۲۰ کیلومتر بحران«اسرائیل تحت هیچ شرایطی از محور فیلادلفیا و دالان نتساریم خارج نخواهد شد. این‌ها اصول استراتژیک‌اند، هم از نظر نظامی و هم از نظر سیاسی.» روزنامه اسرائیلی معاریو این دیدگاه نتانیاهو را چند ماه پیش از امضای توافق آتش‌بس در دیداری با خانواده اسرای اسرائیلی منتشر کرد. ولی این دو محور دقیقاً کجا قرار دارند و چرا اینقدر برای اسرائیل اهمیت دارند؟
دو گذرگاه مهم در نوار غزه که اسرائیل باید از آن‌ها عقب‌نشینی کند
فاطمه موسوی کریمی - مهسا جعفری‌فر: «اسرائیل تحت هیچ شرایطی از محور فیلادلفیا و دالان نتساریم خارج نخواهد شد. این‌ها اصول استراتژیک‌اند، هم از نظر نظامی و هم از نظر سیاسی.» روزنامه اسرائیلی معاریو این دیدگاه نتانیاهو را چند ماه پیش از امضای توافق آتش‌بس در دیداری با خانواده اسرای اسرائیلی منتشر کرد. ولی این دو محور دقیقاً کجا قرار دارند و چرا اینقدر برای اسرائیل اهمیت دارند؟
دالان نتساریم، تقسیم غزه و محاصره حماس
دالان نتساریم نواری حدوداً ۶ کیلومتری به عمق تقریباً ۸ کیلومتر است که از مرز سرزمین‌های اشغالی و غزه تا دریای مدیترانه امتداد دارد و غزه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. نام این منطقه برگرفته از شهرک اسرائیلی نتساریم است که در ابتدا یک پایگاه نظامی بود و بعد‌ها به یک کیبوتص صهیونیستی مذهبی تبدیل شد. در جریان انتفاضه دوم، این منطقه محل درگیری‌های شدیدی بود، از جمله حادثه جان باختن محمد الدوره، پسر ۱۲ساله فلسطینی در سال ۱۳۷۹ (که تلویزیون هم بارها آن صحنه را نشان داد). این شهرک در سال ۱۳۸۴ و همزمان با خروج اسرائیل از غزه تخلیه شد، اما همچنان اهمیت استراتژیک خود را حفظ کرد. اسرائیل پس از حمله زمینی به غزه در ۵ آبان ۱۴۰۲ و در همان روزهای ابتدای جنگ کار روی این دالان را آغاز کرده و این مسیر را به جاده‌ای آسفالته تبدیل کرد. براساس تحلیلی که توسط آدی بن نون، متخصص داده‌های جغرافیایی از دانشگاه عبری انجام شده، حداقل ۷۵۰ ساختمان ویران شدند تا این منطقه «امن» شود. تصاویر ماهواره‌ای و ویدئویی نشان می‌دهد که یک کنیسه سیار به نام «عشق به اسرائیل» به داخل این دالان منتقل شده است.
ساخت و سازهای نظامی در قلب دالان نتساریم
دو پایگاه نظامی شامل پناه‌گاه‌های متحرک ضد بمب، تأسیسات آب و برق و دکل‌های مخابراتی هم در این منطقه ساخته شده‌اند. به گزارش وال استریت ژورنال، یک سرباز ذخیره که در بهمن ۱۴۰۲ در این منطقه خدمت کرده بود می‌گوید: «هر بار که به اینجا برمی‌گشتیم، می‌دیدیم که زیرساخت‌ها توسعه بیشتری پیدا کرده‌اند. ابتدا یک پایگاه کوچک، سپس یک پایگاه دیگر، بعد تعمیر تانک‌ها در داخل غزه... هر بار همه‌چیز دائمی‌تر به نظر می‌رسید.» لشکرهای ۹۹ و ۲۵۲ مدیریت این دالان را به عهده داشتند و تأسیسات ساخته شده نشان می‌دهد برنامه اسرائیل برای حضور نامحدود در غزه است. همچنین اسرائیل منطقه‌ای حائل به عرض نیم مایل در اطراف این نوار ایجاد کرده است.
آندریاس کریگ، استاد ارشد مطالعات امنیتی در کینگز کالج لندن می‌گوید: «تخریب گسترده زیرساخت‌های غیرنظامی و جلوگیری از آزادی رفت و آمد نشان می‌دهد که اسرائیل با غزه مانند یک سرزمین اشغالی برخورد می‌کند نه منطقه‌ای جداگانه. همه این اتفاقات قابل بازگشت است اما حجم بالای سرمایه‌گذاری در این منطقه نشان نمی‌دهد که اسرائیل قصد خروج دارد. هدف اصلی این استراتژی همان روش سنتی «تقسیم کن و حکومت کن» است.» عملیات نجات ۴ گروگان در اردوگاه نصیرات در خرداد ۱۴۰۳، یکی از عملیات‌هایی بود که از طریق این دالان انجام شد. به گزارش هاآرتص در آذر ۱۴۰۳، سربازان اسرائیلی این منطقه را به «منطقه مرگ» تبدیل کرده بودند و فلسطینیانی که سعی در عبور داشتند به عنوان تهدید تلقی شده و هدف تیراندازی قرار می‌گرفتند.
حماس، اسرائیل و مصر؛ نبرد بر سر یک گذرگاه مرزی
محور فیلادلفیا (یا فیلادلفی یا دالان صلاح‌الدین که به نام صلاح‌الدین ایوبی، سلطان مصر و سوریه که در سال ۱۱۸۷ صلیبی‌ها را در اورشلیم شکست داد هم معروف است)، نوار حائلی ۴۶ساله به طول ۱۴ کیلومتر و عرض حدوداً ۱۰۰ متر است که بر اساس پیمان کمپ دیوید میان مصر و سرزمین‌های اشغالی ایجاد شده است. این دالان از ساحل مدیترانه آغاز شده و در امتداد مرز مصر و غزه تا گذرگاه کرم ابوسالم امتداد دارد. پس از انتفاضه دوم، برای تشدید کنترل بر انتقال سلاح به گروه‌های مقاومت فلسطینی، عرض آن بیشتر شد و به چند صد متر رسید. فیلادلفیا تا پیش از سال ۱۳۸۳ توسط مصر و اسرائیل کنترل می‌شد. گذرگاه رفح بین غزه و مصر، که راه ارتباطی غزه با جهان خارج است و شریان حیاتی ورود کالاها و نیازهای اساسی است، در داخل این کریدور قرار دارد.
در سال ۱۳۸۳، کنست حکمی یک‌جانبه برای خروج تمامی شهروندان و نیروهای اسرائیلی حاضر در نوار غزه صادر کرد و این تصمیم در سال ۱۳۸۴ اجرایی و اسرائیل از غزه خارج شد (گرچه همچنان حریم هوایی، مرزها و دریای غزه را تحت کنترل دارد). در آن سال، مصر و اسرائیل برای تخریب تونل‌های موجود و توقف عملیات انتقال سلاح به غزه «توافق فیلادلفیا» را امضا کردند. پس از خروج اسرائیل از غزه، کنترل فیلادلفیا در دست مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین قرار گرفت تا آنکه دو سال بعد، به دنبال انتخابات در نوار غزه، حماس کنترل نوار غزه را به دست گرفت و کنترل این کریدور هم به دست حماس و مصر افتاد.
فیلادلفیا، محوری که اسرائیل نمی‌خواهد از دست بدهد
پس از عملیات ۷ اکتبر و شروع جنگ اسرائیل علیه غزه، آن‌ها در فروردین ۱۴۰۳ کنترل سمت فلسطینی گذرگاه رفح را به دست گرفتند و چند روز بعد نیز بخش فلسطینی کریدور فیلادلفیا را اشغال کردند. این، اولین حضور نظامیان این رژیم در منطقه حائل بعد از سال ۱۳۸۳ بود. مصر کنترل اسرائیل بر این گذرگاه را نقض توافق صلح ۱۹۷۹ می‌داند و در اعتراض به این اقدام مرز خود را بسته و اعلام کرد تا زمانی که این منطقه تحت کنترل فلسطینیان نباشد، بازگشایی نخواهد کرد. اهمیت استراتژیک این محور برای اسرائیل بسیار زیاد است زیرا تنها مرز زمینی غزه است که مستقیماً تحت کنترل اسرائیل نیست. نتانیاهو بارها در مورد این محور و لزوم ماندن ارتش اسرائیل در آن صحبت کرده. طبق ادعا و گفته وی، «محور شرارت به این محور نیاز دارد و به همین دلیل باید کنترل آن دست ما بماند و عقب‌نشینی‌ای در کار نخواهد بود.»
متن کامل این گزارش را در وقایع اسرائیلیه بخوانید
مطالب پیشنهادی
