مطالعه پژوهشگران دانشگاه امام صادق (ع)  و مرکز تحلیل اجتماعی (متا) نشان داده بیش از ۸۵ درصد ایرانیان باور دارند تشخیص و درمان پزشکان مختلف در مورد یک بیماری، متفاوت است. ۸۸.۲ درصد از مردم بر این باورند که میان تشخیص و درمان پزشکان مختلف برای یک بیماری مشخص، تفاوت‌های قابل‌توجهی وجود دارد. ۱۱.۸ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز معتقد بودند که تشخیص و درمان پزشکان تا حد زیادی مشابه است.

نکته جالب‌توجه این است که هیچ یک از پاسخ‌دهندگان، گزینه «اصلاً» را انتخاب نکرده‌اند! یافته‌ها حاکی از آن است که در میان متغیرهای جمعیت‌شناختی همبستگی سطح تحصیلات با این نگرش، قوی است؛ به‌گونه‌ای که افراد دارای تحصیلات کمتر از دیپلم بیش از سایرین معتقد به تفاوت چشمگیر در تشخیص و درمان پزشکان هستند.

 یکی از مشکلات اساسی در نظام سلامت کشور، عدم انسجام در رویکردهای درمانی پزشکان و فقدان راهنماهای بالینی یکپارچه و الزام‌آور است. مسئله اینجاست که بسترهای اطلاعاتی یکپارچه و دستورالعمل‌های پزشکی دقیق، هنوز به اندازه کافی در ایران توسعه نیافته و پزشکان عمدتاً بر اساس تجربیات شخصی و برداشت‌های فردی از بیماری‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند.

این موضوع باعث می‌شود مردم در مواجهه با نظرات متفاوت پزشکان به این باور برسند که تشخیص‌ها قابل‌اعتماد نیستند و مراجعه به چند پزشک برای اطمینان از صحت درمان ضروری است.

میزان بالای ادراک تفاوت در تشخیص و درمان پزشکان می‌تواند یکی از موانع اصلی در پذیرش نظام ارجاع باشد. در نظام ارجاع، بیمار باید ابتدا به پزشک عمومی به عنوان پزشک خانواده مراجعه کند. درصورتی‌که بیمار احساس کند پزشک عمومی یا پزشکان سطوح بالاتر تشخیص دقیقی ارائه نداده و یا رویکرد درمانی آن‌ها با دیگر پزشکان متفاوت هست، پایبندی به نظام ارجاع نخواهدداشت و مایل است برای اطمینان از تشخیص صحیح و دریافت نظرات متفاوت، به چند پزشک مراجعه کند. طبیعی است در چنین شرایطی اگر نظام ارجاع این امکان را محدود کند، جامعه در برابر این سیاست مقاومت نشان خواهد داد.

 مطالعه حاضر حاصل همکاری هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) و مرکز تحلیل اجتماعی (متا) بوده و با استفاده از ابزار پیمایش به انجام رسیده است. داده‌های این مطالعه از طریق پانل ملّی آنلاین با مشارکت ۱۵۰۰ نفر از ایرانیان در تابستان سال ۱۴۰۳ گردآوری شد. نمونه‌های این پانل برگرفته از جامعه آنلاین است که حدود ۸۵ درصد کل جامعه ایران را تشکیل می‌دهند.