومانسانی در آنها محوریت داشت، بسیار مهم و جالب تلقی شد. آن زمان دکتر خسروپناه مسئولیت این حوزه را به عهده داشتند.»
همایون افزود: «اساساً اینکه دانشگاه آزاد اسلامی معاونتهای خود را بر اساس حوزههای دانشی طراحی و تعریف کرده، اتفاق بسیار مهمی است. بعد از رفتن آقای خسروپناه، بنده توفیق یافتم تا با حکم دکتر طهرانچی مسئولیت این مسیر را بر عهده بگیرم. در آن زمان موضوع مهم این بود که این معاونت صرفاً در سطح ستاد شکلگرفته و باید این نظام تا کف دانشگاه آزاد امتداد یابد؛ یعنی استمرار و امتداد ساختاری و علمی آن باید تصویر شود.»
معاون علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد تصریح کرد: «در اولین قدم با دکتر طهرانچی بر سر یک چهارچوب مهم به توافق رسیدیم؛ هم فرمایش ایشان بود و هم پیشنهاد بنده و کاملاً با هم موافق بودیم. آن هم این بود که مسئله عمومی علومانسانی در کشور این است که علومانسانی موجود ما نه بر اساس مبانی اسلامی و بومی ما طراحی شده و نه میتواند مسائل جامعه ما را حل کند.»
او ادامه داد: «اما از طرف دیگر، دانشگاه آزاد اسلامی نمیتواند بهسرعت و با شدت به سمت محدودسازی رشتهها، بهویژه علومانسانی، حرکت کند. چراکه ادامه حیات دانشگاه آزاد با خانوادهها و دانشجویان گرهخورده است. ازاینرو بهجای محدودسازی، تصمیم گرفتیم شعار دورهها را اینگونه تعریف کنیم: کارشناسی فقط کاربردی و تحصیلات تکمیلی و دکتری فقط اسلامی.»
او توضیح داد: «یعنی جایی که دانشجو را برای کار در جامعه تربیت میکنیم، باید آموزشهای عملیاتی بدهیم. مثلاً در روزنامهنگاری، دانشجو بیشتر به آموزش فنی نیاز دارد تا مطالعه نظریههای جامعهشناسی. اما در دورههای دکتری، آموزش باید مبتنی بر مبانی اصیل، بومی و دینی باشد. این شعار اولین اصل راهبردی ما در این معاونت شد.»
او درباره تحولات ساختاری نیز گفت: «یکی از مهمترین تحولات، راهاندازی نظامی بود که بهاشتباه دانشکدگان نامیده میشود، اما اصل آن نظام دانشی است. پس از دریافت فهرست رشتههای ذیل این معاونت، سعی کردم طبقهبندی استاندارد و مشترکی ارائه دهم. چراکه تنوع نام گروهها و دانشکدهها در واحدهای مختلف، امکان ارتباط را از بین برده بود.»
همایون با ذکر مثالی افزود: «مثلاً دانشکده علوم سیاسی در تبریز یک عنوان داشت، در شیراز با نامی دیگر و در خلخال شکلی متفاوت. سعی کردیم این عنوانها را به یکدیگر نزدیک کنیم. عنوانهایی استخراج شد که بعداً مشهور شدند به گروههای کشوری؛ یعنی گروههای کشوری که هر کدام حوزه خاصی از یک رشته چهارچوبدار - اصطلاحاً دیسیپلین - نشئتگرفته و در کشور یک ساختار داشته، در استان تکرار شده و در واحدها نیز تکثیر میشود.»
او بیان کرد: «این نظام برای ما یک ساختار هرمی ایجاد کرد که در ۱۷ رشتهای که امروز در حوزه علومانسانی و هنر داریم، امورات رشته و امورات جاری آموزش و توسعه خود رشتههای کاملاً کاربردی، ذیل همین نظام گروههای کشوری دارد پیش میرود.»
معاون علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد با بیان اینکه این گروههای کشوری ذیل هیچ دانشکدهای نیستند، بیان کرد: «ما اینها را یکپارچه کردیم. گروههایی که شکل گرفت، بعدها بهعنوان گروههای کشوری شناخته شدند. این گروهها ذیل هیچ دانشکدهای نیستند، بلکه ساختار مستقل دارند. از گروه کشوری به استانی و سپس به گروه دانشی در واحدها، ساختاری هرمی شکلگرفته که امور آموزش و توسعه رشتههای علومانسانی و هنر را هدایت میکند.»
او ادامه داد: «در کنار این نظام دانشی، نظام دانشکدگان هم شکل گرفت. برخلاف دانشکدههای قدیم که صرفاً تجمیعی از چند رشته بودند، دانشکدگانهای ما بر اساس مسائل جامعه طراحی شدهاند. ما در معاونت علومانسانی و هنر، الگوی پنجمرحلهای تمدن نوین اسلامی، بهویژه سه مرحله دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی را مبنای این نامگذاری قرار دادیم. ابتدا سه دانشکدگان داشتیم و امروز به هفت دانشکدگان رسیدهایم که یکییکی در کشور مجوز گرفته و فعال میشوند.»
او درباره ارتباط این دو ساختار نیز گفت: «گروههای کشوری و دانشکدگانها در سطح عملیات به یکدیگر متصل هستند، گرچه بهظاهر دو نظام جدا هستند. گروههای دانشی در واحدها با دانشکدگانها همکاری میکنند و محل اتصال این دو نظام هستند. در مجموع، این ساختار در حال شکلدادن به یک هویت دانشی جدید برای دانشگاه آزاد اسلامی است.»
او در ادامه گفتوگو، درباره نقش دانشگاه آزاد اسلامی در کلیت آموزش عالی کشور، تصریح کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی یک دانشگاه جامعهپرداز است. در ادبیات تمدن نوین اسلامی، ما آن را دانشگاه جامعهپرداز مینامیم. چنین دانشگاهی که بتواند تا عمق زندگی مردم نفوذ کند، حتی در دنیا هم کمیاب است. دانشگاهی با بیش از یک میلیون دانشجو، نزدیک به ۳۰۰ واحد و گسترده در همه رشتهها، یک مجموعه منحصربهفرد است.»
او افزود: «در ذیل همین معاونتها، از علومانسانی و پایه گرفته تا فنی و مهندسی، کشاورزی، پزشکی، هنر و معماری فعال هستند. با این گستره، طبیعی است که حرکت دانشگاه آزاد اسلامی بتواند بر آموزش عالی کشور تأثیر جدی بگذارد. تحولات دانشگاه آزاد ادامه دارد و من این نوید را میدهم که در آینده این تحولات عمیقتر، جدیتر و سریعتر خواهد شد. انشاءالله شاهد تحقق کامل عنوان دانشگاه مردمی خواهیم بود.»
او در بخش دیگری از گفتوگو درباره نظام دانشی تأکید کرد: «استقرار ساختار دانشی، اولین قدم جدی همه معاونتها است. این ساختار باید زمینه گفتوگوی علمی میان استادان و اهل مسئله را فراهم کند. در حال حاضر هر سه معاونت علومانسانی و هنر، علوم تربیتی و مهارتی و علوم مهندسی و کشاورزی تقریباً در مراحل نهایی استقرار دانشکدهها هستند. نظارت بر رشتهها، توسعه برنامههای آموزشی، راهاندازی مجلات و... ذیل همین ساختار دانشی انجام میشود. اما پس از استقرار این ساختار، تازه مأموریتهای اصلی ما آغاز میشود. همانطور که در ابتدای گفتوگو عرض کردم، دو مأموریت اصلی ما، کاربردیسازی دوره کارشناسی و اسلامیسازی تحصیلات تکمیلی است.»
معاون علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد در ادامه درباره طرحهای پژوهشی شاخص معاونت علومانسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی توضیح داد: «بله، ما مجموعه همایشهایی با عنوان حکمت و علوم داشتیم که دکتر خسروپناه آغازگر آن بود. تمام فعالیتهای پژوهشی ما در ذیل همین مفهوم سامان میگرفت. ایده کلی این بود که بومیسازی و اسلامیسازی علوم در قالب مفهوم حکمت صورت گیرد، یعنی بازگشت به مبانی اصیل.»
او ادامه داد: «تقریباً هر سال این همایش ادامه یافته و موضوعات آن دقیقتر شده است. یک سال با تمرکز بر مشارکت همه حوزهها و اتصال آنها به علومانسانی و حکمت بود. سال بعد، بحث حکمرانی به آن اضافه شد و ارتباط علوم با حکمرانی بررسی شد. امسال نیز انشاءالله موضوع اصلی ما «هوش مصنوعی» خواهد بود و نسبت آن با حکمت و سایر حوزههای دانشی مورد بررسی قرار میگیرد.»
همایون در پایان گفت: «نهایی دانشکدهها آماده شده و منتظر تأیید شورای گسترش هستیم. پس از آن، اسامی و مأموریت خاص هر دانشکده در هر استان و واحد مشخص خواهد شد. انشاءالله آن را بهزودی بهعنوان یک خبر رسمی منتشر خواهیم کرد.»
مطالب پیشنهادی
.gif?v=0)
