فرهیختگان: سفر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به ایران در روز گذشته، در کنار تصویب قطعنامه ضدروسی در مجمع عمومی سازمان ملل با رأی مخالف آمریکا و اسرائیل، تحولی مهم در عرصه دیپلماسی جهانی به شمار می‌رود.
این رویداد‌ها به‌ویژه پس از جلسه سه‌جانبه در ریاض، نشان‌دهنده تغییرات مهم در معادلات بین‌المللی و روابط قدرت‌هاست. تصویب قطعنامه ضدروسی با ۹۳ رأی موافق و امتناع ایران، چین، برزیل، عربستان و امارات، به‌ویژه درحالی‌که آمریکا و اسرائیل به‌طور مخالف به آن رأی دادند، نشان‌دهنده حرکت‌های استراتژیک متقابل میان روسیه و آمریکاست. این نزدیکی و تعاملات تاکتیکی میان دو قدرت جهانی، به‌ویژه در زمینه جنگ اوکراین، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر ایران و سایر بازیگران منطقه‌ای بگذارد.
ایران باید با دقت و ظرافت بیشتری سیاست خارجی خود را تنظیم کرده و در این وضعیت پیچیده، منافع خود را به‌خوبی مدیریت کند. ایران باید با توجه به تغییرات و نزدیکی‌های بین‌المللی، رویکردی هوشمندانه اتخاذ کند که از منافع خود در این فضا محافظت کرده و همچنین با کشور‌های بزرگی چون چین و روسیه همچنان در تعامل باقی بماند و آن را توسعه دهد.

رأی روسیه‌پسند اسرائیل و آمریکا چگونه تفسیر می‌شود
اینکه اسرائیل هم برخلاف کشور‌های اروپایی به نفع روسیه رأی می‌دهد 2 دلیل عمده دارد. اولاً اسرائیل به‌طور سنتی هم‌پیمان نزدیک ایالات متحده است و این روابط در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ به اوج خود رسید. ترامپ به‌طور خاص از اسرائیل حمایت‌های بی‌سابقه‌ای انجام داد، ازجمله تصمیم‌های پرسروصدایی همچون انتقال سفارت آمریکا به قدس و به رسمیت شناختن بلندی‌های جولان به‌عنوان بخش‌هایی از اسرائیل.
به همین دلیل این رژیم در تلاش است تا خود را هم‌سو با سیاست‌های دولت جدید ترامپ، نشان دهد و از این طریق همچنان از حمایت‌های آمریکا بهره‌برداری کند.
ثانیاً، احتمال می‌رود که روسیه در مسائل منطقه‌ای در مقابل آمریکا کمی کوتاه آمده باشد تا از این طریق به‌نوعی پایان جنگ اوکراین را تسریع کند و به شرایطی برسد که بتواند فشار‌های جهانی را کاهش دهد. بنابراین برای پیشبرد چنین توافق نانوشته‌ای رژیم صهیونیستی و ترامپ باید در مورد اوکراین مواضع حمایتی از مسکو اتخاذ کنند.

آمریکا می‌خواهد مسکو را از چین بدزدد
یکی از اصلی‌ترین دلایل این نزدیکی تاکتیکی میان روسیه و آمریکا، تلاش واشنگتن برای تقویت مواضع خود در رقابت جهانی با چین است. چین به‌عنوان یکی از رقبای اصلی اقتصادی و سیاسی آمریکا در سطح جهانی، به شدت وابسته به منابع انرژی از روسیه است.
این وابستگی در سال‌های اخیر به‌ویژه در حوزه انرژی فسیلی رشد کرده و روسیه به یکی از تأمین‌کنندگان اصلی انرژی چین تبدیل شده است. چین برای تأمین نیاز‌های روزافزون خود در زمینه نفت و گاز، به ویژه گاز طبیعی، به روسیه و منابع انرژی آن تکیه دارد.
در این راستا، آمریکا در تلاش است تا با کاهش نزدیکی و همکاری روسیه و چین، توان خود را برای فشار به این کشور اقتصادی بزرگ افزایش دهد. اما این تحولات می‌تواند برای ایران فرصت‌های جدیدی ایجاد کند. در شرایطی که هدف آمریکا در کاهش وابستگی چین به انرژی روسیه، ممکن است چین را به سمت تأمین انرژی از کشور‌های دیگر سوق دهد، ایران و عربستان به‌عنوان دو تأمین‌کننده مهم انرژی در خاورمیانه، می‌توانند از این فرصت بهره‌برداری کنند و جایگاه خود را در تأمین انرژی چین تقویت کنند.
این امر به ایران این امکان را می‌دهد تا علاوه بر تقویت روابط خود با چین به‌ویژه در زمینه‌های انرژی، از فشار‌های جهانی و تحریم‌ها در دوران بازگشت فشار‌های حداکثری آمریکا در آینده کمتر آسیب ببیند.

نزدیکی آمریکا و روسیه علاوه بر تهدید فرصتی هم برای انتفاع دارد
ایران می‌تواند با استفاده از این فرصت برای پیشبرد پروژه‌های مشترک اقتصادی به‌ویژه در حوزه انرژی، زیرساخت‌ها و فناوری‌های جدید، از تأثیرات منفی رقابت‌های جهانی در امان بماند. این همکاری‌ها می‌تواند به تقویت استقلال اقتصادی ایران و کاهش آسیب‌پذیری آن در برابر فشار‌های خارجی کمک کند.
به‌ویژه در زمانی که تنش‌ها و نوسانات سیاسی ممکن است بر بازار‌های جهانی تأثیر بگذارند، ایران باید فضای مناسبی برای تقویت روابط اقتصادی خود با چین و سایر کشور‌های مهم در زمینه انرژی فراهم کند. آنچه که ایران باید از این تحولات جهانی درک کند این است که نزدیکی تاکتیکی میان روسیه و آمریکا، درنهایت می‌تواند به نفع ایران باشد اگر آن را به‌طور هوشمندانه و با دقت مدیریت کند.
استفاده از این فرصت‌ها و انطباق با تغییرات جهانی، به ایران این امکان را می‌دهد تا نه‌تنها از این تحولات متضرر نشود بلکه جایگاه خود را در عرصه جهانی و به‌ویژه در عرصه انرژی تقویت کند. این هوشمندی می‌تواند به ایران کمک کرده تا در برابر فشار‌های آمریکا و دیگر کشور‌های غربی، به‌طور مؤثر مقاومت کند و در مسیر تحقق اهداف بلندمدت خود گام بردارد.

 پای میانجی جدید در میان است؟
وزیر خارجه روسیه، سرگئی لاوروف در جریان سفر خود به ایران با مقامات ارشد این کشور، ازجمله همتای ایرانی‌اش، دیدار و درباره موضوعات دوجانبه، مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، ازجمله بحران سوریه، قفقاز جنوبی، افغانستان، یمن، خلیج‌فارس، دریای خزر و پرونده هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرد.
لاوروف در کنفرانس خبری مشترک با همتای ایرانی خود گفت: «در دیدار امروز در ارتباط با موضوع برجام صحبت کردیم و معتقدیم که ظرفیت دیپلماسی هنوز وجود دارد و باید به صورت مناسب و بدون توسل به زور و تهدید از آن استفاده کرد.»
وزیرخارجه روسیه همچنین پویایی بالای گفت‌وگو‌های سیاسی میان دو کشور را ستود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز تأکید کرد که موضع ایران درباره برنامه هسته‌ای روشن است و تهران تحت فشار و تهدید مذاکره نخواهد کرد. او همچنین اعلام کرد که تیم‌های کارشناسی و حقوقی ایران و روسیه در تماس مداوم هستند و همکاری‌ها در این زمینه ادامه خواهد یافت.
عراقچی به مذاکرات اخیر ایران با سه کشور اروپایی در ژنو اشاره کرده و بر هماهنگی ایران با روسیه و چین در موضوع هسته‌ای تأکید کرد. در حوزه همکاری‌های اقتصادی، عراقچی از پیشرفت سریع روابط تجاری و برگزاری نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در ماه ‌آوریل خبر داد.
همچنین، طرفین درباره مسائل فلسطین، لبنان، سوریه و قفقاز رایزنی کردند. عراقچی همچنین تداوم اشغال خاک لبنان، سوریه و فلسطین توسط رژیم‌صهیونیستی را محکوم کرده و ضمن تایید موضع کشور‌های منطقه در رد ایده تخلیه غزه، از برگزاری اجلاس وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی به درخواست ایران خبر داد.
سفر لاوروف به ایران در ادامه مذاکرات روسیه و آمریکا در ریاض درباره جنگ اوکراین انجام شد. روسیه اخیراً از قطعنامه آمریکا برای توقف جنگ حمایت کرده و هم‌زمان آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز از قطعنامه ضدروسی کشور‌های اروپایی و اوکراین حمایت نکرده و به آن رأی منفی داده‌اند تا این گزاره که روسیه و آمریکا با هدف کاهش هزینه‌های جنگ، تن به توافق داده و سایر رویکرد‌های خود در سیاست‌خارجی را نیز متناسب با همین وضعیت تنظیم کرده‌اند، محتمل‌تر از همیشه باشد.
ممکن است از پیشنهاد لاوروف برخی واسطه شدن روسیه برای میانجی‌گری تداوم مذاکرات برجامی را برداشت کنند اما برخی کارشناسان معتقد به این نیستند و موضع فعلی روسیه را در ادامه مواضع همیشگی مسکو تلقی می‌کنند که همواره از وجود میز مذاکره حمایت کرده است.

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.