روز گذشته خبری مبنی بر انعقاد تفاهم‌نامه‌ای میان آموزش‌وپرورش و ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد برکت درخصوص برچیده شدن مدارس کانکسی منتشر شد که گام مؤثر و مثبتی در راستای عدالت آموزشی به شمار می‌‌آید. آن طور که در جلسه میان وزیر آموزش‌وپرورش و پرویز فتاح گفته شد، ستاد اجرایی فرمان امام، امسال 650 واحد مدرسه جایگزین مدارس کانکسی کرده است.

   با احداث مدارس ایمن۶۵۰  مدرسه کانکسی برچیده شدند
علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌وپرورش با حضور در ساختمان مرکزی ستاد اجرایی فرمان امام با سیدپرویز فتاح دیدار و درباره مهم‌ترین محور‌های توسعه کمی و کیفی مراکز آموزشی با کمک این ستاد گفت‌وگو کرد. طبق گفته‌های سیدپرویز فتاح، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام «این دومین ملاقات ما با وزیر آموزش‌وپرورش در ۶ ماه گذشته است. ستاد اجرایی فرمان امام سابقه فعالیت تنگاتنگ و نزدیکی با وزارت آموزش‌وپرورش داشته است و یکی از خدمات درخشان این ستاد کمک به تعلیم و تربیت و مدرسه‌سازی بوده است؛ امروز ما نیز قصد داریم این حرکت و این ارتباط را تقویت کنیم.» فتاح همچنین عنوان کرد: «وجود مدارس کانکسی و یا مدارسی که در شأن دانش‌آموزان نیستند برای وجهه کشور مناسب نیست. ما می‌توانیم یک بار برای همیشه این موضوع را به اتمام برسانیم و با مدارس کانکسی خداحافظی کنیم. همین الان هم حدود ۶۵۰ مدرسه کانکسی را با احداث مدارس ایمن، جایگزین کرده‌ایم.» رئیس ستاد فرمان امام همچنین افزود: «توسعه کمی و بهبود مدارس، بخشی از فعالیت‌های ستاد اجرایی فرمان امام است و البته در حوزه نرم‌افزاری و توسعه کیفی آموزش نیز ورود کرده‌ایم.»

مشکل مدارس کانکسی در کجاست؟
شعار برچیده شدن مدارس کانکسی، کپری، سنگی و درمجموع مدارس غیراستاندارد در کشور تقریباً از اوایل دهه 90 دهان‌به‌دهان در میان مدیران آموزش‌وپرورش می‌چرخد. نکته قابل‌تأمل در این بین، ضدونقیض بودن آمار مدارس غیراستاندارد در سال‌های اخیر است که از قضا توسط خود مدیران آموزش‌وپرورش نیز اعلام شده است. مثلاً در آخرین آمار اعلام‌شده علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌وپرورش در آذر امسال گفت: «در حال حاضر حدود 103 مدرسه کانکسی و حدود ۱۲۰۰ مدرسه سنگی در سراسر کشور وجود دارد.» وزیر آموزش‌وپرورش پیش از این، در مهر امسال نیز گفته بود: «حدود ۱۷۰۰ مدرسه کانکسی داریم. مناطقی هم وجود دارند که سرانه فضای آموزشی آن‌ها زیر سه متر است که رئیس‌جمهور یک پروژه و طرح جهادی برای این موضوع در نظر گرفته‌ و یک طرح ویژه درحال آماده‌سازی است که خود رئیس‌جمهور از آن رونمایی خواهد کرد که درخصوص مدارس کانکسی و مدارس سنگی است.»
در جست‌وجوی بیشتر تعداد مدارس کانکسی و سنگی به آمار اعلام‌شده مجید عبداللهی، معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور می‌رسیم. او در گفت‌وگو با ایلنا در فروردین امسال اعلام کرد «1073 مدرسه کانکسی در کشور داشتیم که تأمین منابع برای جمع‌آوری آن‌ها انجام شده و حدود ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه‌های مربوط به این موضوع تأمین و پرداخت شده و حدود ۵۷۰ کلاس درس آن تحویل داده شده و در اختیار فعالان تعلیم و تربیت قرار گرفته است.» وی در بخش دیگری از سخنان خود گفته مدارس کانکسی در دو استان به‌طورکلی برچیده شده و در 17 استان، آمار قابل‌توجهی از مدارس کانکسی نداریم و نهایتاً تا اردیبهشت 1403 تکلیفشان روشن خواهد شد.»
همچنین براساس آمار غیررسمی و اعلام‌شده از سوی یکی از رسانه‌های کشور، 60 مدرسه کپری در سیستان‌وبلوچستان، کرمان، لرستان و کهگیلویه‌وبویراحمد فعالند. بدیهی است برای برچیده شدن مدارس کانکسی، سنگی، کپری و مدارس غیراستاندارد در ابتدا باید متولیان توسعه زیرساخت‌های آموزشی، آمار دقیق این دست از مدارس را داشته باشند و بدانند دقیقاً در کدام استان‌ها و چند دانش‌آموز از ابتدایی‌ترین حقوق آموزش محرومند.

مدیرعمرانی و طرح‌های زیربنایی بنیاد برکت: بیشترین مدارس کانکسی در سیستان و بلوچستان و لرستان بود
سیدعلی طباطبایی مدیرعمرانی و طرح‌های زیربنایی بنیاد برکت در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در رابطه با پروژه‌های نوسازی مدارس ستاد اجرایی گفت: «در 27 استان بحث مدارس 1 تا 3 کلاسه با اولویت جایگزین کانکسی داریم. همچنین در میان این آمار، یک بخش آمار مدارس خشتی و سنگی نیز داریم اما طرح به عنوان طرح جایگزین کانکسی شناخته می‌شود. ۹۳۴ مدرسه را ما با نوسازی تفاهم کردیم که تا این لحظه ۶۵۰ مدرسه تکمیل و تحویل آموزش‌و پرورش شده است. الان حدود 240 مدرسه از آن‌ها هنوز آماده تحویل نشده و تا اواسط سال آینده، ما این مدارس را تکمیل کرده و تحویل خواهیم داد.» وی افزود: «دو استان بیشترین آمار را دارند. یکی استان لرستان با ۱۶۶ مدرسه و دیگری استان سیستان‌وبلوچستان با حدود ۱۵۰ مدرسه.»
طباطبایی همچنین در رابطه با آمار متغیر مدارس کانکسی افزود: «مسئله دیگری که در این زمینه مطرح است، این است که بیشتر استان‌هایی که اهالی کوچ‌رو یا عشایر دارند، تحت تأثیر این موضوع قرار می‌گیرند. مدارس تفاهم‌شده ما بیشتر از ۱۰ دانش‌آموز ظرفیت دارند. این مدارس برای مناطقی هستند که کمتر از ۱۰ دانش‌آموز دارند. در برخی مناطق، دانش‌آموزان سال به سال تغییر مقطع می‌دهند و ممکن است آن مدرسه بلااستفاده بماند. همچنین، در مناطقی که اهالی به دلیل کوچ و مهاجرت از یک منطقه به منطقه دیگر ‌می‌روند، تعداد دانش‌آموزان و استفاده از فضای آموزشی کاهش می‌یابد. در بعضی مناطق، مدارس ممکن است خالی از استفاده بمانند. این مسئله به دلیل متغیر‌هایی همچون کوچ عشایر، زاد و ولد یا کاهش جمعیت دانش‌آموزان اتفاق می‌افتد. به طور مثال، در بعضی مناطق، مدارس به جای محل نگهداری علوفه استفاده می‌شوند تا مدتی بعد که شرایط تغییر کرد، دوباره مورد استفاده قرار گیرند.»
مدیرعمرانی و طرح‌های زیربنایی بنیاد برکت در رابطه با مدارس کپری تصریح کرد: «درست است که برخی از مدارس کانکسی هنوز وجود دارند، اما این‌ها جایگزین مدارس کپری شده‌اند. به خصوص در مناطق جنوبی مانند بلوچستان، کرمان و شرق هرمزگان، مدارس کانکسی جایگزین مدارس کپری شده‌اند و اکنون مدارس با ساختمان‌های پایدار جایگزین شده‌اند.» وی افزود: «ما تقریباً 3 هزار و 186 مدرسه به سازمان نوسازی تعهد داده بودیم که 2هزار و 823 مورد از آن‌ها تحویل شده است. همچنین، ۶۵۰ مدرسه کانکسی ما تا امروز تکمیل شده و ۸۴۵ مدرسه نیز تحویل داده شده است. با مرور زمان، تعداد این مدارس افزایش خواهد یافت.»
مدیرعمرانی و طرح‌های زیربنایی بنیاد برکت همچنین گفت: «این ۳۱۸۶ مدرسه که با سازمان نوسازی تفاهم شده از ابتدای بنیاد برکت تا به امروز ساخته شده‌اند. همچنین ۱۸۲۳ مدرسه از آن‌ها تحویل گرفته و افتتاح شده‌اند. این تعداد درمجموع معادل ۱۲ هزار و ۴۴۲ کلاس درس است. اعتبار ساخت این مدارس تاکنون برای ایفای تعهدات ما، هزار و 389 میلیارد تومان بوده است. در مورد هزینه ساخت‌وساز، بخشی از این هزینه‌ها بر عهده آموزش‌وپرورش بوده و ما به عنوان تأمین مالی مشارکت کرده‌ایم. در سه یا چهار سال اخیر، ۴۰ درصد مشارکت در تأمین مالی ساخت مدارس داشته‌ایم.» وی افزود: «در رابطه با استان‌ها، بیشترین تعداد احداث مدارس در استان سیستان‌وبلوچستان (۱۳۹ مدرسه) و استان لرستان (۱۶۶ مدرسه) بوده است. در مورد خوزستان، تعداد مدارس احداث‌شده در طرح کانکسی کمتر بوده و فقط ۱۶ مورد در این استان در این طرح قرار داشته‌اند. در نهایت، برای طرح‌های کانکسی، ۴۳۲ میلیارد تومان در دو سال اخیر تعهد مالی داریم و مجموع تعهدات اجرایی ما با سازمان نوسازی مدارس، بیش از هزار میلیارد تومان است.»

متن کامل گزارش زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید