صلح در توییتر، داروغه در کاخ‌سفید
زهرا صمصامی؛ خبرنگار: دونالد ترامپ درکنار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، در کاخ سفید و در تاریخ ۴ فوریه، از نظارت بلندمدت ایالات‌متحده بر این منطقه سخن گفت و بر ضرورت تغییر رویکرد درقبال آینده غزه تأکید کرد. این طرح- که با هاله‌ای از ابهام و تناقض‌های فراوان همراه بود- همچون موجی خروشان واکنش‌های گسترده‌ای را در سراسر جهان برانگیخت؛ از کشور‌های منطقه گرفته تا صحنه بین‌المللی و حتی درون مرز‌های خود آمریکا، همه درگیر این پرسش شدند که آیا این پیشنهاد، تنها یک رؤیای سیاسی زودگذر است یا جرقه‌ای است که می‌تواند معادلات پیچیده خاورمیانه را برای همیشه دگرگون کند؟
طرح ترامپ برای بازسازی غزه یا معامله قرن
ترامپ ادعا‌های بحث‌برانگیزی درباره غزه مطرح و اساساً بر این ایده تأکید کرده که آمریکا باید کنترل این منطقه را در دست بگیرد، ساکنان آن را خارج و غزه را «بازسازی» کند.
نکات کلیدی اظهارات ترامپ:
- آمریکا باید «مالک» غزه شود؛ ترامپ پیشنهاد کرده که ایالات‌متحده کنترل غزه را در دست بگیرد تا به‌زعم او ثبات در منطقه برقرار شود.
- فلسطینی‌ها باید جابه‌جا شوند؛ ترامپ اظهار داشت که 2.3 میلیون ساکن غزه باید به مصر و اردن منتقل شوند، زیرا معتقد است در آنجا «شرایط بهتری» خواهند داشت. ترامپ گفت: «نوار غزه پس از پایان جنگ بین اسرائیل و حماس، به ایالات‌متحده واگذار خواهد شد.» او اضافه کرد: «هیچ‌نیروی نظامی‌ای از سوی آمریکا لازم نخواهد بود.»
- فلسطینی‌ها باید در جایی دیگر به‌صورت دائمی ساکن شوند؛ ترامپ گفته است: «اگر بتوانیم منطقه‌ای زیبا برای اسکان دائم مردم فراهم کنیم، در خانه‌های خوب، جایی که بتوانند خوشحال باشند و کشته نشوند، مانند آنچه در غزه درحال رخ دادن است، یک فرصت عالی خواهد بود.» او می‌گوید: «من معتقدم ما قطعه‌ای از زمین در اردن خواهیم داشت، قطعه‌ای در مصر، شاید جای دیگری هم درنظر گرفته شود. اما وقتی مذاکراتمان تمام شود، جایی خواهیم داشت که آن‌ها در آنجا بسیار خوشحال زندگی خواهند کرد.»
- غزه می‌تواند به «ریویرای خاورمیانه» تبدیل شود؛ ترامپ این پروژه را به‌عنوان یک برنامه بازسازی ۱۰ یا ۱۵ ساله توصیف کرده که در نهایت غزه را به «ریویرای مدیترانه» تبدیل کند. «ما فرصتی داریم که می‌تواند فوق‌العاده باشد. نمی‌خواهم شعار بدهم، اما می‌توانیم غزه را به ریویرای خاورمیانه تبدیل کنیم.»
- هیچ‌دولتی به رهبری فلسطینی‌ها نباید در غزه باشد؛ «حماس شرایط را بسیار بد، بسیار خطرناک و ناعادلانه کرده است.»
تناقض در مواضع دولت ترامپ
پس از این اعلام، اظهارات متناقضی از سوی ترامپ و دولت او مطرح شد.در ۵ فوریه، کارولین لیویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید اطمینان داد که آوارگی فلسطینیان «موقتی» خواهد بود و هیچ‌نیروی نظامی یا بودجه‌ای از سوی آمریکا برای غزه اختصاص نخواهد یافت.
اما در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز در ۱۰ فوریه، ترامپ اظهارات متفاوتی بیان کرد و گفت: «فلسطینی‌ها به غزه بازنخواهند گشت، زیرا آن‌ها مسکن‌های بسیار بهتری خواهند داشت... جایی دائمی برای آن‌ها فراهم خواهد شد.»
نگرانی درباره تأثیر طرح غزه بر مذاکرات با حماس
طرح ترامپ برای غزه، منطقه را دچار تشویش کرده و این نگرانی وجود دارد که اگر حماس (که درحال مذاکره با اسرائیل از طریق قطر، مصر و آمریکاست) به این نتیجه برسد که آمریکا درحال برنامه‌ریزی برای تخلیه کامل غزه است، ممکن است در مذاکرات عقب‌نشینی کند. این عقب‌نشینی می‌تواند روند مذاکرات را متوقف کند.
اما واکنش‌ها به طرح ترامپ چگونه بوده است؟
موضع مخالفان کاخ سفید
مخالفان آمریکایی طرح ترامپ برای کنترل نوار غزه و جابه‌جایی فلسطینی‌ها شامل طیف گسترده‌ای از افراد و گروه‌ها، به‌ویژه از حزب دموکرات و فعالان حقوق بشرند. برخی از مهم‌ترین مخالفان این طرح عبارتند از:
قانون‌گذاران دموکرات
ال گرین (نماینده دموکرات از تگزاس): او به‌شدت با این طرح مخالفت و حتی اعلام کرد درپی ارائه طرح استیضاح علیه ترامپ به دلیل این پیشنهاد است.
سناتور جان فترمن (دمکرات از پنسیلوانیا): اگرچه او از حضور نیروهای آمریکایی در غزه حمایت کرد، اما بسیاری از دموکرات‌ها و فعالان حقوق بشر این ایده را به‌عنوان تهدیدی برای حقوق فلسطینی‌ها دانستند. دیگر نمایندگان دموکرات نیز این طرح را غیرعملی و غیراخلاقی خوانده و آن را نقض حقوق بشر و حقوق بین‌الملل دانسته‌اند.
فعالان حقوق بشر و سازمان‌های مدنی
سازمان‌های حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل و هیومن رایت‌واچ این طرح را به‌عنوان یک اقدام غیرقانونی و ناقض حقوق فلسطینی‌ها محکوم کرده‌اند.
بسیاری از فعالان حقوق بشر در آمریکا نیز این پیشنهاد را به‌عنوان نوعی «پاکسازی قومی» توصیف کرده‌اند.
روزنامه‌نگاران و تحلیلگران
سانا سعید، روزنامه‌نگار در واکنش به این طرح تأکید کرد فلسطینی‌ها به خانه‌های خود بازخواهند گشت و این طرح نمی‌تواند اراده آن‌ها را در هم بشکند.
لیلا الحداد، نویسنده فلسطینی-آمریکایی نیز اعلام کرد فلسطینی‌ها نمی‌خواهند از سرزمین خود دور شوند و خواهان زندگی در آزادی و عزتند.
بخش‌هایی از افکار عمومی آمریکا، به‌ویژه در میان لیبرال‌ها و فعالان ضدجنگ و بسیاری از دانشگاهیان و تحلیلگران سیاسی نیز این طرح را غیرواقع‌بینانه و تشدیدکننده تنش‌ها در منطقه و تهدیدکننده صلح جهانی می‌دانند.
ادامه این مطلب را در ضمیمه وقایع اسرائیلیه بخوانید
مطالب پیشنهادی
