درختان کهنسال، گنجینه‌های زنده طبیعت و یادگاران تاریخی سرزمین ما هستند که علاوه بر نقش بی‌بدیل در حفظ تعادل زیست‌محیطی، از ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و معنوی نیز برخوردارند. 

این درختان که قرن‌ها در برابر تغییرات اقلیمی و تحولات محیطی ایستادگی کرده‌اند، نماد پایداری و استمرار حیات در اکوسیستم‌های طبیعی به‌شمار می‌روند. حفاظت و ثبت ملی این درختان گامی مؤثر در راستای صیانت از میراث طبیعی و فرهنگی کشور است. 

طی سال‌های اخیر روند ثبت ملی درختان کهنسال در کشور مورد توجه ویژه قرار گرفته است و تاکنون بیش از ۸۵۰ درخت کهنسال در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. بیشترین گونه ثبت ملی درختان شامل گونه چنار است. کهنسال‌ترین درختان ثبت ملی و طبیعی کشور؛ سرو ابرکوه  در استان یزد( با طول عمر بیش از ۴۰۰۰ سال ) و اُرس شهرستانک در استان البرز ( با طول عمر ۲۷۰۰ تا۲۸۰۰ سال) است.

 این اقدام نه‌تنها موجب افزایش آگاهی عمومی درباره ارزش این درختان می‌شود، بلکه حفاظت قانونی از آن‌ها را نیز تقویت می‌کند. 

این درختان که برخی از آن‌ها قدمتی چندصد تا چند هزارساله دارند، علاوه بر نقش حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها، ارزش‌های علمی، فرهنگی و تاریخی بی‌نظیری دارند. نابودی آن‌ها می‌تواند منجر به از دست رفتن ژن‌های مقاوم به بیماری‌ها و تغییرات محیطی شود که در آینده برای مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی ضروری خواهند بود.

این درختان که طی قرن‌ها با شرایط اقلیمی و محیطی مختلف سازگار شده‌اند، مخزنی ارزشمند از ژن‌های مقاوم به بیماری‌ها، خشکسالی و سایر تنش‌های محیطی به شمار می‌روند. نابودی درختان کهنسال منجر به از دست رفتن اطلاعات ژنتیکی منحصربه‌فردی می‌شود که می‌تواند در برنامه‌های اصلاح نژاد، احیای جنگل‌ها و افزایش تاب‌آوری گونه‌های گیاهی در برابر تغییرات اقلیمی مفید باشد. 

علاوه بر این، این درختان با تولید بذرهای سازگار، به حفظ توازن اکوسیستم‌های طبیعی و جلوگیری از کاهش تنوع زیستی کمک می‌کنند.

حفاظت از درختان کهنسال نیازمند مشارکت عمومی، آگاهی‌بخشی و همکاری نهادهای مختلف دولتی و مردمی است. هفته درختکاری فرصتی مناسب برای جلب توجه جامعه به این موضوع و تشویق مردم به حفظ و نگهداری از این سرمایه‌های ارزشمند است.

 هفته درختکاری فرصت مناسبی برای ترویج فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و افزایش سرانه فضای سبز است. یکی از روش‌های ارزشمند برای توسعه پایدار جنگل‌ها و فضاهای سبز شهری، استفاده از نهال‌های تولیدشده از درختان کهنسال است. 

این روش، علاوه بر حفظ ویژگی‌های ژنتیکی درختان مقاوم و بومی، به احیای گونه‌های ارزشمند و افزایش تنوع زیستی کمک می‌کند.

منبع: میراث باشی