در گفت‌وگو با «فرهیختگان»
رسیدن به یک توافق خوب، علاوه بر اهمیت آنچه در پشت در‌های بسته و محتوای گفت‌وگو‌ها می‌گذرد، نیازمند فراهم شدن مقدماتی است. برای مثال یک‌صدایی در فضای سیاسی داخل و عدم تضعیف تیم مذاکره‌کننده، می‌تواند امکان مقابله با فضاسازی رسانه‌های خارجی را هموار کند. این اگرچه همه ماجرا نیست، اما در هموار کردن مسیر مذاکره بی‌تأثیر نیست. در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی‌راد، دیپلمات پیشین و استاد ژئوپلیتیک، به بررسی الزامات یک توافق خوب پرداختیم که در ادامه مشروح آن را از نظر می‌گذرانید.
طرف آمریکایی نباید مسئله هسته‌ای ایران را وارد فاز سیاسی کند
فرجی‌راد معتقد است توافق خوب برای ایران توافقی است که هم قدرت دفاعی ایران حفظ شود، هم اثبات کند که به دنبال سلاح هسته‌ای نیست و توضیح داد: «توافق خوب برای ایران این است که هم قدرت دفاعی حفظ شود و هم بتواند بر اساس تفکری که دارد، یعنی اینکه دنبال سلاح هسته‌ای نیست، این اعتماد را در طرف مقابل ایجاد کند و طرف مقابل هم که آمریکاست، اعتماد کند که ایران واقعاً دنبال سلاح هسته‌ای نیست و برای اثبات این مسئله حاضر است میزان غنی‌سازی را کاهش دهد و نظارت‌ها را بپذیرد، به‌نحوی‌که رضایت طرف مقابل را جلب کند و بتواند میزان غنی‌سازی‌اش را هم برای کاربرد علمی و توسعه علمی کشور به کار بگیرد. طرف آمریکایی نباید مسئله هسته‌ای ایران و توافق با ایران را وارد فاز سیاسی کند؛ فازی که می‌تواند منطقه‌ای یا جهانی باشد و رقابت‌های ژئوپلیتیکی به وجود بیاورد. درواقع آنچه که خود ترامپ گفته که «چیزی از ایران نمی‌خواهم به جز اینکه ایران به سلاح هسته‌ای دسترسی پیدا نکند»، باید بر اساس همین مبنا باید حرکت کند و ایران هم حاضر است که بر همین مبنا این اعتماد را به آمریکا بدهد که دنبال سلاح نیست. لذا موضوعات دیگر نباید وارد گفت‌وگو‌ها شود؛ چراکه این گفت‌وگو‌ها را به خطر می‌اندازد یا طولانی می‌کند، زیرا وقت مذاکرات با توجه به اسنپ‌بک و مکانیسم ماشه، زیاد نیست.»
یک‌صدایی، مقدمه رسیدن به یک توافق خوب است
فرجی‌راد در مورد اینکه مقدمات رسیدن به یک توافق خوب در سیاست داخلی و خارجی چیست، گفت: «در سیاست داخلی باید همدلی ملی ایجاد شود که این اتفاق افتاده است. حرف‌هایی دیدیم از افرادی که وابسته به گروه‌های تندرو بودند، حتی افرادی که نماینده مجلس بودند. متأسفانه علی‌رغم اینکه رهبری این مسئله را تأیید کردند، بودند افرادی که حرف‌هایی زدند که نادرست و برخلاف نظر رهبری، رئیس‌جمهور، شورای عالی امنیت ملی و... بود.
لذا همه مقامات، احزاب، شخصیت‌ها، اهل قلم، همه یک‌صدا دنبال این باشند که کشور، در این مذاکرات، چه مستقیم چه غیرمستقیم، به یک راه‌حل برسد، تحریم‌ها از روی دوش مردم برداشته شود و وضع اقتصادی کشور تغییر کند. هرکسی که خلاف این نظر عمل کند، خیر و صلاح نظام، مردم و کشور را نمی‌خواهد. از نظر خارجی باید خیلی دقت کنیم.
به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و آمریکا، ضمن اینکه بسیاری را خوشحال می‌کند، بعضی از کشور‌ها، به‌ویژه کشورهای منطقه را ناراحت می‌کند که در رأس آنها اسرائیل قرار دارد. اسرائیل همچون گذشته که تلاش می‌کرد مذاکرات ایران و آمریکا به شکست بیانجامد و در این راه موفقیت‌هایی هم به دست آورد، این بار هم از تلاش دست برنمی‌دارد؛ حتی دنبال این است که آمریکا را به جنگ با ایران بکشاند.
بنابراین ما باید دقت بکنیم که بعضی با تندروی در داخل، بهانه دست اسرائیل ندهند. از طرفی، غیر از اسرائیل کشورهای دیگری هم هستند که آمادگی جنگ بین ایران و آمریکا در منطقه را ندارند، اما دوست هم ندارند که ایران و آمریکا به توافق برسند.
چون به توافق رسیدن ایران و آمریکا باعث تقویت ایران از نظر اقتصادی، سیاسی، امنیتی و پشتوانه منطقه‌ای می‌شود. ضعیف ماندن ایران باعث قدرتمند بودن آنها در منطقه است. مسئله سوم در رابطه با سیاست خارجی، این است که نباید اقدامی بکنیم که دیگران تحریک شوند. مثلاً ما نباید مذاکره با اروپا را ر‌ها کنیم.
الان ترامپ که با اروپایی‌ها مشورت نکرده، آنها ناراحتند. بنابراین ما باید به مذاکرات با اروپا بعد از مذاکره با آمریکا، سرعت دهیم و سعی کنیم که اروپایی‌ها در جریان قرار بگیرند. روسیه و چین هم همین‌طور. این‌ها عضو ۱+۵ بودند، باید آنها را در جریان مذاکرات قرار دهیم. ضمن آنکه روابط خود با آمریکا را در مذاکرات حفظ کنیم.
یعنی همه باید بدانند ایران کشوری است گسترده و تصمیم‌گیرنده نهایی است، اما با مشورت دیگرانی که از گذشته در این کار سهیم بودند. لذا مسئله مهم این است که ما اجازه ندهیم حساسیت‌ها برانگیخته شود که بتوانند جلوی این مذاکرات سنگ‌اندازی کنند.»
فرجی‌راد در مورد سرنوشت احتمالی توافق هم گفت: «فکر می‌کنم در روز اول که مذاکرات اولیه است، ایران بتواند چهارچوبی را تعیین کند و ببیند در این مذاکرات طرف آمریکایی خواستش چیست و همچنین اگر وقتی را برای مذاکره بعدی تعیین کنند، ۳۰ درصد راه را رفته‌اند. یعنی نشان می‌دهد چیزی که آمریکایی‌ها از طرف ایرانی می‌خواهند، به آن فکری که ایران دارد نزدیک است. یعنی طرف آمریکایی می‌خواهد روی مسئله هسته‌ای تمرکز کند و چالشی که وجود دارد در رابطه با میزان غنی‌سازی است و اینکه دو طرف می‌توانند با گفت‌وگو، بدون تبلیغات منفی و تهدید به توافقی در آینده برسند.»
مطالب پیشنهادی
