پژوهش، فناوری و هوافضا در آلمان وزارتخانه شد

بعد از اخبار پرحاشیه‌ای که هفته گذشته پیرامون آمریکا و لغو وزارت آموزش این کشور مطرح شد، این بار آلمان دست به اجرای تصمیم بزرگی ‌زده است تا به واسطه آن بتواند جان دوباره‌ای به آموزش و پرورش کشور دهد و بتواند خود را همگام با تحولات این حوزه‌ها نگه دارند. دولت جدید آلمان در برنامه‌ریزی‌های جدید تصمیم گرفته است وزارت فوق پیشرفته‌ای را تأسیس کند تا با توجه به پیشرفت فناوری‌های نوظهور، در کنار توسعه آموزش، به تقویت حوزه‌های مختلفی بپردازد که این کشور را در بسیاری از زمینه‌های پژوهشی و علمی و فناوری توسعه خواهد داد. با توجه به این که آلمان یکی از کشور‌های پیشرو در زمینه علم و نوآوری محسوب می‌شود، این جداسازی وزارتخانه‌ای می‌تواند به نفع این کشور تمام شود تا بودجه‌ای که به وزارتخانه مربوط به علم و فناوری تعلق می‌گیرد بتواند تأثیر عمیق‌تری را بر رشد و توسعه فناوری و نوآوری این کشور به جا بگذارد.

آلمان؛ نهمین کشور نوآور دنیا
آلمان به عنوان یک کشور نوآور در دنیا شناخته شده و یکی از کشور‌های پیشرو در زمینه نوآوری و یکی از جذاب‌ترین مکان‌های پژوهشی در سراسر دنیاست. این نتیجه سیاستی است که به طور مداوم بر پژوهش و نوآوری تمرکز دارد و هدف آن تقویت پایداری بلندمدت آلمان در سطح اروپا و بین‌المللی است. آلمان با توجه به شرکت‌های فناورانه متعددی که در خود جای داده، جزء برترین کشور‌های دنیا در عرصه توسعه فناوری‌های جدید به شمار می‌رود. بیش از یک قرن است که عبارت «ساخت آلمان»، برتری و کیفیت محصولات و تولیدات آلمانی را یدک می‌کشد و به نوعی مایه سربلندی صنعت آمریکاست. طبق آمار بانک جهانی، صادرات فناوری‌های برتر آلمان در سال 2021 به رقمی بالغ بر 177 میلیارد و 700 میلیون یورو رسید. در رتبه‌بندی شاخص نوآوری جهانی 2024 (GII)، آلمان در میان 133 اقتصاد دنیا، رده نهم را از نظر قابلیت‌های نوآورانه از آن خود کرد. این کشور همچنین رده نهم را بین 51 گروه اقتصادی با درآمد بالا در دنیا قرار گرفته و در میان 39 اقتصاد برتر اروپا، جایگاه ششم را کسب کرده است. آلمان همچنین از نظر خروجی‌های نوآورانه رتبه ششم را به دست آورده است.

رشد 7 درصدی هزینه‌های نوآوری در آلمان
اقتصاد آلمان در سال 2023، رکورد 203 میلیارد و 400 میلیون یورویی را صرف نوآوری کرد که به این ترتیب حدود 7 درصد از سال 2022 فراتر رفت. بخش خدمات به ویژه سهمی بالاتر از حد متوسط در این توسعه دارد. وزیر آموزش و پژوهش فدرال پیش‌تر گفته بود که آلمان طبق نظرسنجی‌هایی که انجام شده، یک کشور نوآور است. به عبارتی، سنت نوآوری در این کشور حاکم است و شرکت‌ها توانسته‌اند هزینه‌های نوآوری را بار دیگر افزایش دهند. سهم گردش مالی صرف‌شده برای نوآوری نیز روند مثبتی را نشان می‌دهد به طوری که نسبت به سال قبل از آن بالاتر بوده است. نسبت شرکت‌هایی که ایده‌ها و نوآوری‌های جدید ارائه می‌دهند، ثابت مانده اما دولت این کشور باید کاهش سهم نوآوری‌های بازار در گردش مالی را به عنوان یک علامت هشدار تلقی کند. آن‌ها باید مزیت نوآورانه خود را حفظ کرده و برای تشویق شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) برای سرمایه‌گذاری بیشتر در پژوهش و نوآوری، مشوق‌های مالیاتی برای فعالیت‌های پژوهشی را بهبود دهند. این شرکت‌های SME هزینه‌های خود را به طور چشمگیری برای نوآوری افزایش داده‌اند. نرخ رشد این شرکت‌ها تقریباً به اندازه شرکت‌های بزرگ بوده است. در این میان، به نظر می‌رسد فعالیت‌های نوآورانه به سمت خدمات تغییر می‌کنند. هزینه نوآوری در بخش خدمات تا حدود 10 درصد افزایش یافت که رقم رشد آن بیشتر از افزایش هزینه‌های 5.5 درصدی بخش‌های صنعتی بوده است. باوجوداین، با 145 میلیارد و 100 میلیون یورو، سطح مخارج نوآوری در حوزه صنعت به 2.5 برابر بیشتر از بخش خدمات با مخارج 58 میلیارد یورویی رسیده است. شرکت‌های بزرگ با 250 کارمند یا بیشتر، سهم عمده هزینه‌های نوآوری را به خود اختصاص می‌دهند. در سال 2023، این شرکت‌ها 170 میلیارد و 800 میلیون یورو در حوزه نوآوری سرمایه‌گذاری کردند که حدود 7 درصد نسبت به سال قبل رشد نشان می‌دهد. هزینه نوآوری توسط شرکت‌های SME در سال 2023 حدود 32 میلیارد و 600 میلیون یورو بوده است که در مقایسه با سال 2022 تا بیش از 6 درصد رشد کرد.
استفاده سیستماتیک از داده‌ها به عنوان یک عامل کلیدی برای نوآوری و کارایی در آلمان تبدیل شده است. براساس مطالعات انجام‌شده، 34 درصد از شرکت‌ها از رویکرد‌های مبتنی بر داده‌های خاص برای بهینه‌سازی فرایند‌های داخلی و بهبود پیشنهادات خود استفاده می‌کنند. 29 درصد از شرکت‌های آلمانی به طور سیستماتیک داده‌های فرایند داخلی را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل می‌کنند. باوجوداین، تنها بخش محدودی از شرکت‌ها از داده‌ها برای مقاصد تجاری استفاده می‌کنند که تنها دو درصد از شرکت‌ها سوابق داده‌های خارجی را خریداری می‌کنند.

یک‌سوم استارتاپ‌های فین‌تک در برلین مستقرند
برلین به عنوان پایتخت آلمان، از جایگاه ویژه‌ای در زمینه نوآوری برخوردار است. در نیمه نخست سال 2024 بود که خانه مالی و فناوری در برلین آلمان تأسیس شد و جشنواره‌ای برای اولین بار در این منطقه به عنوان مکانی پیشرو در عرصه فناوری مالی در اروپا و یک کانون برای صحنه فین‌تک آلمان آغاز به کار کرد. بین‌المللی‌سازی منطقه پایتخت، عامل مهمی برای تقویت اقتصاد محلی است. سفر‌های هیئتی که توسط آژانس توسعه تجاری برلین از برلین به فرانسه، کره جنوبی، ژاپن و آمریکا سازماندهی شده، به شرکت‌های مستقر در پایتخت امکان می‌دهد تا با شرکای بین‌المللی خود به بهترین شکل ممکن شبکه‌سازی کرده و تبادلات بین‌المللی را ترویج کنند. برلین در سال‌های اخیر، به یک کانون اروپایی برای فناوری‌های فضایی تبدیل شده که ایجاد آن در سال 2024 توسط شبکه‌ای رو به رشد متشکل از شرکت‌های SME و استارتاپ‌ها اتفاق افتاد. یکی از مهم‌ترین نوآوری‌ها در این منطقه، صنعت فین‌تک است که به طور پیوسته در حال رشد است. حدود یک‌سوم تمام استارتاپ‌های حوزه فین‌تک آلمان در حال حاضر در برلین مستقر بوده و بیش از 160 شرکت در حوزه‌های مختلف تخصص دارند و از این رو، سرمایه‌گذاران و استعداد‌ها از سراسر جهان علاقه بالایی به پایتخت دارند. دولت این کشور به منظور تقویت برلین به عنوان یک مکان تجاری جذاب، بین‌المللی شدن سرمایه نوآوری و استارتاپ‌ها، یکی دیگر از اجزای سازنده بوده است. شبکه‌سازی و همکاری با شرکای بین‌المللی، پتانسیل بالایی را برای شرکت‌های مستقر در برلین ایجاد می‌کند. این شبکه‌سازی در سطح بین‌المللی باعث افزایش آگاهی و جذابیت این منطقه به عنوان یک مکان تجاری برای شرکت‌های خارج از کشور شده است.

متن کامل گزارش ندا اظهری، مترجم را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.