در دیدار نوروزی دکتر طهرانچی با مدیران و استادان دانشگاه آزاد چه گذشت؟
مراسم دیدار نوروزی معاونان، مدیران و کارکنان دانشگاه آزاد با دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد روز گذشته در سالن شهید مطهری سازمان مرکزی این دانشگاه برگزار شد.
دکتر طهرانچی در این دیدار با درود به همه شهدا و تبریک سال نو و عید نوروز، گفت: «ان‌شاءالله خداوندی که مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ، مُدَبِّرَ اللَّیلِ وَ النَّهَارِ، مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ است، حال ما را در سال 1404 به بهترین وجه نیکو بگرداند.»
وی با اشاره به مبحث شکاف دیجیتال و با بیان اینکه نوبل امسال به دو نفر اعطا شد که با کمک هوش مصنوعی پیش‌بینی ساختار تقریباً همه پروتئین‌های شناخته شده جهان انجام دادند، گفت: «یکی از این نوبلیست‌ها جوانی بود که سال 2017 دکتری خود را گرفته بود و بعد از هفت سال با هوش مصنوعی در سال 2024 موفق به دریافت نوبل شد.»
دکتر طهرانچی اظهار کرد: «سؤالی که مطرح می‌شود این است که آهنگ منحنی یادگیری دانشگاه به عنوان سازمان یادگیرنده در دنیای پرشتاب متغیر که همراه با عدم قطعیت است و پدیده‌های نوظهور بسیاری که در پیش روی ماست، چگونه است؟ ما چقدر پایاپای این تغییرات، تغییر می‌کنیم؟ مقام‌معظم‌رهبری در ابتدای سال جاری همگان را به قرآن و نهج‌البلاغه سفارش کردند. حضرت امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند قرآن را بیاموزید، چون احسن حدیث و بهترین قول است و هم در آن تعقل کنید که بهار اندیشه است، از نورش شفاعت بجویید که شفای قلب‌هاست. عالمی که به علمش عمل نکند، به‌سان جاهلی است که سرگردان از جهلش در حرکت است.»
مردم در مواجهه با تحولات اجتماعی فناورانه عمل می‌خواهند
رئیس دانشگاه آزاد با بیان اینکه مردم امروز در مواجهه با تحولات اجتماعی فناورانه، عمل می‌خواهند، افزود: «دانشگاهیان باید برای این عمل پشتوانه علمی بسازند. زندگی بدون عمل نیست و مالامال از کنش‌های مردم است. این کنش‌ها پشتوانه می‌خواهد، آیا دانشگاه توانسته هم‌سازگاری بین علم و عمل ایجاد کند؟ عمل باید پشتوانه‌اش را از علم بگیرد. وقتی که علم مولد نباشد و تولیدی صورت نگیرد، این عمل بدون پشتوانه علمی است. علم و عمل باید رابطه داشته باشند.»
دکتر طهرانچی با اشاره به ویژگی‌های خاص سال 1404 گفت: «حقیقت این است که اقتصاد ملی ما بعد از یک دهه تحریم ظالمانه و همه‌جانبه آسیب دیده و معیشت مردم دچار مشکل شده است. باید برای برون‌رفت از آن چاره‌ای اندیشید. همچنین امنیت منطقه هم بیش از هر زمان دیگری دچار بحران‌های جدی شده است. منطقه‌ای که تمدن‌خیز و تمدن‌ساز است. تحولات سوریه، لبنان، فلسطین، غزه، یمن و... شکل جدیدی به منطقه داده است.»
وی به تحولات فناورانه اشاره و تصریح کرد: «در حال حاضر درگیر جنگ فناورانه هستیم و هوش مصنوعی، موشک‌های هایپرسونیک، پهپاد‌های خاص و... همه در جنگ فناوری نقش‌آفرینی می‌کنند. تحولات فناوری، تحولات دیجیتال، هوش مصنوعی و فناوری‌های کوانتومی، فناوری‌های زیست اجتماعی و... همه شئون ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند.»
دانشگاه ایرانی از موضوع «توانش» غفلت کرد
دکتر طهرانچی با بیان اینکه ذائقه اجتماعی در دو دهه اخیر تغییر کرده است، اظهار کرد: «جوان امروز آنگونه که ما در گذشته می‌اندیشیدیم، نمی‌اندیشد. فضای تربیتی او عوض شده است و ذائقه‌های اجتماعی، ذائقه‌های جدیدی را به خود اختصاص داده است. ما باید این موضوع را درک و برای آن چاره‌اندیشی کنیم.»
رئیس دانشگاه آزاد ادامه داد: «در سال‌های اخیر راه‌حل‌هایی را مطرح کردیم که یکی از آن‌ها گزاره دانایی-توانایی بود که در دو سال گذشته مفصلاً در مورد آن توضیح دادیم. دانشگاه باید علاوه بر دانایی، توانایی‌بخش باشد. جوان امروز به دنبال خود تواناست و ما باید توانا‌بخش باشیم.» وی خاطرنشان کرد: «بحثی که مطرح است، سرعت تغییر است. تغییر واقعیت بیرونی است. سرعت به‌هنگام بودن با تغییرات مسئله جدی است. اگر بخواهیم در سر جای خود بایستیم، پاسخگو نخواهیم بود و از قافله عقب خواهیم ماند. واقعیت این است که قرآن بسیار زیبا این تغییر را تحت عنوان دو ویژگی «تبدیل» و «تحول» مطرح کرده است. برخی از اتفاقات باید سریع و برخی دیگر باید در مرور زمان رخ دهد.»
دکتر طهرانچی با بیان اینکه انسان بینش خود را از خانواده و محیط می‌گیرد و در دانشگاه شاکله عمل ساخته می‌شود، افزود: «علم هسته اول و دال مرکزی دانشگاه است. در کنار علم، فرهنگ و اخلاق ساخته می‌شود. جوان از دانشگاه، جامعه و خانواده تأثیر می‌گیرد. بحثی که بسیار مهم است و دانشگاه‌های ایرانی از آن غفلت کرده‌اند، بحث توانش است که دانشگاه‌های غرب به شدت به این بحث توجه ویژه دارند. در حوزه وزارت بهداشت و درمان شیوه آموزش بر توانش تکیه دارد، ولی در حوزه وزارت علوم بر دانش تکیه داریم. اگر جوان‌های با اراده داشته باشیم، به توانش ختم می‌شود.»
وی با بیان اینکه ارتقای دانایی و توانایی کنش‌ساز در دانشگاه صورت می‌گیرد، گفت: «دانشگاه نهاد دانایی‌بخشی است که با بازار به عنوان عرصه توانایی‌بخش باید ارتباط برقرار کند. دانشگاه همچنین دارای نظام تربیتی و نظام فرهنگی است که دو بال علم و فناوری را شکل می‌دهد. دانشگاه جامعه‌پرداز باید جامعه کارآمد، جامعه فرهیخته و جامعه خلاق و نوآور را شکل بدهد.»
رئیس دانشگاه آزاد با تأکید بر اینکه جامعه برای خروج از بحران‌های اقتصادی نیازمند عمل است و عمل نیازمند علم است، گفت: «دانشگاهی که علم و مدل خروج از بحران آن مبتنی بر عمل نباشد، جامعه‌اش نمی‌تواند تولیدش را توسعه دهد و همچنین هیچ‌وقت نمی‌تواند بر مسائل جدی که پیش روی خود دارد، فائق آید.»
کشور نیازمند مدل‌های علمی متقن برای حل مشکلات است
دکتر طهرانچی با بیان اینکه گام اول در مواجهه با چالش‌های سال 1404 بحث دانایی و توانایی است، افزود: «با دانایی و توانایی باید پیچیدگی اقتصادی ملی و جهانی و چند وجهی بودن آن را واکاوی کنیم. نقش گروه‌های علمی ما فقط تربیت دانشجو نیست. کشور نیازمند مدل‌های علمی متقن برای خروج از مشکلات خود است. سرمایه‌گذاری در تولید مهم و واجب است. با نشستن و دور هم صحبت کردن راه خروج پیدا نمی‌شود، علم باید به کمک بیاید. دانشگاه نه صرفاً تئوریک و نه صرفاً نظری نیست، بلکه باید توانایی بدهد.»
وی خاطرنشان کرد: «امنیت منطقه، جنگ سایبری، مسئله پیجر‌ها، استفاده همه‌جانبه هوش مصنوعی علیه حزب‌الله و... نشان داد که کشوری که سرآمد نباشد، محکوم به شکست است. مقام‌معظم‌رهبری فردای وعده صادق 2 فرمودند اگر در علم و فناوری پیشرو بودیم، غزه و لبنان و ضاحیه پیش نمی‌آمد. تحولات فناوری بحث جدی است. نمی‌شود با دو پرسش از هوش مصنوعی امورات را گذراند. هوش مصنوعی را به عنوان ابزار برای پیشرفت علم باید به کار ببریم. رمزگشایی کوانتومی زندگی جدیدی را پیش روی همه ما خواهد گذاشت. وقتی تحول دیجیتال رخ داد، ذائقه اجتماعی هم تغییر می‌کند که برای آن باید چاره داشت.»
هشدار درباره ناترازی در تربیت نیروی انسانی
رئیس دانشگاه آزاد با بیان اینکه تغییر ذائقه اجتماعی به گونه‌ای است که در 5 سال آینده یک‌دفعه متوجه یک ناترازی در سرمایه انسانی می‌شوید، گفت: «ناترازی در سرمایه انسانی مثل ناترازی در انرژی نیست که با وارد کردن برق خورشیدی ظرف یک سال مشکل حل شود. برای حل مشکل ناترازی در نیروی انسانی حداقل 15 سال از مقطع متوسطه اول یا متوسطه دوم باید کار را شروع کرد تا ناترازی اصلاح شود. خلأهای جدی در ناترازی در تربیت نیروی انسانی وجود دارد. فرزندانمان براساس ذائقه خود انتخاب می‌کنند و ما باید متناسب با ذائقه آن‌ها حرکت کنیم.»
دکتر طهرانچی به آمار ورودی برخی از رشته‌ها همچون فیزیک، ریاضی، معدن، شیلات و... اشاره کرد و افزود: «واقعیت این است که اقبال اجتماعی خیلی از رشته‌ها کاهش یافته و مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند. ذائقه جوانان تغییر کرده است، اما چرا؟ چون ما تغییر دادیم، ما بین علم و عمل ارتباط برقرار نکردیم. جوان می‌خواهد خود توانا داشته باشد، ما از توانا کردن جوان غافل بودیم. ما باید تأمین منافع اقتصادی اجتماعی در جامعه را بر اساس خلق عرصه یادگیری کارآموزی و کارورزی در محیط اجتماع شکل بدهیم. دانشگاه نمی‌تواند مداومت بر یاددهی داشته باشد، بلکه باید تحریک یادگیری داشته باشد. تحریک یادگیری مهم است، جوان باید بداند از ابزار هوش مصنوعی چقدر سؤال کند و چه سؤالاتی را بپرسد.»
آمریکا برای جلوگیری از سقوط هژمونی به دنبال تحول در آموزش است
وی با اشاره به برخی از مشکلات جهانی در زمینه آموزش از جمله ضعف عمیق در آموزش ریاضیات، تأثیر منفی همه‌گیری کووید 19، ضعف عمیق در مهارت‌های خواندن و... خاطرنشان کرد: «آمریکا برای احیای خود و همچنین برون‌رفت از این مشکلات فرمان انحلال وزارت آموزش را می‌دهد. دانشگاه خود را تعطیل نمی‌کند، بلکه می‌خواهد از مدیریت صلبی که به اینجا رسیده است، راه خروج پیدا کند. ذائقه اجتماعی جوان در ایران، ایالات متحده، اروپا، آسیای شرقی، آسیای غربی و... عوض شده است. باید به مدرسه برگشت و تحولات جدی را آغاز کرد. آمریکا برای جلوگیری از سقوط هژمونی خود به دنبال تحول در آموزش است.»
تغییر سریع برای پایدارسازی نظام دانایی لازم است
رئیس دانشگاه آزاد تأکید کرد: «ما نیازمند پایدارسازی و کارآمدسازی هستیم. ابتدا باید تغییر رویکرد داشته باشیم و بعد دنبال کارآمدی باشیم.»
وی خطاب به دانشگاهیان دانشگاه آزاد گفت: «باید حرکت کرد. اگر حرکت نکنیم، پایدار نمی‌شویم، نمی‌مانیم، ذائقه همیشه منفعت خود را می‌بیند. اگر با منفعت مردم همراه شدید، می‌مانید. ذائقه اجتماعی مبتنی بر احساس منفعت است. اگر رشته‌های شیلات و مهندسی معدن متقاضی ندارد، برای اینکه کسی در آن منفعت نمی‌بیند. تغییر سریع برای پایدارسازی نظام دانایی لازم است. اگر در هر کشوری نظام آموزش و پرورش رسمی و نظام دانشگاهی رسمی آن از بین برود، پایداری سیستم از بین می‌رود.»
دکتر طهرانچی ادامه داد: «نظام دانایی نیازمند تبدیل است و نظام توانایی تحول و کارآمدسازی می‌خواهد. ما باید کارآمدسازی را در دستورکار داشته باشیم، اما قبل از آن باید پایدار باشیم. پایداری نظام دانایی بحث جدی است. اگر کارآمدسازی با آن نباشد، کامل نمی‌شود. برای تأمین منافع ملی باید درک تحولات اجتماعی فناورانه داشته باشیم و تحول در نظام فناوری داشته باشیم. سرا‌های نوآوری، کارآموزی و کارورزی، آموزش عرصه بنیان، پارک‌های علم و فناوری، شرکت‌های دانش‌بنیان و... شروع‌هایی است که باید جدی ادامه پیدا کنند. اگر می‌خواهیم منشأ رشد و رویش باشیم، باید بین علم و عمل ارتباط برقرار کنیم.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود به اشاره به اجرای نظام اداری جدید در دانشگاه آزاد گفت: «وقتی از ساختار سنتی به ساختار ایمیل‌محور و حامی رفتیم، بعضی‌ها گفتند چرا عجله دارید؟ باید بگوییم اگر به سرعت تغییر نکنید و با آن چیزی که در گذشته داشتید خداحافظی نکنید و وارد ساختار جدید نشوید، رشد و نمو شروع نمی‌شود. گاهی اوقات باید در سازمان با تغییرات ناگهانی مواجهه باشیم. ادبیات سازمان باید عوض شود. تشکیل دانشکده‌های موضوعی از این جنس است. تغییرات سریع آغاز تحول است. سیستمی که به جنبش درنیاید و تغییرات با مشخصات خاص خودش را نداشته باشد، نمی‌تواند تغییرات آرام، عمیق، بنیادین و کیفی که خلق هویت جدید است را رقم بزند. همواره خلق هویت جدید یک تبدیل می‌خواهد.»
دکتر طهرانچی با بیان اینکه سنت‌های الهی تبدیل و تحویل ندارد، گفت: «پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 22 بهمن سال 57، یک تبدیل از نظام شاهنشاهی به نظام جمهوری اسلامی بود و تشکیل دولت اسلامی پس از آن یک تحویل است.»
به گفته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، تغییر سریع در ظاهر، شکل یا وضعیت موجود با هدف دفع آسیب در مواجهه با تغییرات محیط لازمه پایداری است. بخشی از تغییرات باید سریع و ناگهانی باشد، چون می‌خواهیم آسیب نبینیم.
مأموریت مدیران گروه‌های کشور برای کارآمدسازی رشته‌ها
وی با بیان اینکه تبدیل به دست مدیران گروه‌های کشوری رقم می‌خورد، اظهار کرد: «گروه‌هایی مثل روانشناسی و مدیریت که بیشترین رجوع را دارند، باید دنبال کارآمدسازی باشند. تحول، تغییر آرام ولی عمیق، بنیادین و کیفی با هدف خلق هویت جدید و کسب منفعت در مواجهه با شرایط محیط لازمه کارآمدی است. تحول کمال‌بخش تغییر است و تبدیل گام اول تغییر است. توانایی با کارآمدی همراه است.»
دکتر طهرانچی بار دیگر خطاب به دانشگاهیان دانشگاه آزاد تأکید کرد: «اگر ما در خود فرهنگ تبدیل و تحویل را ایجاد نکنیم، در دانشگاه اتفاقات بزرگ ایجاد نمی‌شود.»
تحولات فناوری خط‌مشی امسال دانشگاه آزاد است
رئیس دانشگاه آزاد اظهار کرد: «باید دانشگاه را بر پایه دانایی و توانایی با نگاه پایدارسازی و کارآمدسازی مبتنی بر تبدیل و تحول پیش ببریم. یکی از بحث‌های پایدارسازی تحولات فناوری است که خط مشی امسال دانشگاه آزاد است.»
دکتر طهرانچی با بیان اینکه نظام یاددهی و یادگیری در مواجهه با هوش مصنوعی می‌تواند هم به جایزه نوبل ختم شود و هم به تنبلی شناختی، افزود: «انتخاب مسیر برعهده ماست. در این راستا چند نکته اساسی و تبدیلی وجود دارد. تبدیل اول نقش استاد است. به عنوان مثال، دانشگاه آزاد در ابتدای کرونا همه استادان را مجبور به آموزش در فضای مجازی کرد که این تبدیل استادان است. همین تبدیل وضعیت سبب شد دانشگاه باقی بماند. اگر منتظر تحول آرام می‌ماندیم، دانشگاه باقی نمی‌ماند. اگر هوش مصنوعی ابزار آموزش نشود و اگر آن را به رسمیت نشناسیم، اتفاقی نمی‌افتد. هوش مصنوعی می‌تواند منشأ یادگیری شود. هوش مصنوعی به عنوان ابزار مکمل باید به رسمیت شناخته شود نه جایگزین تفکر انتقادی.»
رئیس دانشگاه آزاد ادامه داد: «مدیران گروه‌های کشوری شکل گرفته‌اند تا در تلفیق هوش مصنوعی با روش‌های فعال یادگیری عمیق برای حوزه خود فکر کنند، نه فکر تحولی، بلکه فکر تبدیلی. نمی‌توانیم صبر کنیم تا ببینیم در سال‌های آینده چه اتفاقی می‌افتد. باید به جای مداومت بر یاددهی به تحریک یادگیری بپردازیم، در غیر این صورت تنبلی شناختی به لحاظ وابستگی بیش از حد به هوش مصنوعی در دانشجویان ایجاد می‌شود.»
وی با تأکید بر اینکه مهارت‌های نوشتاری و استدلالی در دانش‌آموزان و دانشجویان به شدت در حال کاهش است، گفت: «چند کار تحولی باید انجام دهیم که یکی از آن‌ها عدالت آموزشی است. ابزار‌های هوش مصنوعی فقط ابزار‌های اولیه نیستند. تحریم خرید نفت، تحریم واردات کالا‌ها آنقدر مهم نیست که تحریم دسترسی به سامانه‌های هوش مصنوعی مدرن مهم است. دانشگاه باید در هوش مصنوعی تحولات جدی رقم بزند، چون شکاف دیجیتالی پیش می‌آید. باید سواد هوش مصنوعی خود را ارتقا داده و مراقب سوگیری الگوریتم و تحریف حقایق به دلیل فشار دولت‌های سلطه به شرکت‌ها باشیم.»
وی خطاب به متولیان امور فرهنگی در دانشگاه آزاد گفت: «اخلاق و فرهنگ آموزش مهم‌تر از هر چیزی است. با هوش مصنوعی امکان جلوگیری از تقلب وجود ندارد. اما وقتی به فرزندان خود تقوا و خودکنترلی را آموزش دهیم، قطعاً جلوی تقلب را نیز خواهیم گرفت.» رئیس دانشگاه آزاد تأکید کرد: «تغییر رویکرد در دانش فردی، فناوری سازمانی، رابطه استاد و دانشجو، رابطه سازمان و دانشجو لازم است تا بتوانیم جامعه خلاق و جامعه فناور داشته باشیم.» دکتر طهرانچی اظهار کرد: «طرح حامی علمی و اداری است. تحولاتی که شروع کردیم، نیازمند همکاری و همراهی جدی تک‌تک شما عزیزان در دانشگاه آزاد است.»
دانشگاه باید هم‌راستا با سیاست عمومی فکر کند
وی با اشاره به شعار سال 1404 «سرمایه‌گذاری برای تولید» خاطرنشان کرد: «سرمایه‌گذاری فقط پول بانکی نیست، گاهی اوقات سرمایه‌گذاری فکری، انسانی، اجتماعی، فیزیکی و... است. وقتی دانشگاه برای معدن و شیلات نیروی انسانی تربیت نکند، قطعاً کسی سرمایه‌گذاری نمی‌کند. این مباحث جدی است و جامعه باید امن، ایمن، مطمئن و اقتصادش شکوفا باشد.»
رئیس دانشگاه آزاد ادامه داد: «دانشگاه مسئولیت دارد و باید سیاست‌گذاری شود. در این سیاست‌گذاری علم باید نقش‌آفرین باشد. دانشگاه باید هم‌راستا با سیاست عمومی فکر کند. دانشگاه باید با دانایی، توانایی، فرهنگ و نعمت‌های سرزمینی در تولید سرمایه‌گذاری کند. دانایی موتور محرکه تولید است به شرط اینکه قابلیت تبدیل به الگوریتم‌های عملی داشته باشد. دانایی که از کلاس بیرون نیاید و الگوریتم عملی برای کار نسازد، مفید نخواهد بود. باید دانش فنی و راهبردی تولید کرد.»
زنجیرۀ ارزش هوشمند باید تشکیل شود
دکتر طهرانچی تأکید کرد: «تولید راه برون‌رفت از مشکلات است، به شرط اینکه زیرساخت‌های حاکمیتی ایجاد شود. در زیرساخت‌های حاکمیتی نظام مالکیتی فکری پویا لازم است. اگر برای سامانه‌های تولید نوین، طراحی دیجیتال، شبیه‌سازی پیشرفته، پایش هوشمند، بهینه‌سازی خودکار و... فکری نکنیم، تولید همه‌جانبه پیش نمی‌آید. زنجیره ارزش هوشمند باید تشکیل شود. لجستیک پیشگویانه، بازار‌های دیجیتالی، اینترنت اشیا صنعتی و... اتفاقات جدی است که باید در دانشگاه رقم بخورد. مدل‌های کسب و کار نوین، تولید خدمت‌محور، کارخانه‌های اشتراکی، اقتصاد تولید اشتراکی، از مباحث جدی است. باید فاصله فناوری را کم کرد. ایران اسلامی می‌تواند، همان‌گونه که در نانو و سلول‌های بنیادی پیشرفت کرده است.»
وی ادامه داد: «در دانشگاه باید فکر و مدل تولید شود تا سود سرمایه‌گذاری در مسکن، ارز، زمین، دلار و... بیشتر از سود سرمایه‌گذاری در تولید نشود.»
به گزارش روابط عمومی دانشگاه آزاد، دکتر طهرانچی اظهار کرد: «شبکه حقیقی دانشگاه آزاد است که می‌تواند دانش را به ارزش بازار تبدیل کند، فرهنگ نوآوری را به مزیت رقابتی پیوند بزند، سرمایه ناملموس را به سرمایه ملموس تبدیل کند، چرخه‌های بازخورد سریع برای بهبود مستمر ایجاد کرده و از شبکه حقیقی خود به عنوان شبکه تولید و شبکه مصرف در یک زمان استفاده کند.»
رئیس دانشگاه آزاد «تبدیل» و «تحویل» را دو جزء تغییر دانست و گفت: «برخی کار‌ها جنسش تبدیلی و بعضی‌ها تحویلی است، نه تحولی. تبدیل لازمه پایداری دانایی‌محور است و تحول اساس کارآمدی توانایی‌محور. با ترکیب پایداری و کارآمدی، دانشگاهی فردا برای جوانان این سرزمین داشته باشیم. پایداری میراثی برای آیندگان است، به نسل بعدی چیزی را تحویل بدهیم. کارآمدی هنر استفاده از منابع امروز است. باید دانشگاهی پیشرو داشته باشیم.»
مطالب پیشنهادی
