تیشه ترامپ به ریشه علم آمریکا

ندا اظهریخبرنگار

متخصصان سیاست‌گذاری آمریکا معتقدند بودجه پیشنهادی دونالد ترامپ برای سال مالی 2026، کاهش بی‌سابقه بودجه آژانس‌های علمی را به دنبال دارد که در صورت تصویب، ضربه‌ای ویرانگر به علم آمریکا وارد خواهد کرد. سند بودجه‌ای که کاخ سفید روز جمعه برای سال مالی آینده منتشر کرد و در ادامه از ابتدای ماه اکتبر آغاز خواهد شد، جزئیات چندانی ندارد، اما در آن، کاهش بزرگی برای بودجه علمی فدرال عنوان شده است.

طبق سند کاخ سفید، این پیشنهاد، تمام هزینه‌های غیردفاعی را تا 23 درصد کاهش می‌دهد اما بنیاد ملی علم آمریکا را برای کاهش 56 درصدی بودجه هدف قرار داده و بودجه مؤسسات ملی بهداشت آمریکا را تقریباً 40 درصد کاهش می‌دهد. آژانس حفاظت از محیط زیست که روز جمعه نیز اعلام کرد قصد دارد بخش پژوهشی اصلی خود را منحل کند، با کاهش 55 درصدی بودجه مواجه خواهد شد، زیرا دولت به دنبال حذف برنامه‌های اقلیمی موسوم به «رادیکال» و «بیدارگرایانه» است.

 فاجعه در انتظار آمریکا
انتظار می‌رود دولت اواخر این ماه بودجه‌ای مفصل‌تر از بودجه ناچیز اعلام شده در روز‌های گذشته را منتشر کند اما کارشناسان سیاست علمی معتقدند که ترامپ ممکن است همچنان به دنبال کاهش بودجه برای سال مالی 2025 باشد. در نهایت، این کنگره آمریکاست که تصمیم می‌گیرد بودجه فدرال چگونه هزینه کند نه رئیس‌جمهور. اما پیشنهاد ترامپ نقطه شروعی برای مذاکرات کنگره است و نشانه‌هایی وجود دارد که بسیاری از اعضای کنگره با توصیه‌های ترامپ همراهی خواهند کرد. برخی کارشناسان معتقدند که این بودجه می‌تواند برای نسل بعدی دانشمندان فاجعه‌بار باشد. یکی از مدیران اجرایی انجمن آمریکایی پیشرفت علم در واشنگتن DC در بیانیه‌ای اعلام کرده است که اگر کنگره، این بودجه را تصویب کند، عواقب آن برای آینده ملت فاجعه‌بار خواهد بود.

   کاهش 20درصدی بودجه‌های عملیاتی بنیاد علم آمریکا
طبق پیشنهاد ترامپ، بودجه سال 2026 بنیاد ملی علم آمریکا (NSF)، که به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان مالی پیشرو در پژوهش‌های پایه در دنیا به شمار می‌رود، تقریبا 5 میلیارد دلار کاهش دارد که در مقایسه با بودجه سال 2024 آن، به مقدار نصف کاهش می‌یابد. این بودجه، علوم اقلیمی، انرژی‌های پاک و علوم اجتماعی، رفتاری و اقتصادی «بیدار» را هدف قرار می‌دهد. همچنین برنامه‌های «گسترش مشارکتی» نیز که با هدف جذب اعضای گروه‌های مختلف به حوزه‌های علمی اجرا می‌شوند، حدود یک میلیارد و 100 میلیون دلار کاهش می‌یابد که تقریباً 80 درصد کاهش نسبت به چند سال گذشته را نشان می‌دهد. به گزارش nature، اگرچه بودجه تحقیقات هوش مصنوعی و علوم کوانتومی در سطوح فعلی حفظ خواهد شد اما مشخص نیست خود آژانس چه اندازه عملکرد خوبی خواهد داشت. این بودجه خواستار کاهش 93 میلیون دلاری عملیات‌ها، یعنی کاهش 20 درصدی شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که نیمی از کارکنان NSF ممکن است اخراج شوند. برخی نسبت به عملکرد آژانس با اعمال کاهش بودجه ابراز نگرانی کرده‌اند.

30‌ آوریل، در یک ایمیل ارسالی به اعضای کارکنان بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF) گفته شد که تا اطلاع ثانوی اعطای هرگونه بودجه‌ای را متوقف کنند. این سیاست، بنیاد ملی علوم را که یکی از بزرگ‌ترین حامیان تحقیقات بنیادی در دنیاست، از نظر اعطای کمک‌های مالی تحقیقاتی جدید و تأمین بودجه اختصاص یافته برای کمک‌های مالی موجود، مانند بودجه‌هایی که با افزایش سالانه مواجه می‌شوند، باز می‌دارد. در این ایمیل، علتی برای این مسدود شدن عنوان نشده اما از قرار معلوم تا اطلاع ثانوی ادامه دارد.

   لغو 1040 کمک‌هزینه از سوی NSF
مدیر NSF در روز‌های گذشته سیاست جدیدی را معرفی کرد که به اعضای کارکنان آژانس دستور می‌دهد پیشنهاد‌های کمک‌هزینه را برای موضوعات یا فعالیت‌هایی بررسی کنند که ممکن است با اولویت‌های آژانس همسو نباشد. پیشنهاد‌هایی که هم‌تراز تشخیص داده نشوند، باید توسط کارمندان NSF به متقاضیان بازگردانده شوند. یکی از اعضای NSF معتقد است با وجود این که هنوز می‌توان از علم مفید حمایت مالی کرد، اما این سیاست می‌تواند فراتر از حد انتظار باشد. یکی دیگر از کارکنان معتقد است که آن‌ها فرایند استاندارد طلایی بررسی شایستگی را از بین می‌برند. این تغییرات به سازمانی که از قبل در بحران بوده، ضربه می‌زند. در دو هفته گذشته، بنیاد ملی علوم (NSF) تقریباً 1040 کمک هزینه را لغو کرده که می‌توانست 739 میلیون دلار به محققان و مؤسسات آن‌ها اعطا کند. «ستورامان پانچاناتان» مدیر بنیاد ملی علوم بود که در ماه گذشته استعفا داد.

یکی از استادان دانشگاه «ییل» که متخصص در ایجاد بیماری است، یک راه ابتکاری برای پیش‌بینی ویروس‌هایی ارائه کرده که تهدید‌های همه‌گیری را ایجاد می‌کنند. این پروژه گسترده که تقریباً 50 محقق را از چند دانشگاه به خود جذب می‌کند، با کمک 12 میلیون و 500 هزار دلار NSF تأمین مالی شده است. آخرین دور تأمین بودجه این پروژه تصویب شده اما محققان آن نگران دوره‌های بعدی و سرنوشت سایر محققان هستند. به عبارتی، اگر این محدودیت‌های بودجه‌ای بنیاد علوم آمریکا برداشته نشود، آزمایشگاه‌ها نیز سرنوشت وخیمی پیدا خواهند کرد. بودجه NSF مانند سایر آژانس‌های فدرال، توسط کنگره آمریکا تعیین می‌شود. تا امروز، این آژانس تنها حدود یک چهارم بودجه‌ای را که کنگره برای سال مالی جاری در پایان 30 دسامبر اختصاص داده، دریافت کرده است.

   دور بعدی کاهش بودجه‌ها ادامه دارد
مشخص نیست که آیا کمبود بودجه دلیل آخرین توقف اعطای کمک‌های مالی بوده است یا خیر. اما یکی از متخصصان حقوق اداری در دانشگاه «اموری» گفته است که طبق قانون مصوب سال 1974 به نام «قانون کنترل توقیف»، بنیاد ملی علوم باید در مورد توقف اعطای کمک مالی به کنگره اطلاع ویژه دهد که در غیر این صورت این روند غیرقانونی خواهد بود. کاهش هزینه‌های NSF در سال جاری می‌تواند مقدمه‌ای برای کاهش چشمگیر بودجه در سال آینده باشد. نشریه science پیش از این گزارش داده بود که دونالد ترامپ برای سال مالی 2026، بودجه‌ای 4 میلیارد دلاری را برای این سازمان درخواست خواهد کرد که 55 درصد کمتر از بودجه است که کنگره برای سال 2025 اختصاص داده است. به همین ترتیب، براساس اسنادی که به رسانه‌ها درز کرده، در بودجه پیشنهادی 2026 برای مؤسسات ملی بهداشت، کاهش 44 درصدی بودجه 47 میلیارد دلاری این سازمان در سال 2025 درخواست شده است.

در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، جمهوری‌خواهان کنگره بسیاری از درخواست‌های رئیس‌جمهور را برای کاهش بودجه علمی رد کردند اما مشخص نیست که آیا دوباره این کار را انجام خواهند داد یا خیر. براساس تحقیقات جدید، در درازمدت، کاهش شدید بودجه علمی می‌تواند به اقتصاد آسیب وارد کند. گزارشی از اقتصاددانان دانشگاه آمریکایی در واشنگتن DC برآورد کرده است که کاهش 50 درصدی بودجه فدرال علوم، تولید ناخالص داخلی (GDP) آمریکا را تا حدود 7.6 درصد کاهش خواهد داد. یکی از کارکنان NSF معتقد است: «به نظر می‌رسد جایگاه این کشور به عنوان رهبر جهان در علم و نوآوری در حال حاضر به مویی بند است و با تداوم کاهش بودجه‌ها این مو هم پاره خواهد شد.»

   استعفای مدیر NSF در بحبوحۀ لغو کمک‌های مالی
«ستورامان پانچاناتان» دست‌نشانده دونالد ترامپ در مسند بنیاد علوم آمریکاست و از سال 2020 سکان‌دار این آژانس شد. او معتقد است که در این مدت هر کاری از دستم بر می‌آمده انجام داده‌ام. در هفته‌های گذشته به دنبال تشدید فشار‌ها از سوی دولت آمریکا مبنی بر کاهش بودجه‌های علمی آژانس، مدیر بنیاد ملی علوم که روز‌های پایانی دوره 6 ساله خود را در این سمت سپری می‌کرد، در نامه‌ای به کارکنان خود، استعفای خود را اعلام کرد. او که از دانشمندان علوم کامپیوتر است، در سال 2019 برای این سمت کاندید شد و در سال 2020 به عنوان مدیر بنیاد علوم آمریکا (NSF) از سوی سنا مورد تأیید قرار گرفت.

او گفته است: «من معتقدم که در این مسیر تمام تلاش خود را برای پیشرفت مأموریت آژانس انجام داده‌ام و احساس می‌کنم زمان آن رسیده است که سکان هدایت را به رهبری جدید بسپارم. من عمیقاً از رؤسای جمهور به خاطر فرصتی که برای خدمت به ملت آمریکا به من دادند، سپاسگزارم.»‌ او اگرچه دلیلی برای استعفای ناگهانی خود ارائه نکرد، اما همزمانی این اتفاق با کاهش 55 درصدی بودجه بودجه 9 میلیارد دلاری این آژانس در سال آینده و نیز اخراج نیمی از 1700 کارمند آن می‌تواند دلیل اصلی این تصمیم باشد.

14‌آوریل بود که کارکنان وزارت بهره‌وری دولت که ایلان ماسک سکان‌داری آن را برعهده گرفته، برای اولین بار در NSF مستقر شدند و باعث شکل‌گیری رویداد‌هایی شدند که به نظر می‌رسد در استعفای «پانچاناتان» نقش دارد. دو روز بعد، این آژانس اعلام کرد که هرگونه اعطای جوایز جدید برای کمک‌های مالی را که از سوی مسئولان برنامه برای تأمین مالی توصیه شده بودند و در مراحل نهایی تأیید توسط مقامات آژانس بودند، متوقف می‌کند.

همچنین NSF اعلام کرد پیشنهاد‌های در حال بررسی که به نظر می‌رسد هر یک از دستورات اجرایی ترامپ، به ویژه دستوراتی که تلاش برای افزایش تنوع در نیروی کار علمی، تقویت عدالت زیست محیطی و مطالعه گسترش اطلاعات نادرست در سایت‌های رسانه‌های اجتماعی را ممنوع می‌کنند، نقض کرده و برای «کاهش» جریمه بازگردانده خواهند شد. در 18‌آوریل، بنیاد ملی علوم اعلام کرد که به دلیل مغایرت این کمک‌های مالی با دستورالعمل‌های مذکور و عدم اولویت آن‌ها، اعطای بیش از یک میلیارد دلار کمک مالی را که پیش از این اعطا شده بود، لغو می‌کند. اوایل ‌آوریل، دفتر مدیریت و بودجه کاخ سفید اعلام کرده بود که رئیس‌جمهور در درخواست بودجه آتی خود از کنگره برای سال مالی 2026 که از اول اکتبر آغاز می‌شود، تنها 4 میلیارد دلار برای این آژانس درخواست خواهد کرد. «پانچاناتان» در نامه استعفای خود به طور ضمنی به کاهش شدید بودجه این بنیاد اشاره کرده و نوشته است: «اگرچه NSF همیشه یک سازمان کارآمد بوده است، ما همچنان چالش شناسایی سایر بهره‌وری‌های ممکن و کاهش تعهدات خود برای خدمت‌رسانی بهتر به جامعه علمی را پذیرفته‌ایم.»‌

تیشه به ریشۀ علم آمریکا؟
در هفته‌های گذشته کاهش بودجه بنیاد علوم آمریکا (NSF) بر سر زبان‌ها افتاده است؛ آژانسی که کاهش بودجه آن، بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی را نیمه‌کاره ر‌ها خواهد کرد و بسیاری از آن‌ها نیز تعطیل می‌شوند و حجم بالایی از محققان و دانشمندانی که در این پروژه‌ها همکاری می‌کنند، امید به فعالیت‌های علمی را از دست می‌دهند. اما این کاهش بودجه و تصمیمات نابخردانه دولت آمریکا تنها محدود به NSF نمی‌شود بلکه تقریباً تمام سازمان‌ها، مؤسسات و آژانس‌های علمی‌و تحقیقاتی این کشور را نیز در بر می‌گیرد به طوری که از حدود 20 تا قریب 60 درصد کاهش بودجه برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.

 مؤسسه ملی بهداشت و کاهش 40 درصدی بودجه در 2 سال آینده
دولت پیشنهاد داده که بودجه مؤسسه ملی بهداشت (NIH) با کاهش حدود 40 درصدی از حدود 48 میلیارد دلار در سال 2025 به حدود 27 میلیارد دلار در سال 2026 کاهش یابد. در صورت تصویب، این بیشترین کاهش بودجه این مؤسسه، به‌عنوان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده مالی تحقیقات زیست پزشکی در جهان خواهد بود. این درخواست همچنین پیشنهاد تجزیه بسیاری از 27 مؤسسه و مرکز این آژانس را به 5 «حوزه تمرکز» جدید مطرح می‌کند. بودجه مؤسساتی که تحقیقات سلامت اقلیت‌ها و بین‌المللی را انجام می‌دهند، در این طرح به طور کامل حذف خواهد شد. یکی از زیست‌شناسان سلول‌های بنیادی دانشگاه «نورث وسترن» معتقد است که این کاهش بودجه، سازمان تحقیقات زیست پزشکی و اقتصاد آمریکا را که به‌شدت به این حوزه وابسته است، به طور کامل نابود خواهد کرد.

اما به نظر می‌رسد ترامپ، این کاهش بودجه‌ها را با تکرار انتقاد‌های قبلی خود از این آژانس توجیه می‌کند. در سند بودجه این‌گونه عنوان شده است که «NIH با هزینه‌های بیهوده، اطلاعات گمراه‌کننده، تحقیقات پرخطر و ترویج ایدئولوژی خطرناکی که سلامت عمومی را تضعیف می‌کنند، اعتماد مردم آمریکا را از بین برده است.‌» مدیر سابق NIH از سوی جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق دموکرات آمریکا منصوب شده است، وی معتقد است اظهارات در گذشته مورد پیگرد قانونی قرار گرفته و به‌شدت نادرست یا دروغ بوده است. این دیدگاه در مورد سازمانی که به بهبود سلامت مردم کمک می‌کند، تأسف‌بار است.

  مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها
دولت در پی کاهش بودجه 9 میلیارد و 600 میلیون دلاری مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) به میزان یک‌سوم و نیز حذف برنامه‌هایی مانند طرح جلوگیری از بیماری‌های مزمن است. این کاهش بودجه در حالی قرار است اعمال شود که وظیفه این سازمان حمایت از فعالیت‌ها و ارائه خدمات انسانی اعلام شده است.

کاهش 50 درصدی تحقیقات اخترفیزیک و ستاره‌شناسی ناسا
بودجه ناسا قرار است نسبت به سال 2025 بیش از 24 درصد کاهش یابد به طوری که با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود این کاهش در سال 2026 به رقمی بالغ بر 18 میلیارد و 800 میلیون دلار برسد. این بزرگ‌ترین کاهش بودجه در یک سال نسبت به بودجه سال قبل است که تاکنون برای این آژانس پیشنهاد شده است. با این روند، بودجه بخش علمی این آژانس شامل تحقیقات اخترفیزیک، سیاره‌شناسی و علوم زمین، تقریباً به نصف کاهش خواهد یافت. از جمله پروژه‌هایی که قرار است لغو شوند، می‌توان به ماهواره‌های نظارت بر آب و هوا و برنامه‌هایی برای بازگرداندن نمونه‌های سنگ از مریخ با استفاده از فضاپیمای رباتیک اشاره کرد. ائتلافی از مدافعان فضا در هفته‌های اخیر علیه کاهش بودجه‌های پیشنهادی تشکیل شده که همگی هشدار داده‌اند این طرح‌های کاهشی، عصر تاریکی از علوم فضایی را برای ناسا رقم خواهد زد.

با این کاهش بودجه ناسا، پیش‌بینی می‌شود که طرح پرتاب انسان به فضا شاهد تغییرات چشمگیری شود. بودجه پیشنهادی، بودجه ایستگاه بین‌المللی فضایی را نیز کاهش خواهد داد اما هزینه بیشتری را به اکتشافات ماه و مریخ اختصاص می‌دهد؛ از جمله یک میلیارد دلار برای برنامه‌های نامشخص «متمرکز بر مریخ» این با اولویت دولت مبنی بر فرو فضانوردان روی ماه و مریخ پیش از چین مطابقت دارد. طبق این بودجه، موشک سنگین دولتی «سیستم پرتاب فضایی» پس از دو پرواز دیگر، از جمله پروازی که قرار است فضانوردان را در سال 2026 به کره ماه ببرد، از رده خارج خواهد شد.

   13 درصد کاهش بودجه برای وزارت انرژی
بودجه پیشنهادی وزارت انرژی برای سال 2026 حدود 5 میلیارد دلار کمتر از سال 2025 در نظر گرفته شده است. دولت همچنین 15 میلیارد دلار از بودجه قانون سرمایه‌گذاری و مشاغل زیرساختی 2021 را که در این سند از آن به‌عنوان «کلاهبرداری جدید سبز» از آن یاد می‌شود، کاهش خواهد داد. همچنین، این کاهش بودجه، دفتر علوم وزارت انرژی را تا یک میلیارد و 100 میلیون دلار کوچک خواهد کرد؛ کاهشی حدود 13 درصدی که عمدتاً معطوف به علوم آب‌وهوایی و تحقیقات انرژی پاک است. این بودجه همچنان از پژوهش‌ها در زمینه‌هایی چون محاسبات با کارایی بالا، هوش مصنوعی و هم‌جوشی هسته‌ای حمایت می‌کند.

آژانس حفاظت از محیط زیست و افت 55 درصدی بودجه
بودجه آژانس حفاظت از محیط زیست تا حدود 55 درصد کاهش و به 4 میلیارد و 200 میلیون دلار خواهد رسید. بخش عمده این کاهش‌ها بر برنامه‌های کمک‌هزینه‌ای متمرکز است که برای کمک به ایالت‌ها در پرداخت هزینه‌های خدماتی مانند زیرساخت‌های آب طراحی شده‌اند اما طبق سند بودجه دولت، دفتر تحقیقات و توسعه که بازوی تحقیقاتی اصلی این آژانس است شاهد کاهش بودجه 235 میلیون دلاری خواهد بود و بسیاری از پژوهش‌های آن شامل «اقدامات رادیکال عدالت زیست محیطی»، «تحقیقات اقلیمی هوشیارکننده» و سایر تحقیقات احتیاطی که بر مقررات زیست محیطی و بهداشت عمومی تأثیر می‌گذارند، پایان خواهد داد. مدیر آژانس حفاظت از محیط زیست در روز‌های گذشته خبر از انحلال دفتر تحقیق و توسعه این آژانس داد که در پی آن، دانشمندان، آن را به دفاتر دیگر منتقل خواهند کرد. یکی از این دانشمندان این مرکز معتقد است که این کار جدیدترین اقدام دولت برای تضعیف علم در این آژانس است.

   کاهش 564 میلیون دلاری بودجه سازمان زمین‌شناسی آمریکا
سازمان زمین‌شناسی آمریکا که بر تحقیقاتی در مورد مخاطرات طبیعی کشور و سایر مباحث علوم زمین نظارت دارد، در مقایسه با سال گذشته 564 میلیون دلار از بودجه خود را برای بررسی‌ها، تحقیقات و برنامه‌های پژوهشی از دست خواهد داد؛ پروژه‌هایی که بر تغییرات اقلیمی تمرکز دارند و کمک‌های مالی را برای دانشگاه‌ها تأمین می‌کنند، به نفع تمرکز بر تحقیقات انرژی و مواد معدنی پایان خواهند یافت. بودجه این سازمان در سال 2024 حدود یک میلیارد و 460 میلیون دلار بوده است.

   کاهش 25 درصدی بودجه اداره ملی اقیانوسی و جوّی
بودجه اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا برای سال 2025 حداقل 25 درصد کاهش خواهد یافت و به یک میلیارد و 500 میلیون دلار برای سال 2026 خواهد رسید. البته کاهش واقعی می‌تواند بیشتر باشد به طوری که کاخ سفید گزارش کاملی از بودجه این آژانس ارائه نکرده است. در این سند آمده است که این کاهش بودجه بسیاری از پژوهش‌ها، داده‌ها و برنامه‌های کمک‌هزینه تحت سلطه آب‌وهوا را پایان خواهد داد.