


عصر دیجیتال با رشد فناوری هوش مصنوعی مشخص میشود بهطوریکه برآوردها حکایت از آن دارد که اکنون 8 میلیارد و 400 میلیون دستیار مبتنی بر هوش مصنوعی در دنیا در حال فعالیت هستند؛ رقمی که از جمعیت انسانی جهان فراتر میرود. این افزایش، پیشبینیها برای بازار یک هزار و 810 میلیارد دلاری هوش مصنوعی را تا سال 2030 تقویت میکند و همزمان تقاضا برای محاسبات قوی، حافظه و زیرساختهای شبکه را افزایش میدهد. در قلب این انقلاب هوش مصنوعی، صنعت نیمهرساناها قرار دارد که آماده است در 5 سال آینده به بازاری یک هزار میلیارد دلاری برسد. باوجوداین، اختلالات زنجیره تأمین جهانی که در همهگیری کرونا مشاهده شد، آسیبپذیریهایی را در مراکز تولید متمرکز آشکار کرد. هند بهعنوان یک بازار نوظهور به واردات نیمهرساناها وابسته است بهگونهای که کمتر از 9 درصد این نیاز در سال 2021 از داخل تأمین میشد. همزمان با اینکه قدرت انقلاب دیجیتال هند بهواسطه یک جزء کوچک اما متحولکننده یعنی تراشههای نیمهرسانا، شکل میگیرد، این کشور بهسرعت در حال تبدیل شدن به یک رهبر فناوری جهانی است و برای رسیدن به این هدف برنامهریزیهای گستردهای را در فکر میپروراند. تغییرات دیجیتال که چند سالی است در هند آغاز شده، همراه با رشد سریع تلفنهای همراه، لوازم الکترونیکی و خودروها، بازار مصرف هند را تقویت میکند. طبق شواهد، قرار است هند تا سال 2027 به سومین بازار بزرگ مصرفی جهان تبدیل شود که این امر به دلیل رشد طبقه متوسط و افزایش درآمدها اتفاق میافتد.
خیز هند برای بازار 110 میلیارد دلاری اکوسیستم نیمهرساناها
هند بهعنوان گامی مهم در جهت تأمین هدف بازار 110 میلیارد دلاری نیمهرساناهای خود تا سال 2030، که 10 درصد از مصرف جهانی را تشکیل میدهد، در دسامبر 2021 مأموریت نیمهرساناهای هند (ISM) را برای توسعه یک اکوسیستم تراشه خودکفا آغاز کرد. این ابتکار بر ساخت نیمهرساناها و نمایش قابلیتهای تولید و نیز توسعه نیمهرساناهای مرکب، فوتونیکهای سیلیکونی و حسگرهایی تمرکز دارد که برای الکترونیک قدرت و مخابرات حیاتیاند. علاوه براین، دولت هند از «طرح انگیزشی مرتبط با طراح» (DLI) حمایت کرده و طراحی نیمهرساناها و توسعه محصول را ارتقا داده و نوآوری و پیشرفت فناوری را تقویت میکند.
هند در قالب اقداماتی که برای توسعه فرایند تولید نیمهرساناها در پیش گرفته، یک واحد ساخت نیمهرسانای مدرن یا «فاب» را بهعنوان تأسیساتی عظیم و بسیار پیچیده تأسیس کرده که بهاندازه یک زمین فوتبال با مساحت 14 دار 28 وسعت دارد و سالانه هم حدود 169 مگاوات ساعت انرژی مصرف میکند که برای تأمین برق کل یکی از شهرهای هندوستان کفایت میکند. در داخل این «فاب»ها، اتاقهای تمیزی تعبیه شدهاند که محل تولید تراشهها هستند و باید شرایط فوقالعاده تخصصی را حفظ کنند تا دقت در مقیاس نانومتر تضمین شود. این فرایند ساخت از پیچیدگی خاصی برخوردار است و شامل مراحل متعددی مانند آمادهسازی ویفر، فوتولیتوگرافی (انتقال الگو)، رسوبگذاری، حکاکی، دوپینگ، اتصال، آزمایش و بستهبندی میشود. به گزارش دانشگاه «کورنل»، باتوجهبه زیرساختها و سرمایهگذاریهای عظیم مورد نیاز، هند پروژههای تحولآفرینی را برای ساخت نیمهرساناها آغاز کرده تا بتواند خود را بهعنوان یکی از بازیگران کلیدی در تولید تراشه در دنیا به اثبات برساند و بتواند با چینیهایی رقابت کند که این روزها حرف اول را در زمینه ساخت تراشهها و نیمهرساناها در دنیا میزنند.
پروژههای میلیارددلاری هند برای توسعۀ نیمهرساناها
در یکی از پروژهها، شرکت «مونتاژ و آزمایش نیمهرساناهای تاتا»، 3 میلیارد و 300 میلیون دلار در واحد مونتاژ، آزمایش، علامتگذاری و بستهبندی هزینه میکند. پروژه دیگر هم شامل فعالیت شرکت «سی جی پاور»، «استارز میکروالکترونیک» (تایلند) و «رنسانس الکترونیکس» (ژاپن)؛ تأسیسات مونتاژ، آزمایش، علامتگذاری و بستهبندی 918 میلیوندلاری در گجرات، با تمرکز بر میکروکنترلرها، تراشههای آنالوگ و تولید «سامانه روی تراشه» میشود. این پروژهها به تقاضای روبهرشد هند برای تولید نیمهرساناها با یک فرصت کلیدی در تراشههای قدیمی میپردازد که 95 درصد از تولید نیمهرساناها در صنعت خودروسازی را تشکیل میدهند و آن را به یک بازار استراتژیک تبدیل میکنند.
اکنون زمان مناسبی برای ورود بازیگران محلی به صنعت نیمهرساناهاست اما این فرصت برای غولهای جهانی نیز به همان اندازه سودآور است. بازیگران بزرگ بینالمللی پیشتر سرمایهگذاری کردهاند که نشاندهنده اعتماد به هند در زمینه نیمهرساناهاست. شرکت «اپلاید متریالز» در حال سرمایهگذاری 400 میلیوندلاری در یک مرکز مهندسی است درحالیکه تحقیقات «لام ریسرچ» متعهد به سرمایهگذاری 25 میلیوندلاری برای راهاندازی یک آزمایشگاه آموزشی در حوزه تولید نیمهرساناها و آموزش هزار مهندس هندی شده است. شرکت «فاکس کان» در حال سرمایهگذاری 600 میلیوندلاری در ایالت «کارناتاکا» هند بوده و شرکت «کورنینگ» وارد یک سرمایهگذاری مشترک 120 میلیوندلاری برای تولید شیشههای نمایشگر شده است. علاوه بر این، شرکت AMD با سرمایهگذاری 400 میلیوندلاری در حال گسترش عملیات تحقیقوتوسعه خود است و شرکت «میکرون» با اولین تأسیسات بزرگ نیمهرسانای هند در گجرات، با یک پروژه 2 میلیارد و 750 میلیارددلاری که با 50 درصد بودجه دولت مرکزی و 20 درصد یارانه ایالتی از گجرات پشتیبانی میشود، پیشرو است. غولهای داخلی هند نیز از قبیل «ودانتا»، صنایع «ریلاینس»، L&T، و تاتا الکترونیکس تمایل زیادی برای فعالیت در این حوزه از خود نشان دادهاند.
پروژۀ 11 میلیارد دلاری ساخت «فاب» نیمهرسانا
ساختمانهایی که میزبان اولین کارخانه یا «فاب» تراشهسازی تجاری هند خواهد بود، بیسروصدا در حال شکلگیریاند و هندیها قصد دارند با گامهایی که برمیدارند، به یکی از عوامل تأثیرگذار در صنعت تراشهسازی دنیا تبدیل شوند. «اکونومیست» در تازهترین گزارش خود اشاره کرده است که انتظار میرود هند در یکی از عظیمترین پروژههای خود که محصول مشترک یکی از بزرگترین شرکتهای هندی موسوم به «تاتا الکترونیکس» و شرکت «پاورچیپ» (PSMC)، تولیدکننده تایوانی نیمهرساناهاست، یک کارخانه (فاب) تولیدی 11 میلیارددلاری را در «گجرات» کلید بزنند که طبق پیشبینیهای صورتگرفته قرار است تا اواخر سال 2026 تولیدات تراشهها و نیمهرساناهای آن آغاز شود. سیاستمداران محلی اصرار دارند که این کارخانه، یکی از اولین مستأجران یک پارک صنعتی عمدتاً خالی است که حدود دو ساعت و نیم از جنوب پایتخت فاصله دارد و درنهایت، توسط تأمینکنندگان و رقبا احاطه خواهد شد. آنها متعهد شدهاند که این طرح، ایجاد یک «شهر نیمهرسانا» از دل خاک و به ثمر رساندن آن است.
این کارخانه (فاب) تراشه شاید چشمگیرترین نتیجه تلاش برای ترویج تراشهسازی هند باشد که در اواخر سال 2021 آغاز شد؛ زمانی که دولت مرکزی 10 میلیارد دلار تشویقی برای سرمایهگذاران اعلام کرد. هندوستان هم مانند بسیاری از کشورهای دیگر از کمبود تراشه بهویژه همزمان با همهگیری کرونا ابراز نگرانی کرده و آن را تهدیدی برای امنیت ملی و اقتصادی خود میداند. ازاینرو، مشتاق است وابستگی خود را به تراشههای ارزانقیمت از چین کاهش دهد که روابط پرتنشی را با این کشور پشت سر میگذارد. باوجود این، سیاستمداران همچنین به دنبال آنند که شرکتهای هندی از صنعت نیمهرساناها سود ببرند که کل فروش جهانی آن میتواند تا سال 2030 تقریباً دوبرابر شده و به حدود یک هزار میلیارد دلار برسد. آنها اینگونه تصور میکنند که تراشههای ساخت داخل به تقویت تولید این صنعت در هند کمک خواهد کرد. اپل در حال حاضر حدود یکپنجم آیفونهای خود را در هند تولید میکند. امید میرود تا پایان سال 2026، تمام گوشیهایی که در آمریکا به فروش میرسند محصول کارخانههای هندی باشد و این نویدگر آیندهای روشن برای این کشور آسیایی خواهد بود.
چراغسبز به 5 پروژه هندی
تاکنون پنج پروژه بزرگ در ارتباط با تولید نیمهرساناها در هند چراغسبز را برای تولید دریافت کردهاند. بیشتر این پروژهها، تاسیساتی برای مونتاژ، آزمایش و بستهبندی نیمهرساناها هستند. مرحله پایانی فرایند تولید شامل جداسازی تراشههایی است که در جای دیگری چاپ شدهاند و پیچیدن آنها در یک پوسته محافظ است. این بخش از پرسودترین بخش صنعت فاصله زیادی دارد؛ اما نسبت به سایر بخشهای تولید تراشه، از نظر فنی کمهزینهتر و از نظر نیروی کار، پرهزینهتر است و همین امر، آن را به نقطه شروع خوبی برای هند تبدیل میکند. کشورهای دیگری که به دنبال جای پایی در این بازارند شامل مالزی، فیلیپین و ویتنام میشوند. این رقابت در حالی تنگاتنگ پیش میرود که تراشههای بستهبندیشده هند تا پایان امسال آماده وارد بازار میشوند.
تولید تراشه از صفر، کاری بسیار جذابتر، اما درعینحال بسیار پیچیدهتر است. در حال حاضر کارخانه «تاتا» که در یک منطقه سرمایهگذاری ویژه واقع شده، تنها پروژه جدیدی است که برای پیشبرد صنعت تراشه و نیمهرساناها در هند تلاش خواهد کرد. این کارخانه، نیمهرساناهای پیشرفتهای از نوعی نیمهرساناهای کارخانههای تایوانی را تولید نخواهند کرد. باوجود این، محصولات پربازدهی که قرار است در این «فاب» تولید شوند، کاربردهای زیادی در وسایل نقلیه، کالاهای سفید (کالاهای الکتریکی بزرگ) و تلفنهای هوشمند ردهپایین پیدا خواهند کرد. بسیاری از آنها ممکن است در خودروهای تولید کارخانه «تاتا» نیز به کار گرفته شوند.
حق مسلم هند برای حضور در رقابت تراشهها
آنچه مسلم است، این پیشرفت برای همه خوشحالکننده نیست. سیاستمداران در ابتدا رؤیای امضای قرارداد با بزرگترین تولیدکنندگان تراشه مانند «اینتل» را در سر میپرورانند؛ آنها مجبور شدهاند انتظارات خود را کاهش دهند. تصور بسیاری از عامه مردم در هندوستان این است که یارانههای ارائهشده به طور شگفتآوری بالاست. دولت مرکزی 50 درصد از هزینههای پروژه برای سازندگان تراشه و 50 درصد از هزینههای سرمایهای برای بستهبندیکنندگان تراشه را از صندوق 10 میلیارد دلاری خود تأمین میکنند. بنابراین، بسیاری بر این باورند که اگر هدف ایجاد مشاغل بیشتر باشد، راههای ارزانتری برای انجام این کار وجود دارد. یکی از استادان هندی دانشگاه «ایلینوی» معتقد است فرایندی که هند برای توسعه حوزه تراشه در پیش گرفته، مشابه روشی است که سایر کشورها برای راهاندازی صنایع تراشهسازی خود در پیش گرفتهاند. او که در ابتدا نسبت به طرحهای فناورانه دولت بدبین بود با پیشرفت این اقدامات به پیشرفت کشور خوشبینتر شد و از این روند ابراز خوشحالی کرد. یکی دیگر از استادان هندی از مؤسسه «تاکشاشیلا» که اندیشکدهای در «بنگلور» هند است، اینگونه استدلال میکند که برای کشوری به بزرگی و ثروت هند، تلاش برای پرورش حداقل یک کارخانه تولید تراشههای تجاری، غیرمنطقی به نظر نمیرسد؛ درصورتیکه اگر این کشور وارد این بازی نشود، از گردونه عقب میماند و در آیندهای نزدیک در صنعت تراشه و نیمهرساناها حرفی برای گفتن نخواهد داشت.
هند در برابر چین شکست میخورد؟
باید دید که آیا دولت هند در طول سالهای متمادی که برای رقابت بینالمللی، لازم است به حمایت از این صنعت ادامه خواهد داد یا خیر. یکی از نگرانیهای تولیدکنندگان هندی، الزامی است که ممکن است در آینده از سوی دولت برای تولید تراشههای محلی به آنها تحمیل شود حتی اگر کیفیت پایینتری داشته باشند. وقتی صحبت از صادرات به میان میآید، جنگهای تعرفهای دونالد ترامپ احتمالاً برای تراشهسازان هندی نسبت به تراشهسازان چینی مزیتی قائل میشود. اما همچنان خطر ایجاد رکود اقتصادی جهانی وجود دارد که باعث میشود شرکتهای فناوری خارجی تمایل کمتری به سرمایهگذاری داشته باشند. به دلیل تنشهای موجود بین چین و آمریکا، دولت ترامپ بدون شک ترجیح میدهد آمریکاییها تراشههای هندی را بهجای تراشههای چینی خریداری کنند؛ اما آنچه در واقعیت وجود دارد این است که ریزپردازندههای بیشتری در آمریکا ساخته شوند.
در حالت ایدئال، سیاستمداران هندی به همان اندازهای که برای تولید تراشه زمان صرف میکنند، برای فکرکردن به چگونگی رفع موانعی هم وقت میگذارند که شرکتهای طراحی تراشه هندی را عقب نگه میدارند. در حال حاضر، حدود 125 هزار هندی در زمینه طراحی نیمهرساناها فعالیت میکنند که بیشتر آنها برای شرکتهای بزرگ بینالمللی حوزه تراشه کار میکنند که بخشی از تحقیق و توسعه را در شهرهایی مانند بنگلور انجام میدهند. این کارکنان در شرکتهای بزرگ حدود یکپنجم طراحان تراشه جهان را تشکیل میدهند اما تعداد بسیار کمی از آنها برای شرکتهای داخلی فعالیت میکنند. طرح اخیر دولت هند برای اعطای فرصت به کارآفرینان محلی، بسیار ناکارآمد بوده است. آزاد کردن پتانسیل آنها ممکن است مسیر سریعتری برای رسیدن به ثروت باشد تا پول خود را صرف کارخانههای بزرگ کنند.
مشارکتهای دولتی و همکاریهای بینالمللی
دولت هند در حال حاضر، درحالتوسعه و تقویت مشارکتهای بینالمللی با سایر کشورهای بهمنظور کمک به ایجاد قابلیت تولید نیمهرساناها در این کشور است؛ بهویژه با آمریکا در طرح ابتکاری آمریکا - هند در مورد فناوریهای حیاتی و نوظهور (iCET) همکاری میکند. این به معنای بهاشتراکگذاشتن دانش، تحقیقات مشترک و توسعه مشترک فناوریهای نیمهرسانا در آینده است. تحت اتحاد چهارجانبه هند با آمریکا، ژاپن و استرالیا، امنیت و همکاری زنجیرههای تأمین نیمهرساناها مورد تأکید است. دولت هند چند طرح سیاستی مانند طرح تشویقی مرتبط با تولید، طرح تشویقی مرتبط با طراحی، خوشههای تولید الکترونیک، تحقیقوتوسعه و برنامههای توسعه مهارت را برای جذب سرمایهگذاری و نوآوری در بخشهای نیمهرسانا به اجرا گذاشته است. درواقع هدف آن تقویت جایگاه هند در چشماندازهای فناوری جهانی است.
حرکت استراتژیک برای امنیت اقتصادی و ملی
به گزارش precedenceresearch، صنعت نیمهرساناها برای کشوری چون هند به دلایل اقتصادی و امنیت ملی اهمیت بالایی دارد. نیمهرساناها برای عملیات نظامی، مخابرات و مراقبتهای بهداشتی مورد نیاز هستند. هند با کاهش واردات آسیبپذیری خود را در برابر کمبودهای جهانی و سایر مسائل ژئوپلیتیکی کاهش میدهد. این امر استقلال استراتژیک هند را بیشتر تقویت کرده و کمک میکند تا به اهداف خودکفایی در فناوری نظامی و ارتباطی خود دست یابد. فعالان در حوزه صنعت نیمهرسانا که این پدیده را در پرتو حمایت دولت از نیمهرساناها بهعنوان محرکی برای نوآوری در الکترونیک هوش مصنوعی عمیق و نیمهرساناها میبینند، معمولاً از چنین راههای ابتکاراتی استقبال میکنند. باتوجهبه این که اولین تراشه نیمهرسانای بومی هند امسال تولید میشود، این موفقیت را میتوان مهمترین نقطهعطفی دانست که نشان میدهد هند به یک نیروگاه نیمهرسانای جهانی تبدیل خواهد شد. این دستاورد نهتنها فرصتهای شغلی با ارزش بالایی را ایجاد میکند، بلکه نوآوری و تولید محلی را نیز تقویت میکند. این امر، امنیت ملی و اقتصادی هند را تضمین کرده و تعهد این کشور را به رهبری و استقلال فناوری مورد تأیید قرار میدهد. علاوه بر این نشان میدهد که چگونه هند به یک قدرت بزرگ در صنعت جهانی نیمهرسانا تبدیل شده است.
