سلطانیسم به دیوار واقعیت خورد
حانیه قاسمیانسقوط بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ قرار بود پایان تحریم‌ها و تنش‌های داخلی سوریه و ورود این کشور به جهان نرمال باشد؛ ترکیه و رژیم تل‌آویو که دشمنان اصلی اسد بودند هرکدام به گونه‌ای برای بیش از 10 سال رؤیای سوریه مستقل و بدون‌تحریم و باثبات را به سوریه فروختند؛ اما سقوط اسد، سوریه را به زمین رقابتی خطرناک میان ترکیه و رژیم تل‌آویو تبدیل کرد. در حالی که سوریه تحت رهبری و ریاست موقت الشرع (محمد الجولانی) و گروه سلفی هیئت تحریرالشام به آینده‌ای نامشخص قدم گذاشته، آنکارا و تل‌آویو بر سر سرنوشت این کشور درگیر شده‌اند و این نگرانی را به وجود آورده‌اند که آیا این رقابت به یک درگیری مستقیم یا جنگ نیابتی ویرانگر تبدیل خواهد شد. لحن مقامات آنکارا و تل‌آویو به‌صورت روزافزون علیه یکدیگر شدید‌تر می‌شود و در این میان رؤیای سوریه مستقل و باثبات بیش از پیش دور به نظر می‌رسد.
در هفته‌های اولیه پس از سقوط اسد، رژیم‌صهیونیستی لحظه‌ای را برای حمله به تأسیسات نظامی سوریه از دست نداد. تا اواسط دسامبر، نیروی هوایی رژیم‌صهیونیستی به گزارش انستیتو واشنگتن بیش از ۲۵۰ حمله هوایی انجام داد و جنگنده‌ها، تانک‌ها، انبار‌های موشکی و پایگاه‌های هوایی سوریه را نابود کرد. یوآو گالانت، وزیر دفاع رژیم‌صهیونیستی، در ۱۵ دسامبر ادعا کرد: «اجازه نمی‌دهیم این تجهیزات به دست افراد نادرست بیفتد.» همچنین نیروهای صهیونیست حائل بلندی‌های جولان را به‌سرعت اشغال کردند و ارتفاعات جبل الشیخ و مناطق اطراف آن را به بهانه تأمین امنیت مرز‌های خود دربرابر تحریرالشام- گروهی که ریشه در القاعده دارد- به تصرف خود درآوردند.
در همین حال، ترکیه در حال تحکیم نفوذ خود در شمال سوریه بود. آنکارا که از حمله نهایی تحریرالشام با پهپاد‌ها و اطلاعات نظامی حمایت کرده بود، تلاش کرد تا ارتش آزاد سوریه (نیروهای شورشی ارتش عربی سوریه) را در ساختار امنیتی سوریه ادغام کند. تا ژانویه ۲۰۲۵، مقامات ترکیه با دولت نوپای احمد الشرع (محمد الجولانی) وارد مذاکره شدند و پیشنهاد آموزش ارتش جدید سوریه و بازگرداندن میلیون‌ها پناهنده سوری از خاک ترکیه را مطرح کردند.
تشدید تنش‌ها
تنش‌ها در اوایل ۲۰۲۵ افزایش یافت. در ژانویه سال جاری میلادی (دی سال گذشته)، رژیم‌صهیونیستی نفوذ خود را در جنوب سوریه گسترش داد، به دروزی‌ها کمک‌های مالی و لجستیکی قابل‌توجهی ارائه داد و خواستار خلع‌سلاح استان‌های درعا، قنیطره و سویداء شد؛ مناطقی که به‌طور خطرناکی به مرز رژیم‌صهیونیستی نزدیکند. ترکیه نیز با تقویت حضور نظامی خود در شمال، با نیروهای دموکراتیک سوریه قسد- گروهی که آنکارا آن را مرتبط با حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) تروریستی می‌داند- درگیر شد. در ماه مارس (اسفند سال گذشته)، آشوب‌های فرقه‌ای، مذهبی و طائفی در سوریه به بالاترین حد خود رسید، از جمله مهم‌ترین وقایع این ماه حمله نیروهای تحریرالشام به روستا‌های علوی‌نشین ساحل سوریه و قتل عام علویان این منطقه به بهانه سرکوب شورش بقایای ارتش اسد بود. رژیم‌صهیونیستی، ترکیه را به حمایت از «یک رژیم سلفی و رادیکال» تحت رهبری تحریرالشام متهم کرد. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در واکنش، رژیم‌صهیونیستی را به «توسعه‌طلبی تجاوزکارانه» متهم کرد و آن را تهدیدی برای صلح شکننده منطقه دانست. این مجادله لفظی گرچه پیش‌تر میان ترکیه و رژیم تل‌آویو سابقه داشت، اما این تنش لفظی این بار درحالی رخ می‌داد که این دو نیرو بیش از پیش با یکدیگر دچار تضاد و تعارض منافع شده‌اند و در زمین سوریه عملاً مرز مشترک پیدا کرده‌اند.
به اوج رسیدن تنش‌ها
تنش‌ها در هفته جاری به اوج خود رسید. به گزارش آکسیوس در دوم و سوم آوریل، جنگنده‌های صهیونیست پایگاه هوایی T4 در نزدیکی پالمیرا و پایگاه هوایی حماه را هدف قرار دادند؛ مکان‌هایی که ترکیه به گزارش آکسیوس و آناتولی برای استقرار سامانه‌های دفاع هوایی در نظر داشت که منجر به کشته شدن چهار سرباز سوری و زخمی شدن ده‌ها نفر شد. وزارت امور خارجه سوریه این حملات را «تنش‌آفرینی غیرموجه» خواند، در حالی که وزارت خارجه ترکیه، رژیم‌صهیونیستی را نیرویی با «ماهیت نژادپرستانه و توسعه‌طلبانه» خواند. علاوه بر این شایعاتی مبنی بر سرنگونی یک پهپاد صهیونیستی منتشر شده، با گمانه‌زنی‌هایی که به احتمال دخالت ترکیه اشاره دارد، اگرچه آنکارا این موضوع را رد کرده است. همچنین اخباری مبنی بر اعزام نیروهای ترکیه به سمت استان درعا در نزدیکی اراضی اشغالی در پایگاه خبری گلوبال‌نیوز منتشر شد. تا روز جمعه 4 آوریل، ترکیه و رژیم تل‌آویو در آستانه درگیری قرار دارند. رژیم تل‌آویو احمد الشرع را تهدید کرد از «میزبانی نیروهای متخاصم با رژیم‌صهیونیستی» خودداری کند، در حالی که ترکیه وعده داده «به هرگونه اقدام بیشتر رژیم‌صهیونیستی قاطعانه پاسخ خواهد داد.»
متن کامل گزارش حانیه قاسمیان، خبرنگار گروه جهان‌شهر را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
