آخرین وضعیت صادرات نفت ایران بعد از تحلیف ترامپ

 با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، تردید‌هایی جدی درباره تداوم درآمد 36میلیارد دلاری ایران از فروش نفت خام و میعانات گازی ایجاد شده است؛ به‌خصوص اینکه رئیس‌جمهور جدید آمریکا توانسته بود در دور اول ریاست‌جمهوری خود، رقم فروش نفت ایران را به نزدیک صفر برساند.
طبق قانون بودجه 1404، ایران باید در سال آینده روزانه 1.85 میلیون بشکه نفت صادر کند که از این میزان، 550 هزار بشکه سهم نیرو‌های مسلح و طرح‌های خاص، 50 هزار بشکه مربوط به بازپرداخت تعهدات ماده 12 و 1.25 میلیون بشکه نیز سهم دولت، صندوق توسعه ملی و شرکت ملی نفت است.
اگر این رقم صادراتی و قیمت نفت برآوردشده در قانون بودجه محقق شود، سهم دولت، صندوق توسعه ملی و شرکت ملی نفت از درآمد نفتی به 29 میلیارد دلار خواهد رسید.
اما طبق آمار مؤسسه ردیابی نفتکش‌ها کپلر، میانگین صادرات نفت ایران به چین در پنج‌ماه گذشته حدود 1.2 میلیون بشکه در روز بوده و در روند نزولی قرار دارد. بدین‌ترتیب وضعیت فعلی، از افت 35 درصدی درآمد نفتی ایران نسبت به برآورد قانون بودجه 1404 حکایت دارد.

صادرات نفت ایران به چین همچنان کمتر از یک میلیون بشکه
خبرگزاری بلومبرگ در 19 فوریه سال جاری میلادی در گزارشی مدعی شده بود جریان صادرات نفت ایران به چین پس از رفع تنگنا‌های لجستیکی ناشی از تشدید تحریم‌های آمریکا مجدداً احیا شده و با رشدی 86 درصدی به رقم 1.74 میلیون بشکه در روز رسیده است.
پیش از پیروزی ترامپ در انتخابات، میزان فروش نفت ایران به چین در اکتبر سال 2024 حدود 1.8 میلیون بشکه در روز بود و ادعای رشد صادرات نفت ایران در بازه زمانی 1 تا 20 فوریه، باعث واکنش وزارت خزانه‌داری آمریکا و اعمال تحریم جدید در تاریخ 24 فوریه بر 35 نفتکش، شرکت و فرد مرتبط با فروش نفت ایران شد.
نکته جالب اینکه خبرگزاری رویترز در 28 فوریه، در گزارشی با استناد به آمار مؤسسه کپلر اعلام کرد که خرید نفت ایران توسط چین در فوریه به روزانه 771 هزار بشکه رسیده که از 692 هزار بشکه در ژانویه بیشتر است. به بیان دیگر رویترز در این گزارش ادعای بلومبرگ درباره جهش صادرات نفت ایران به چین در فوریه به 1.74 میلیون بشکه در روز را تکذیب کرد.
درواقع بررسی توالی زمانی اتفاقات نشان می‌دهد به‌احتمال زیاد، هدف بلومبرگ از اعلام ارقام غیرواقعی و اغراق‌آمیز از فروش نفت ایران این بود که با تحریک وزارت خزانه‌داری آمریکا، این نهاد را به‌سمت اعمال هرچه سریع‌تر تحریم‌ها علیه ایران هدایت کند.

تغییر تاکتیک ایران در بازار نفت چین
البته رویترز بعد از تکذیب ادعای بلومبرگ نوشت: «واردات نفت چین از ایران، در مارس بهبود خواهد یافت، زیرا نفتکش‌های تحریم‌نشده، جذب این تجارت شده و جای کشتی‌های تحت تحریمی را گرفته‌اند.» به نظر می‌رسد یکی از تکنیک‌های ایران برای بهبود صادرات نفت به چین، استفاده از نفتکش‌های کوچک و متوسط باشد که تاکنون تحریم نشده‌اند.
طبق آمار مؤسسه ردیابی نفتکش‌ها، کپلر، در ماه فوریه امسال هشت نفتکش از نوع افرامکس و سوئزمکس، نفت خام و میعانات گازی ایران را به سمت بنادر چین منتقل کرده‌اند. استفاده ایران از نفتکش‌های افرامکس و سوئزمکس در ماه ژانویه فقط دو عدد بوده که این رقم در ماه فوریه چهاربرابر شده است.
این کشتی‌ها به دلیل اندازه متوسط و کوچک خود، امکان جابه‌جایی و عبور از آبراهه‌های تنگ و همچنین پهلوگیری در بندر‌های کوچک چین مانند دانگینگ را دارند. درواقع ایران قصد دارد با استفاده از نفتکش‌های کوچک‌تر، تعدد محموله‌های نفت خود در بازار چین را بیشتر و حجم محموله‌ها را کمتر کند و بدین‌ترتیب با تغییر تاکتیک، فروش نفت خود را در مواجهه با تحریم ترامپ به‌صورت مویرگی‌تر ادامه دهد.
نفتکش افرامکس و سوئزمکس برای جابه‌جایی نفت در فواصل کوتاه و متوسط استفاده می‌شود. تا پیش از تحلیف رسمی دونالد ترامپ، ایران از نفتکش‌های بسیار بزرگ یا ابرنفتکش‌ها برای صادرات نفت به چین استفاده می‌کرد که ظرفیت حمل آن‌ها حدود دومیلیون بشکه است. کشتی‌های افرامکس و سوئزمکس می‌توانند کمتر از یک‌میلیون بشکه نفت را جابه‌جا کنند.
البته کارشناسان معتقدند با وجود تغییر تاکتیک، هنوز هم فعالیت وزارت نفت در بازار نفت چین در دولت چهاردهم نسبت به گذشته کاهش یافته و روابط ایران با چین به حالت اغما درآمده است. در صورت رویکرد فعالانه‌تر وزارت نفت و تعمیق همکاری‌های سطح بالای سیاسی با چین، ایران می‌تواند بخش بزرگی از فشار حداکثری ترامپ را بی‌اثر و از سقوط فروش نفت ایران به زیر یک‌میلیون بشکه در روز جلوگیری کند.