رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس انرژی اتمی امروز در حالی به تهران می‌آید که رایزنی‌های ایران و آمریکا بر سر مسائل هسته‌ای در حال انجام است. از زمان انتشار اخبار مذاکرات طرفین، ادعا‌های مختلفی درباره شروط طرفین بر سر مسائل هسته‌ای آغاز شد.
نگاه بدبینانه مبنی بر برچیده‌شدن کامل این تأسیسات از ایران بود که ریشه در پروژه لیبیزاسیون مطروحه توسط نتانیاهو و سناتور جمهوری‌خواه داشت. تحلیل دیگر اما مبتنی بر حفظ ظرفیت غنی‌سازی کنونی و استفاده از آن برای مسائل غیرنظامی بود.
استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن، شب گذشته در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز ادعا کرد که آن‌ها [ایران] نیازی به «غنی‌سازی بیش از 3.67 درصد» ندارند، اما در برخی موارد تا 60 درصد و در موارد دیگر تا 20 درصد غنی‌سازی کرده‌اند که این پذیرفتنی نیست.
این در حالی است که ایران طبق برجام همین میزان 3.67 غنی‌سازی را داشت اما با بدعهدی آمریکایی‌ها و خروج از این پیمان میزان غنی‌سازی افزایش یافت. دونالد ترامپ هم دوشنبه‌شب در دیدار با رئیس‌جمهور السالوادور، تهدیداتش علیه ایران را تکرار کرد و در پاسخ به سؤال یک خبرنگار مبنی بر اینکه این تهدیدات شامل حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران می‌شود، گفت: «البته که شامل آن می‌شود.» کنار هم قرار گرفتن این گزاره‌ها اهمیت ششمین سفر گروسی به عنوان مدیر‌کل آژانس به ایران را دوچندان می‌کند.

   گروسی در نقش مکمل؟
سفر گروسی در مقطع حساسی از دیپلماسی هسته‌ای ایران انجام می‌شود. تمنای ترامپ برای مذاکرات مستقیم و از آن طرف تهدیدات مکرر حمله نظامی به ایران، تحرکات وحشیانه اسرائیل و عدم استقبال آن‌ها از هرگونه توافق بین ایران و آمریکا و سیاسی‌کاری‌های خود گروسی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران بخشی از فضای کنونی معطوف به تصویر کشور است.
گروسی مدعی است که پیشرفتی در اجرای پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) حاصل نشده، ادعایی که با همکاری گسترده ایران، از جمله دسترسی به دو سایت ادعایی و نظارت بی‌سابقه آژانس، در تناقض است. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی بار‌ها تأکید کرده که تعاملات ایران بر اساس NPT است و فشار برای اجرای پروتکل الحاقی، که ایران به دلیل بدعهدی غرب در برجام آن را لغو کرده، غیرقانونی است.
در این میان، مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان، که از شنبه گذشته آغاز شده، می‌تواند حداقل ایران را از شنیدن تناقض‌های موجود در ادعا‌های تروئیکای اروپایی و طرف آمریکایی آسوده کند. این مذاکرات، با واسطه‌گیری عمان، با هدف رفع کامل تحریم‌ها در جریان است؛ هرچند گروسی در برهه‌های مختلف به تهران سفر کرده اما این سفر می‌تواند به نوعی مکمل مذاکرات باشد.

دود تهدید‌ها مواد هسته‌ای را ناپدید خواهد کرد
سفر گروسی به تهران در مقطع فعلی و با توجه به شرایط حاکمی که گفته شد، فرصتی برای ایران است تا با دیپلماسی فعال، از حقوق هسته‌ای خود دفاع کند. حضور گروسی علی‌رغم اینکه می‌تواند بازهم آغشته به تناقض و سیاسی‌کاری و خودنمایی در معرکه هسته‌ای شود، یک پیام واضح دارد و آن پایبندی ایران به معاهدات و چهارچوب حقوقی مربوط به مسائل هسته‌ای است.
البته این تحلیل هم وجود دارد که اگر تهدید نظامی جدی علیه ایران شکل بگیرد، ایران بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اخراج خواهد کرد، دسترسی آن‌ها را قطع می‌کند و مواد هسته‌ای را به جایی منتقل خواهد کرد که دست هیچ بازرسی به آن نرسد. این موضع از منظر امنیتی کاملاً منطقی است.
ترامپ چندین‌بار تأسیسات هسته‌ای ایران را تهدید به حمله مستقیم کرده، حتی وقتی می‌گوید «دوست دارم ایران را قوی ببینم»، بنابراین ما در راستای اعلام حسن نیت، به علاقه‌مندی ترامپ احترام می‌گذاریم و تأسیساتمان را به جایی منتقل می‌کنیم که ایران همچنان قوی بماند. به بیان دیگر در صورت بروز تهدید نظامی جدی، حضور بازرسان و دسترسی آن‌ها به اطلاعات حساس می‌تواند به افشای داده‌هایی منجر شود که دشمنان ایران، به‌ویژه رژیم‌صهیونیستی، از آن برای هدف‌گیری دقیق تأسیسات هسته‌ای استفاده کنند.
منطق این تحلیل روشن است. اگر بازرسان آژانسی که با وجود همکاری قاطع ایران، علیه ایران گزارش می‌نویسند و باعث تنظیم قطعنامه علیه کشور می‌شوند، در شرایط تهدید به مواد هسته‌ای دسترسی داشته باشند، به راحتی اطلاعات را منتقل می‌کنند، دشمن حمله می‌کند و کار تمام می‌شود. از سوی دیگر تجربه تاریخی ما در ترور دانشمندان هسته‌ای و حملات سایبری و فیزیکی به تأسیسات نطنز، لزوم کاربست این سیاست را دوچندان می‌کند. ایران با این موضع، ضمن حفظ همکاری داوطلبانه با آژانس، تأکید دارد که در برابر تهدیدات منفعل نخواهد بود و امنیت ملی‌اش را در اولویت قرار می‌دهد. 

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.