
خبر دستگیری شهابسنگ فروشان با داستانی شبیه به سریال پایتخت و درست در زمان پخش این سریال برای چندمین بار نشان داد که فیلمها و سریالهای پرطرفدار نقش اجتماعی قابل قبولی دارند و اثر آنها روی زندگی شهروندان و در دنیای واقعی هم دیده میشود.
از «شهاب سنگ ارسطو» تا «ستایش»


سریال پایتخت نوروز امسال برای هفتمین بار پخش شد. سریالی که از همان قسمت اول با روایتی شیرین از یک خانواده صمیمی مخاطبین زیادی را جذب کرد و این روزها هم عامل رونق دوباره تلویزیون شده است.
در فصل 7 پایتخت بهانه خانواده معمولی و اطرافیان برای دور هم جمع شدن و ایجاد خرده داستانهای دیگر یک شهاب سنگ است. شهاب سنگی که بیهوا بر سقف خانه نقی فرود آمد و همسر فضانورد و آشنا به اجرام آسمانی ارسطو آن را سنگی ارزشمند تشخیص داد تا ماجراهای تبدیل این شهاب سنگ به پولی هنگفت و دردسرهای آن شکل بگیرد.
اما این شهاب سنگ فقط چالش ارسطو، شِری و رحمت نیست و عدهای در فضای مجازی هم با انتشار آگهیهایی به دنبال گرفتن ماهی خود از سریال پایتخت هستند.
هفته گذشته جانشین پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات پایتخت از شناسایی و دستگیری سه شیاد مجازی خبر داد. این مجرمین با درج آگهیهایی در برخی درگاههای اینرنتی نظیر دیوار شهاب سنگهای تقلبی را با قیمتهای نجومی خرید و فروش میکردند.
خبر دستگیری شهابسنگ فروشان با داستانی شبیه به سریال پایتخت و درست در زمان پخش این سریال برای چندمین بار نشان داد که فیلمها و سریالهای پرطرفدار نقش اجتماعی قابل قبولی دارند و اثر آنها روی زندگی شهروندان و در دنیای واقعی هم دیده میشود، هرچند برخی این تاثیرها مقطعی هستند.
به مناسبت شهاب سنگ سریال پایتخت، مروری میکنیم بر همه اتفاقاتی که به مناسبت پخش یک سریال یا فیلم پرطرفدار بین مردم رواج پیدا کرد.
دخترانی با نام «ستایش»
اینکه یک سریال انقدر پرطرفدار باشد که اثرگذاری آن به ثبتاحوال هم برسد اتفاق جالبی است که سریال ستایش با نمایش اولین فصل خود در سال 1389 این اتفاق را رقم زد. محمد ناظمی اردکانی؛ رئیس وقت سازمان ثبتاحوال به رسانهها گفت که بعد از پخش این سریال، نامگذاری اسم«ستایش» برای دخترها افزایش چشمگیری داشته است.
مدیر ثبت احوال استان تهران هم در سال 1399، اعلام کرده در بین ۱۰ اسم برتر دختران طی ۱۱ ماه گذشته «ستایش» در رتبه دوم بوده است.
در همان سال، معاون امور اسناد هویتی سازمان ثبت احوال به رسم هر سال ۱۰ نام پرطرفدار سال را اعلام کرد. در میان این لیست اسامی «رستا» و «آوا» به ترتیب رتبه چهارم و پنجم را به خود اختصاص داده بودند.
همچنین نام «همتا» نیز رتبه دهم را از آن خود کرد. جالبتر این که سالهای قبل این اسامی در لیست نامهای پرطفدار دیده نمیشوند. رستا و آوا نام دو کاراکتر نقش اصلی در سریال دل ساخته منوچهر هادی است که در سال ۱۳۹۸ از شبکه نمایش خانگی پخش شد. همچنین نام همتا نیز بعد از پخش سریال مانکن، ابه کارگردانی حسین سهیلی زاده در همان سال در بین مخاطبین پرطرفدار شد.
نام «ستایش» نیز یک اسم دخترانه با داستانی مشابه است. سال ۱۳۹۰ بود که مدیر ثبت احوال استان تهران اعلام کرده ۱۰ اسم برتر دختران طی ۱۱ ماه گذشته به ترتیب فاطمه، ستایش، زهرا، نازنین زهرا، هستی، ریحانه، سارینا، رها، باران و هلیا بوده است.
«یاغی» و شوق کشیگیر شدن
اردیبهشتماه سال ۱۴۰۱ که سریال «یاغی» در شبکه نمایش خانگی منتشر شد؛ کلاسهای ورزش کشتی هم شلوغ شد. محور داستان سریال یاغی، جاوید؛ نوجوانی بود که به خاطر مهارت در کشتی گرفتن و علاقه به این رشته ورزشی، پایش به ماجراها و داستانهای دیگری باز میشد. این سریال پر از صحنههای تمرین و مسابقات کشتی بود.
براساس آمارها؛ در سال۱۴۰۰ تعداد ثبت نام شوندگان کلاس های کشتی در سه ماه اردیبهشت، خرداد و تیر ، هشتهزار نفر بود. اما در سال ۱۴۰۱ از اردیبهشت تا تیرماه، بهطور متوسط تقریبا ۱۴هزار نفر ثبت نام شدند. یعنی سال ۱۴۰۱ به نسبت سال ۱۴۰۰ در سه ماه اردیبهشت، خرداد و تیر ۷۵درصد رشد داشت.
علیرضا دبیر، مدیرعامل فدراسیون کشتی در آن بازه زمانی اعلام کرد که پخش سریال «یاغی» در ماههای گذشته، در افزایش چشمگیر تعداد مراجعهکنندگان به باشگاههای کشتی تاثیرگذار بوده است.
مرغآمین و عاشقانه«شهرزاد»
حسن فتحی در سال 1394 یک عاشقانه ماندگار به اسم «شهرزاد» را روانه نمایش خانگی کرد. درفصل اول این سریال گردنبندی با نقش مرغ آمین توسط فرهاد به شهرزاد هدیه داده میشد که به نماد عشق این دو نفر در ادامه سریال تبدیل شد. همان سالها مغازههای فروش بدلیجات و لوازم تزئینی در فضای مجازی و حقیقی پر از گردنبند مرغ آمین شهرزاد شد و بسیاری از دخترها این گردنبند را به مجموعه لوازم تزئینی خودشان اضافه کردند. این گردنبند تا مدتها در فضای مجازی از اقلام پرفروش و پرطرفدار بود.
روایت از قومیتها مقصد مسافران را تغییر داد
یکی دیگر از مواردی که تحت تاثیر فیلم ها رخ میدهد، تعیین مقصد مسافران است. نون.خ یک سریال طنز که عید ۱۳۹۸ به خانه تماشاگران رفت، روایتی از یک خانواده کُرد را با زبان طنز بود که فصلهای دیگر آن هم ساخته شد. این اثر توانست درهمان سال نخست پخش از صداوسیما، چیزی حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به اقتصاد گردشگری استان کرمانشاه کمک کند.
بازوند، استاندار کرمانشاه در همان سال اعلام کرد که پخش سریال پربیننده نون.خ حتی سبب شد تا روستای «اورامانات» به ثبت جهانی برسد. این روستای تاریخی و زیبا در منطقه جغرافیایی غرب کشور واقع شده و محل فیلمبرداری فصل دوم این سریال است. نون.خ با ارائه داستانی در دل طبیعت زیبای کرمانشاه توانست مسافران زیادی را به جاذبههای گردشگری غرب ایران دعوت کرد.
این اتفاق درباره سریال پایتخت نیز افتاد و درست مثل نون.خ؛ این سریال، مسافران زیادی را به شهر زیبای مازندران کشاند. معاون گردشگری میراث فرهنگی این استان بعد از پخش فصل اول پایتخت اعلام کرد که پخش این مجموعه سبب شده تا جاذبههای گردشگری مازندران در سطح بینالمللی معروف شود. فیلم برداری در موقعیت مکانی شهرستان شیرگاه واقع در استان مازندران، این مکان را به یکی از گزینههای سفر برای گردشگران تبدیل کرده است.
تراپی؟ بله ممنون!
افعی تهران را سال ۱۴۰۲ ، سامان مقدم ساخت و پیمان معادی نقش اول آن را بازی کرد. شخصیت آرمان با بازی معادی کسی بود که در سکانسهای متوالی به تراپیست یا همان درمانگر مراجعه میکرد و البته خانم درمانگر با بازی سحر دولتشاهی هم نقش تعیینکنندهای در سریال داشت.
آماری از جهت مراجعه به درمانگر بعد از پخش این سریال منتشر نشد اما بحثهای مکرر و متوالی پیرامون درستی نقش دولتشاهی در سریال، لزوم مراجعه به درمانگر و مباحثی درباره این پدیده که در جامعه نسبتا نوظهور محسوب میشود در فضای حقیقی ومجازی و رسانههای رسمی شکل گرفت.
افعی تهران یک تاثیر داشت و آن هم بررسی نقش درمانگر بین شهروندان ایرانی بود، یعنی باز هم یک سریال منجر به تاثیر اجتماعی در برجامعه ایرانی شد.
رسانه، هر دقیقه مهمتر از دقیقه قبل
همانطور که گفته شد برخی از این تاثیرات مقطعی و برخی دیگر با وجود گسترده بود آنچنان تاثیر اجتماعی قوی به حساب نمیآمدند مثل فروش گردنبند مرغ آمین. در این بین آثار دیگری هم بودند تاثیرات منفی هم داشتند مثل سریال برره که در زمان پخش نگرانی درباره آسیب زدن به زبان فارسی مخصوصا توسط نوجوانان درباره آن مطرح بود یا سریال پرطرفدار خواب و بیدار که در زمان پخش باعث دزدی از بانک در یکی از استانها به همان روشهای دزدی ناتاشا شد.
مجموع این تاثیرات نشان میدهد رسانه هر روز بیش از گذشته بر زندگی اجتماعی افراد تاثیر میگذارد، یک روز یک تاثیر مقطعی در حد خرید یک وسیله تزئینی، یک روز یک تصمیم نسبتا ابدی و انتخاب اسم، یک روز هم تاثیری که مثبت نیست و تبعات به همراه دارد مثل خرید یک سنگ تقلبی با پولی هنگفت.
