آیا سیاست خارجی آمریکا به Reality Show تبدیل شده است؟

مائده زمان فشمیخبرنگار

«این نمایش فوق‌العاده‌ای در تلویزیون خواهد شد، من این را به شما می‌گویم.» این جمله شاید صادقانه‌ترین جمله‌ای بود که دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهور آمریکا، در جریان دیدار پرهیاهو و کاملا غیردیپلماتیک با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌ جمهور اوکراین، بیان کرد. ترامپ چیزهای زیادی از رسانه می‌داند. او که سابقا ستاره رئالیتی شوی تلویزیونی بود، مسیر خود را به قدرت با درکی عمیق از نحوه جلب توجه مردم طی کرد. هرچه شوکه‌کننده‌تر، عجیب‌تر، بی‌ادبانه‌تر و بی‌سابقه‌تر بود، بینندگان بیشتری را جذب می‌کرد. ترامپ به‌ طور وسواسی و با دقت این روند را دنبال می‌کرد. او معروف بود که هر صبح با مدیران شبکه‌هایی که حاضر به پاسخگویی به تماس‌هایش بودند، تماس می‌گرفت و درباره آمار بینندگان صحبت می‌کرد. اگر ارقام افزایش نیافته بودند، او چیز دیگری امتحان می‌کرد. این چرخه را بارها و بارها تکرار کرد. بینندگان بیشتر، پوشش رسانه‌ای بیشتر و  توجه بیشتر. توجه مخاطب باید جلب می‌شد، به هر قیمتی.

این فرمول در کارزار انتخابات ریاست‌ جمهوری سال ۲۰۱۵ هم کارساز بود آن هم در کشوری که سیاستمداران دائما در پی جلب توجه‌اند و شبکه‌های تلویزیونی پیوسته در حال بررسی چرخه‌های سیاسی آینده هستند. این راهکار در سال ۲۰۲۴ هم، دست‌کم در چارچوب موفقیت انتخاباتی، جواب داد، حتی در شرایطی که تماشای تلویزیون به صفحات کوچک‌تر و کلیپ‌های کوتاه‌تر منتقل شده بود، انتقالی که به نظر می‌رسید ترامپ سریعا بر آن مسلط شده است.

اما آیا این استراتژی شوک‌ آور در دوران ریاست‌ جمهوری هم موثر است؟ وقتی دیگر نیازی به پیروزی در انتخابات نباشد، معیارهای موفقیت چه چیزهایی هستند؟

این هفته، ترامپ مرزهای جلب توجه رسانه‌ای را جابه‌جا کرد، آن هم بدون نیاز به سفر یا برگزاری یک گردهمایی بزرگ.

روزهای دوشنبه، پنجشنبه و جمعه، او با مقامات فرانسه، انگلیس و اوکراین در کاخ سفید دیدار و هربار اطمینان حاصل کرد که گفت‌وگوها به‌ صورت آزاد و در برابر دوربین‌های رسانه‌های جهانی انجام شوند.

کی‌یر استارمر، نخست‌ وزیر انگلیس که نامه‌ای از پادشاه چارلز سوم برای دعوت از ترامپ جهت دومین دیدار رسمی به همراه داشت؟ بررسی شد.

صمیمیت با امانوئل مکرون، رئیس‌ جمهور فرانسه؟ برقرار شد.

سرزنش زلنسکی؟ انجام شد.

اما آیا دستاوردهای واقعی یا پیشرفت‌های دیپلماتیکی حاصل شد؟ هنوز مشخص نیست.

از میان تمام دیدارهای تلویزیونی ترامپ در این هفته، ملاقات او با زلنسکی شوکه‌ کننده‌ترین دیدار بود.

پس از پخش فیلم این دیدار در سی‌ان‌ان، کریستین امان‌پور، مجری ارشد بین‌ المللی این شبکه، با دستانی که صورتش را پوشانده بود، در بهت فرو رفته بود. او گفت: "من هرگز در عمرم چیزی شبیه به این ندیده‌ام".

این تصویر با تصویری دیگر از کاخ سفید همخوانی داشت، جایی که اکسانا مارکارووا، سفیر اوکراین در واشنگتن که از آغاز حمله روسیه به کشورش در سال ۲۰۲۲ برای حمایت آمریکا لابی کرده بود، دستش را بر سر گذاشته و با تکان دادن سر گویی می‌پرسید: "واقعا این اتفاق در حال رخ دادن است؟" و شاید مهم‌تر از آن: "این برای آینده کشور ما چه معنایی دارد؟"

و اما اصل ماجرا چه بود؟

همه‌ چیز مانند بسیاری از این جلسات دیگر آغاز شد. ترامپ درباره احتمال برقراری آتش‌بس و توافق صلح میان روسیه و اوکراین گفت: "می‌خواهم ببینم آیا می‌توانیم این مسئله را حل کنیم". او ادامه داد: "می‌خواهید که من قاطع باشم؟ من می‌توانم قاطع‌تر از هر انسانی باشم که تاکنون دیده‌اید... اما این‌گونه هرگز به توافق نخواهید رسید."

همه‌چیز عادی بود، تا زمانی که ونس، معاون رئیس‌ جمهور آمریکا وارد بحث شد. او گفت: "چهار سال، در ایالات متحده آمریکا، ما رئیس‌ جمهوری داشتیم که در کنفرانس‌های مطبوعاتی درباره ولادیمیر پوتین تند صحبت می‌کرد... ما مسیر جو بایدن را امتحان کردیم، طوری رفتار کردیم که انگار کلمات رئیس‌ جمهور ایالات متحده مهم‌تر از اقدامات او هستند."

زلنسکی درخواست پاسخ داد. او که معمولا از مترجم استفاده می‌کند، این‌بار به زبان انگلیسی حرف زد و توضیح داد که چگونه ولادیمیر پوتین از سال ۲۰۱۴ بخش‌هایی از اوکراین را اشغال کرده است. او گفت: "ما گفت‌وگوهای زیادی با او داشتیم... اما او آتش‌ بس را نقض کرد. او مردم ما را کشت... شما درباره چه نوع دیپلماسی‌ای صحبت می‌کنید، آقای ونس؟"

این حرف خوشایند نبود.
ونس پاسخ داد: "من درباره دیپلماسی‌ای صحبت می‌کنم که به نابودی کشور شما پایان دهد. جناب رئیس‌ جمهور، با احترام، فکر می‌کنم بی‌احترامی است که به کاخ سفید بیایید و بخواهید این مسئله را در برابر رسانه‌های آمریکایی مطرح کنید."

زلنسکی سطح بحث را بالاتر برد. او گفت: "آیا تاکنون به اوکراین آمده‌اید تا ببینید ما چه مشکلاتی داریم؟ یک‌بار بیایید." و بعدتر، درباره تجاوز پوتین که فرسنگ‌ها دورتر از سواحل آمریکا رخ می‌دهد، گفت: "شما یک اقیانوس خوب دارید و مشکلات را فعلا حس نمی‌کنید. اما در آینده احساس خواهید کرد."

در این لحظه، همه‌ چیز به‌ سرعت از کنترل خارج شد.

ترامپ مداخله کرد و با صدای بلند گفت: "به ما نگو که چه احساسی خواهیم داشت. ما داریم تلاش می‌کنیم یک مشکل را حل کنیم. شما در موقعیت خوبی نیستید. شما خود را در یک موقعیت بسیار بد قرار داده‌اید. شما در حال قمار با جان میلیون‌ها نفر هستید. شما با جنگ جهانی سوم قمار می‌کنید. شما با جنگ جهانی سوم قمار می‌کنید، و آنچه انجام می‌دهید، بی‌ احترامی بزرگی به کشوری است که بیش از آنچه خیلی‌ها فکر می‌کنند، از شما حمایت کرده است."

ویدیوهای این جلسه به‌ سرعت در فضای مجازی منتشر  شد. متن این دیدار به دقت بررسی شد. حتی خود ترامپ که همیشه به اهمیت درام لحظه‌ای آگاه است، در شبکه اجتماعی خود، "تروث سوشال"، نوشت: "ما امروز یک دیدار بسیار معنادار در کاخ سفید داشتیم. چیزهایی آموخته شد که بدون مکالمه تحت فشار و احساسات هرگز قابل درک نبود. شگفت‌آور است که چه چیزهایی از دل احساسات بیرون می‌آید... زلنسکی به آمریکا در دفتر بیضی شکل آن بی‌احترامی کرد. او زمانی می‌تواند برگردد که برای صلح آماده باشد."

و به این ترتیب، کنفرانس مطبوعاتی دوم که برای بعد از ناهار برنامه‌ریزی شده بود، هرگز برگزار نشد. برای دیدار بعدی اما باید در انتظار ماند.