بهار آمده. درخت‌ها جان گرفته‌اند، پرنده‌ها می‌خوانند و نور خورشید بیشتر از همیشه به خانه‌مان سرک می‌کشد. اما تو چرا کلافه‌ای؟ چرا با وجود آفتاب، حال دلت ابری‌ست؟ در حالی که فضای عمومی جامعه پر از دعوت به نشاط و شروعی دوباره است، برخی افراد درست در همین روزهای روشن، درگیر احساساتی تاریک می‌شوند. احساس بی‌حوصلگی، خستگی مزمن، خواب‌های ناآرام و حتی افت عملکرد ذهنی. واقعاً چرا باید در فصلی که طبیعت در اوج شور و حرکت است، انسان‌ها دچار افت خلق و استرس شوند؟

پاسخ این پرسش، ترکیبی ا‌ست از فیزیولوژی بدن، روان‌شناسی فردی و تغییرات محیطی. ما زیاد درباره‌ی تأثیرات منفی زمستان و ساعت تابستانی بر سلامتی حرف می‌زنیم، اما اثرات پُر انرژی و گاهی غیرقابل‌پیش‌بینی بهار نیز ارزش بررسی دارد. بهار همیشه باعث بالا رفتن روحیه نمی‌شود. در حقیقت، این فصل می‌تواند برای بعضی افراد سخت‌تر هم باشد.

به گفته‌ی پزشکان، ممکن است برای کسانی که در طول زمستان از افسردگی یا اختلال عاطفی فصلی رنج برده‌اند، عبور از این وضعیت بهبودی نیازمند تنظیمات بزرگی در بدن و مغز باشد و ان بهبودی تا فصل آینده ادامه یابد.

با وجود پژوهش‌ها و تحقیقات انجام شده، دانشمندان باز هم دلایل قانع کننده و قطعی برای پیدایش افسردگی فصلی و خصوصا افسردگی در بهار نیافته‌اند ولی احتمالاتی مبنی بر ارتباط این افسردگی‌ها با تغییرات هورمونی وجود دارد. برخی نیز معتقدند که تغییرات در میزان نور خورشید دریافتی در فصل‌های متفاوت نیز می‌تواند تاثیراتی بر خلق و خوی افراد داشته باشد. از همین رو تغییرات به وجود آمده در طول روز و شب در فصل بهار نیز از عوامل موثر بر بروز افسردگی در بهار می‌باشد.

گاهی این تغییرات خلقی جدی‌تر هستند و می‌توانند بر احساسات، افکار و رفتار فرد تأثیر بگذارند. اگر متوجه تغییرات قابل توجهی در خلق و خو و رفتار خود هنگام تغییر فصل شده‌اید، ممکن است دچار اختلال عاطفی فصلی (SAD) باشید.

در حالی که زمستان اغلب با اختلال عاطفی فصلی مرتبط است، بسیاری از منابع درباه این اختلال اشاره نمیکنند که این اختلال میتواند در هر فصلی از جمله بهار هم رخ دهد. افسردگی نیز در فصل بهار ممکن است شایع‌تر از آن چیزی باشد که تصور می‌کنید طبق داده های مؤسسه ملی سلامت روان آمریکا نرخ خودکشی نیز در فصل بهار به اوج سالانه خود می‌رسد.

کنار آمدن با بهار
جان شارپ، روانپزشک دانشگاه هاروارد تحقیقات گسترده‌ای درباره این موضوع انجام داده است. او بر این باور است که عواملی مانند تغییر محیط فیزیکی، شرکت در رویدادهای فرهنگی و اجتماعی و سالگردهای مهم زندگی فرد تاثیر خوبی بر حال افراد دارد.

کریستوفر فیشر، مدیر بخش روان‌پزشکی بیمارستان زوکر هیلساید آمریکا و استاد دانشگاه نوا ساوت‌ایسترن در فلوریدا راهکارهایی را برای کنار آمدن با این اختلال فصلی مطرح کرده که در ادامه به آن پرداختیم:

در فعالیت‌های معنادار شرکت کنید
توصیه فیشر این است که مشخص کنید چه چیزهایی برای شما بیشترین اهمیت را دارند برای مثال خانواده، سلامتی، خلاقیت یا جامعه و این ارزش‌های بنیادی را در برنامه‌ی روزانه‌تان بگنجانید. حتی در دوران دشوار، فعالیت‌های ارزشمند می‌توانند حس عمیق‌تری از هدف‌مندی و رضایت ایجاد کنند، خلق‌وخو را بهبود بخشند و به روزتان ساختار بدهند.

اهداف کوچک و قابل‌دستیابی تعیین کنید
اگر برنامه‌ی روزانه‌تان طاقت‌فرسا است، خوب است که اهداف کوچکی برای گذراندن روز تعیین کنید. به عقیده فیشر انجام هر کاری مثل مرتب‌سازی خانه یا به پایان رساندن یک پروژه‌ی خانگی یا انجام یک کار بیرون از خانه و انجام کارهای کوچک می‌تواند انگیزه و شتاب لازم برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر را ایجاد کند.

از فضای بیرون بهره بگیرید
قرار گرفتن در معرض نور طبیعی به تنظیم ساعت زیستی بدن کمک می‌کند، خواب را بهبود می‌بخشد و بهزیستی کلی را افزایش می‌دهد. فیشر پیشنهاد می‌کند که هر زمان می‌توانید، حتی اگر هوا ابری است یا فقط چند دقیقه فرصت دارید، بیرون بروید و استراحتی داشته باشید. اگر ممکن است، سعی کنید روزانه دست‌کم ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در فضای باز پیاده‌روی یا ورزش کنید تا سطح سروتونین، «هورمون حال خوب»، افزایش یابد و خلق‌وخو شما بهتر شود.

افکار منفی را به چالش بکشید
فیشر بر این باور است، افسردگی فصلی می‌تواند احساساتی چون ناامیدی، بی‌انرژی بودن و زندگی چه فایده‌ای دارد؟ را برانگیزد. باید این احساسات را زمانی که بروز می‌کنند، بشناسید و با ملایمت با آن‌ها مقابله کنید.
به گفته او در بیشتر موارد، متوجه می‌شویم که شواهد بیشتری علیه این افکار وجود دارد تا در حمایت از آن‌ها؛ پس باید به خودتان یادآوری کنید که این احساسات موقتی هستند و شما در حال برداشتن گام‌های مثبتی برای مدیریت آن‌ها هستید.

خوددلسوزی را تمرین کنید
به گفته فیشر، اگر در حفظ انگیزه یا انرژی دچار مشکل هستید، با خودتان مهربان باشید. سختیِ کار را بپذیرید و به خودتان بابت برداشتن گام‌هایی برای مدیریت سلامت روانتان اعتبار بدهید. توصیه فیشر این است که به خودتان یادآوری کنید می‌توانید روز سختی داشته باشید و همچنان کارهایی انجام دهید که برایتان لذت‌بخش یا رضایت‌بخش است. او یادآور شد: این ذهنیت خود ماست که می‌تواند ما را در الگوهای ناسالم نگه دارد.