مرثیه‌ای برای مدیریت هوش مصنوعی در ایران

فرهیختگان: ورود هوش مصنوعی به جوامع معاصر تحولات چشمگیری در ابعاد اجتماعی و فرهنگی به همراه داشته است. این تکنولوژی نه‌تنها شیوه‌های ارتباط، آموزش و تعاملات انسانی را دگرگون کرده، بلکه بر اصول، هنجار‌ها و شیوه‌های زندگی نیز تأثیر گذاشته است. در این راستا، همایش «هوش مصنوعی و ارتباطات انسان - ماشین» به همت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به مناسبت روز جهانی ارتباطات، روز گذشته با علی ربیعی رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، محمدجواد آذری جهرمی وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات، سید سعیدرضا عاملی عضو شورای‌عالی فضای مجازی، مهدی محسنیان‌راد استاد تمام علوم ارتباطات و مسعود کوثری عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در ۱۴ پنل تخصصی مختلف در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد که در ادامه گزارشی از افتتاحیه این همایش را از نظر می‌گذرانید.

بهره‌گیری از هوش مصنوعی در جهت بهبود کیفیت زندگی
علی ربیعی، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با بیان اینکه اولین هدف این انجمن ایجاد محیطی برای گفت‌وگو میان اعضای علمی، دانشجویان و پژوهشگران است، گفت: «دومین کارکرد اصلی این انجمن، ترویج علم و دانش است؛ کارکردی که به طور معمول ساحت علم و انجمن‌ها دارند نوعی نقد و شالوده‌شکنی است. من بر این باورم که گام درست در این مرحله، به‌ویژه در سال‌های اخیر، حرکت از فعالیت‌های علمی به‌سوی راهگشایی و افق‌گشایی است. به عقیده من گام درست در این سال‌ها در فعالیت‌های علمی انجمن، رفتن به سمت راهگشایی و افق‌گشایی با نگاهی توأمان به جامعه، سیاست‌گذاران و تحقیقات علمی است. ضمن اینکه وظایف انجمن‌ها به‌خصوص انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی ارتباطات راهگشایی و کمک به سیاست‌گذاری در حوزه‌هایی است که بدون‌تردید بر زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مردم تأثیر خواهد گذاشت.»
او ادامه داد: «این همایش نیز در راستای این نوع فعالیت‌های انجمن برگزار می‌شود و هدف ما از آن، کمک به سیاست‌گذاری‌هاست. متأسفانه، سیاست‌گذاری‌های ما در مواجهه با تغییرات تکنولوژی‌های جدید همواره با مقاومتی ناشی از نگرش‌های منفی به آثار فرهنگی، اجتماعی و خوانش‌های سیاسی این تغییرات روبه‌رو بوده است. خوشبختانه، در مورد هوش مصنوعی، سال‌هاست که به تدبیر نشسته‌ایم. ضمن اینکه آغوشی باز برای پذیرش سیاست‌گذاری‌ها در حوزه تکنولوژی ارتباطات مصنوعی وجود دارد.»
ربیعی با بیان اینکه بررسی ابعاد مختلف تأثیر هوش مصنوعی بر حیات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از اهداف برگزاری این همایش است، عنوان کرد: «امیدواریم که درنهایت با تدوین اسناد سیاستی، پیوندی مؤثر به ساحت علم و دانشگاه با سیاست‌گذاران برقرار کنیم. به‌نوعی، این نشست‌ها و همایش‌ها در ذات خود آینده‌پژوهی را نیز دربر دارد و افق‌های آینده در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌شدت تحت‌تأثیر هوش مصنوعی خواهد بود.»
او در پایان بیان کرد: «متأسفانه باید بگویم سهم اشتغال ما در مجموعه فرایند ارتباطات به جز اشتغال‌های پلتفرمی کمتر از یک درصد است، همچنین مجموع سرمایه‌گذاری ما یک میلیارد دلار و اندازه بازار سرمایه بیش از دو میلیارد دلار بوده است. امیدواریم که در مواجهه با هوش مصنوعی، بتوانیم از مزایای آن برای بهبود کیفیت زندگی بهره‌برداری کنیم.»

برای رقابت در عصر هوش مصنوعی سیاست‌گذاری کافی نیست

محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: «سخنرانی من حول‌وحوش موضوع هوش مصنوعی و سیاستگذاری توسعه در ایران است. هوش مصنوعی یک پدیده نوظهور است که یک‌سری شرایط مادی را طبیعتا تغییر می‌دهد و تغییر شرایط محیطی مدل‌های توسعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. محور صحبت من، تغییراتی است که حول‌وحوش مدل‌های سیاست‌گذاری است.» او موضوع تأثیرگذاری ارتباطات بر تغییر ساختار‌های اجتماعی را تشریح کرد: «به نقل از یکی از دوستان، فناوری پست ارتباط میان شهر‌ها را تسهیل کرد. فناوری تلفن، منازل را. موبایل، انسان‌ها را و در حال حاضر IOT (اینترنت اشیا) انواع و اقسام اشیا را در سطوح مختلف زندگی به همدیگر متصل کرد‌. تغییرات و اثرات آن در مدل ارتباطی و سبک زندگی اجتماعی بشر به نظریه کاستلز بسیار نزدیک است که در رابطه با اثرات شبکه‌های اجتماعی است‌. این نظریه تبیین می‌کند که نحوه، نوع و مدل ارتباطات می‌تواند ساختار اصلی اجتماعی، نظام اقتصادی، فرهنگ و سیاست را تغییر دهد.»
آذری‌جهرمی در ادامه با اشاره به سخنان دکتر عاملی درباره مغز انسان و مدل‌های پردازشی توضیح داد: «ما حیواناتی مانند فیل یا نهنگ داریم که تعداد نورون‌های مغز آن‌ها از مغز انسان بیشتر است در صورتی که قدرت فهمشان بیشتر نیست. رابطه بین قدرت پردازش و تعداد نورون‌ها یک رابطه خطی نیست و معتقدم که رابطه مستقیمی با هم دارند. توانایی یادگیری مغز انسان به مراتب از هوش مصنوعی بالاتر است اما توانایی محاسباتی مغز انسان نسبت به آن قابلیتی که در هوش مصنوعی داریم، کمتر است.»

متن کامل گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.