
طبق آخرین آمار شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران (تصویر ۲)، در سال جاری روزانه ۱۹.۱ میلیون متر مکعب سیانجی در خودروها مورداستفاده قرار گرفته که البته نسبت به چند سال اخیر، روندی نزولی را به ثبت رسانده است.
آخرین وضعیت گازسوز کردن خودروها

بررسی برآوردهای خوشبینانه از رشد مصرف و تولید بنزین و گازوئیل نشان میدهد هر سال به میزان 10 میلیون لیتر در روز به ناترازی این دو حامل انرژی افزوده خواهد شد. طبق تصویر 1، میزان واردات بنزین و گازوئیل در سال 1402 معادل روزانه 15 میلیون لیتر بوده است که چهار میلیارد دلار ارزبری درپی داشته است. با روند فعلی، میزان کمبود بنزین و گازوئیل تا سال 1406 به ترتیب به 37 و 18.8 میلیون لیتر در روز خواهد رسید که اگر از الان فکری برای آن نشود، در آینده مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادی گریبانگیر کشور خواهد شد. به اعتقاد کارشناسان، یکی از راهکارهای رفع ناترازی سوخت، توسعه سوختهای جایگزین ازجمله سیانجی در سبد سوخت کشور است.
صرفهجویی 4.4 میلیارد دلاری با توسعه سیانجی
سیانجی یا گاز طبیعی فشرده شده، یک سوخت ملی و پاک در ایران محسوب میشود. طبق آخرین آمار شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران (تصویر 2)، در سال جاری روزانه 19.1 میلیون متر مکعب سیانجی در خودروها مورداستفاده قرار گرفته که البته نسبت به چند سال اخیر، روندی نزولی را به ثبت رسانده است. هر مترمکعب گاز سیانجی میتواند جایگزین یک لیتر بنزین در سبد سوخت خودروها شود. به بیان دیگر با فرض مصرف روزانه 20 میلیون مترمکعب سیانجی و با در نظر گرفتن اختلاف قیمت سیانجی با بنزین و گازوئیل، این صنعت سالانه 4.4 میلیارد دلار برای کشور صرفهجویی ارزی به همراه دارد. طبق تصویر 2، صنعت سیانجی در دولتهای نهم و دهم متولد شد، به گونهای که مصرف این سوخت پاک از سال 84 تا 91 از عدد 0.4 به 19 میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت و اکنون نیز رقم مصرف سیانجی روی 19.1 میلیون مترمکعب ثبت شده و تغییر محسوسی نکرده است.
سیانجی؛ ضربهگیر اصلاحات قیمتی بنزین در دولتهای نهم و دهم
میزان مصرف سیانجی درحالی در دولتهای نهم و دهم 47.5 برابر شد که در این دولت قیمت بنزین و گازوئیل 9 برابر شد و هزینه سوخت در سبد خانوار در موعد اجرای هدفمندی یارانهها 34 درصد کاهش یافت؛ آن هم بدون اعتراض مردم. به بیان دیگر توسعه صنعت سیانجی و عرضه این سوخت با قیمت ارزان باعث شد ضربه اصلاح قیمت بنزین و گازوئیل در دولت محمود احمدینژاد گرفته شود.
علیاکبر محرابیان، وزیر سابق نیرو در مصاحبهای عنوان کرد اجرای راهکارهای غیرقیمتی مثل سیانجی درکنار راهکارهای قیمتی در سالهای 86 تا 89 باعث شد صرفهجویی ناشی از کاهش مصرف بنزین تاکنون به 100 میلیارد دلار برسد.
در تصویر 3، تعداد جایگاههای سیانجی در سالهای مختلف آورده شده است. طبق آمار، هماکنون حدود 2500 جایگاه سیانجی فعال در کشور وجود دارد. در دولتهای نهم و دهم تعداد جایگاههای سیانجی از 72 به 2010 جایگاه رسید و بعد از ان حدود 500 جایگاه دیگر به آن اضافه شد.
افزایش 20 میلیون مترمکعبی مصرف سیانجی با زیرساخت فعلی
چه ظرفیتهایی برای مصرف سیانجی در کشور ایجاد شده است؟
به جز سوخت سیانجی ممکن است سوختهای دیگری نیز باشند که بتوان از آنها برای جایگزینی با بنزین و گازوئیل استفاده کرد، اما ایران دارنده دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان و سومین تولیدکننده بزرگ گاز دنیاست، پس مطلوبیت و مزیت کشور روی گاز طبیعی قرار دارد. هماکنون برای توسعه صنعت سیانجی یک طرح جامع وجود دارد که خیلی روی آن کار و مطالعه شده است. این مطالعه جامع در هیچیک از سوختهای جایگزین دیگر انجام نشده است. ما الان نزدیک به 2500 جایگاه سیانجی در سراسر کشور داریم که خودروها میتوانند از گاز طبیعی استفاده کنند. درواقع ما نزدیک به 18 هزار نازل سوخت سیانجی برای تزریق به خودروها داریم. این زیرساخت یک ثروت است، اینطور نیست که یک شبه یا حتی یکساله ایجاد شده باشد.
آیا از همه ظرفیتهای این صنعت استفاده میشود؟
حدوداً هزار مرکز ارائه خدمات سیانجی در کشور ایجاد شده است، بنابراین ما حدود هزار کارگاه داریم، یعنی یک ماشین گازسوز در ایران پیدا نمیکنید که از دریافت خدمات محروم باشد. استانداردهای صنعت سیانجی، همه تعریف شده و رعایت میشود و 35 هزار نفر در این صنعت شاغل هستند. همچنین چهار تا پنج میلیون خودرو از سیانجی استفاده میکنند. میخواهم بگویم صنعت سیانجی، صنعتی زنده است و ثروت ملی محسوب میشود. ظرفیت عرضه سیانجی روزانه 40 میلیون متر مکعب است؛ اما اکنون فقط نیمی از آن استفاده میشود و ما میتوانیم به میزان 20 میلیون لیتر در روز در مصرف بنزین صرفهجویی کنیم. حالا چرا نباید از این صنعت استفاده کنیم؟ این صنعت اقتصاد دارد، شما ماشین را که گازسوز میکنید، کمتر از یکسال تمام سرمایهای که گذاشتهای با سود آن برمیگردد و در مابقی 15 سال عمر این خودرو سود زیادی به دارنده خودرو و کشور میرسد، حتی سال 1398 هیئت دولت مصوبهای داشت که 1.4 میلیون خودرو را بهصورت رایگان دوگانهسوزی کند. این نشان میدهد که تا چه میزان منفعت اقتصادی سیانجیسوز کردن خودروها بالاست.
با قیمت فعلی بنزین و گازوئیل صنعت سیانجی ورشکسته میشود
چرا صنعت سیانجی کشور فراز و نشیب داشته و اکنون فقط نیمی از آن فعال است؟
موضوع به قیمت ارزان بنزین برمیگردد. دولت کمترین یارانه را به گاز میدهد و قیمت فعلی بنزین نسبت به قیمت واقعی آن، ارزانتر از گاز است. قیمت هر لیتر گازوئیل در ایران فقط 300 تومان است. در این شرایط، چه کسی حاضر میشود سیانجی را به قیمت هر متر مکعب بیش از 500 تومان خریداری کند؟بنده میگویم که حتی اگر قیمت سیانجی را ما در ایران رایگان کنیم، باز هم برای کشور سود دارد. زیرا هر متر مکعب سیانجی که رایگان مصرف میکنیم، به جای آن 60 الی 70 سنت در هزینه بنزین صرفهجویی میشود. اگر شما بتوانید مصرف سیانجی را افزایش دهید و تبعاً مصرف بنزین کاهش یابد، آن زمان میتوانید به سمت اصلاح قیمت بنزین نیز حرکت کنید. تولیدکنندگان صنعت سیانجی در ایران میتوانند سالانه یک میلیون قطعه تولید کنند.
