در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
فرهیختگان: باید ابتدا قالب گفتگوها، به سمت یک فرمت گفت‌وگو حرکت کند، در درجه بعدی، القای تصویر قدرتمند از ایران، لازمه رسیدن به یک توافق خوب است. اینها موضوعاتی است که مهدی خانعلی‌زاده، استاد روابط بین‌الملل، در مورد الزامات رسیدن به یک توافق خوب اشاره کرد که در ادامه مشروح گفت‌وگوی وی با «فرهیختگان» را می‌خوانید.
باید از دوگانه مذاکره - جنگ به دوگانه مذاکره - لغو تحریم برسیم
مهدی خانعلی‌زاده، معتقد است ابتدا باید مسیر گفتگوها به مذاکره نزدیک شود و دوگانه مذاکره و لغو تحریم شکل گیرد و توضیح داد: «یکی از مسائلی که درباره این دوره از دیدارها مطرح شده این است که اساساً به‌عنوان مذاکره شناخته نمی‌شود، حداقل از طرف آمریکایی. به این دلیل که گزاره از انتقال امتیازی از ایران به‌طرف آمریکایی و بالعکس تغییر کرده و به این سمت رفته که خواسته طرف آمریکایی پذیرفته می‌شود یا اینکه واکنش متفاوتی انجام می‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت که نگاه طرف آمریکایی به این فرایند، یک معامله یا توافق است نه یک مذاکره. به همین دلیل، چیزی که این فرایند را معنادار می‌کند و آن را از یک دیدار به مذاکره منتقل می‌کند، بحث فهرست دستور کار مقامات ایرانی است. یعنی طرف ایرانی چه دستور کاری برای مذاکرات دارد و قرار است درباره چه مسائلی صحبت کند. اگر فرایند مبتنی بر همان مسئله تحریم‌ها باشد و درباره تعلیق بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران و حتی تغییر بخشی از ساختار تأسیسات هسته‌ای ایران در ازای رفع برخی تحریم‌ها صحبت شود، این مسئله را ما قبلاً هم داشته‌ایم و قابل گفت‌وگو است. ایران هم بارها اعلام کرده که دنبال چنین چیزی است. چیزی که موضوع را معنادار می‌کند این است که چنین توافقی وجود داشته باشد، یعنی یک متن مکتوب به نام توافق جامع مشترک بین طرفین وجود دارد که می‌توان آن را مبنای مذاکره قرار داد و به یک متن جدید رسید. اما مشخص است که طرف مقابل به دلایل سیاست داخلی خودش، نمی‌خواهد بگوید من ادامه‌دهنده سیاست‌های اوباما هستم یا همان مسیری که بایدن پیگیری کرده را ادامه دهد. پس اگر می‌خواهیم این دیدارها تبدیل به مذاکره شوند، باید دستور کار تیم ایرانی مشخص شود. دوگانه مذاکره - لغو تحریم‌ها باید شکل بگیرد، به‌جای چیزی که اکنون به‌عنوان مذاکره - جنگ مطرح می‌شود، این باید به‌طرف مقابل تفهیم شود.»
برهم‌زدن تصویر ضعیف از ایران، لازمه توافق خوب
مهدی خانعلی‌زاده معتقد است الزامات رسیدن به توافق خوب در افزایش قدرت است. وی گفت: «برای اینکه اساساً با طرف آمریکایی به توافق خوب برسیم، افزایش قدرت ایران ضروری است. متأسفانه به دلایل مختلف و به‌اشتباه، بازنمایی‌ای که از ایران برای حضور در مذاکرات شکل‌گرفته، این است که ایران به دلیل ضعف، نگرانی از جنگ یا فشار اقتصادی به مذاکرات آمده است. این نگاه غلط است و باید توسط مقامات کشور به‌طرف مقابل ابلاغ شود، یعنی ایران به دلیل ترس از جنگ یا فشار اقتصادی پای میز مذاکره نیامده است. این نگاه بسیار خطرناک است و اساساً مذاکره را به سمت ناکامی می‌برد. باید اقدامی از سوی دستگاه دیپلماسی و حاکمیت ایران برای نمایش واقعیت قدرت ایران صورت بگیرد تا مذاکره به‌طور متوازن پیش برود و بتوانیم به توافق خوبی برسیم. شرایطی که با آن مواجهیم، خواسته‌های طرف آمریکایی و متأسفانه راهبردی که بخشی از دستگاه دیپلماسی ایران در پیش گرفته، آینده روشنی برای این دیدارها متصور نیست، یعنی اساساً متنی برای چانه‌زنی و انتقال امتیاز از یک‌طرف به طرف دیگر وجود ندارد و طرف آمریکایی به‌صورت دیکته‌کننده به دنبال تحقق خواسته‌های خود است. از این طرف هم ایران نتوانسته بازنمایی غلط ضعف خود را بشکند. حداقل در اظهارنظرها به نظر نمی‌رسد که اتفاق ویژه‌ای بیفتد، مگر اینکه در صورت‌مسئله، تغییرات لازم حاصل شود. تا زمانی که تغییری حاصل نشود، امکان رسیدن به نتیجه‌ای فارغ از خوب یا بد بودن آن، اساساً ممکن نخواهد بود. این مسئله‌ای است که باید در نظر داشته و مطمئن باشیم اگر ذیل فرایندی که آمریکایی‌ها تعریف کرده‌اند اقدام به مذاکره کنیم، نتیجه‌ای متفاوت‌تر از آنچه در عرصه بین‌الملل برای اوکراین در قبال آمریکا شکل گرفت، برای ما نخواهد بود.»
مطالب پیشنهادی
