معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان را باید مهم‌ترین دستگاه اجرایی کشور برای سرمایه‌گذاری در حوزه توسعه فناوری‌های راهبردی و حرکت در لبه تکنولوژی‌های روز دنیا دانست. معاونتی با عمر نزدیک به ۲۰ سال که روزگاری نام آن با حوزه نانو گره خورده بود و حالا بار مسئولیت توسعه عرصه‌های جدید مانند هوش مصنوعی و کوانتوم هم تا حدی برعهده این معاونت گذاشته شده است.
از طرف دیگر، توسعه اکوسیستم علم و فناوری کشور هم تا حدی برعهده بخش‌های مختلف این معاونت است. طبیعتاً در این شرایط رقم بودجه این معاونت می‌تواند تعیین‌کننده آینده بسیاری از حوزه‌های علمی کشور، به ویژه در عرصه تجاری‌سازی محصولات باشد.
با نگاهی به لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، باید عنوان کرد مجموع اعتبارات این معاونت با رشد ۹ درصدی همراه بوده است، اما در این میان سهم ستاد معاونت در مجموع ۶ درصد افزایش بودجه را برای سال آینده تجربه می‌کند؛ سهم کمتر از ۱۰ درصدی که طبیعتاً تأثیر خود را در روند فعالیت‌ها خواهد داشت.
از طرف دیگر، بودجه بنیاد ملی نخبگان که اصلی‌ترین نهاد برای حمایت از قشر نخبگانی و ارائه تسهیلات مختلف به این قشر است هم به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های معاونت، از ۵۴۲ میلیارد تومان به ۶۷۶ میلیارد تومان رسید تا برای سال آینده رشد ۲۵ درصدی را تجربه کرده باشد. در ادامه نگاهی جزئی‌تر به بودجه بخش‌های مختلف معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان داشتیم.

رشد بودجه معاونت علمی به 10 درصد نرسید
در ابتدا بد نیست به این مسئله اشاره کنیم که سهم کلی اعتبارات معاونت با رشد ۹ درصدی همراه بوده و قرار است از ۴ هزار و ۱۳۶ میلیارد تومان به ۴ هزار و ۴۹۵ میلیارد تومان برسد؛ رقمی که سهم درآمدهای اختصاصی در آن به یک درصد می‌رسد.
بعد از آن، اعتبارات تعیین‌شده برای ستاد معاونت هم از ۲ هزار و ۲۵۱ میلیارد تومان با رشد ۶ درصدی به ۲ هزار و ۳۷۸ میلیارد تومان خواهد رسید؛ اما این ستاد قرار نیست حتی یک ریال هم درآمدزایی داشته باشد. زیرمجموعه دیگر وابسته به این معاونت را هم باید مربوط به بنیاد ملی نخبگان دانست که بودجه آن از ۵۴۲ میلیارد تومان به ۶۷۶ میلیارد تومان خواهد رسید که نشان‌دهنده افزایش ۲۵ درصدی اعتبارات این بخش است. رقمی که البته بنیاد باید هزار و ۲۱۰ میلیارد تومان آن را از محل درآمدهای اختصاصی تأمین کند.
«فرهیختگان» در نظر دارد در این گزارش وضعیت ۱۱ مجموعه ذیل معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، اعم از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو، کارگروه توسعه زیرساخت و خدمات دیجیتال، ستادهای توسعه فناوری‌های نوین، ستاد توسعه زیست‌فناوری، پارک فناوری پردیس، ستاد فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته، بنیاد ملی علم ایران (صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور)، ستاد توسعه فناوری علوم شناختی، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی و ستاد فناوری‌های فوتونیک و لیزر و علاوه بر آن، بنیاد ملی نخبگان را در لایحه بودجه سال آینده مورد بررسی قرار دهد.

53 درصد از بودجه معاونت سهم ستاد شد
مسئله اصلی این است که بودجه ۴ هزار و ۴۹۵ میلیارد تومانی که در اختیار معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور قرار خواهد گرفت، باید بین ۱۱ مجموعه تقسیم شود. در این تقسیم‌بندی، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با داشتن سهم ۵۳ درصدی و دریافت ۲ هزار و ۳۷۷ میلیارد تومان در جایگاه اول قرار دارد.
مابقی بودجه نیز میان ۱۰ سازمان دیگر تقسیم می‌شود به طوری که دریافتی هر سازمان از ۸ درصد تجاوز نمی‌کند. همین باعث شده ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو با دریافت ۳۴۰ میلیارد تومان بودجه کل در رتبه دوم جای گیرد و کارگروه توسعه زیرساخت و خدمات دیجیتال با تفاوت اندک جایگاه سوم را کسب کند و برای سال آینده ۳۳۹ میلیارد تومان بودجه داشته باشد.
ستادهای توسعه فناوری‌های نوین نیز ۷ درصد از بودجه معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور را به خود اختصاص داده و قرار است سهم ۳۳۰ میلیاردی در بودجه سال آینده داشته باشند. ستاد توسعه زیست‌فناوری و پارک فناوری پردیس به ترتیب ۲۸۹ و ۲۶۰ میلیارد تومان بودجه خواهند داشت که معنایش سهم ۶ درصدی آن‌ها از بودجه کل معاونت است.
ستاد فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته نیز ۶ درصد از بودجه معاونت را شامل می‌شود. این مقدار ۹۸ میلیارد کمتر از بودجه بنیاد ملی علم ایران در سال آینده است؛ به طوری که این بنیاد باید با بودجه‌ای به مبلغ ۱۵۲ میلیارد تومان به فعالیتش برای سال ۱۴۰۴ ادامه دهد.
ستاد توسعه فناوری علوم شناختی و ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی هر کدام نزدیک به ۲ درصد از بودجه کل را به خود اختصاص دادند و به ترتیب سهم ۷۵ و ۷۰ میلیاردی در بودجه سال آینده خواهند داشت. در این لایحه، عجیب‌ترین مورد را می‌توان سهم زیر یک درصدی ستاد فناوری فوتونیک و لیزر عنوان کرد که قرار است در سال آینده حدود ۹ میلیارد تومان اعتبار داشته باشد.

بودجه 4 مجموعه بدون تغییر ماند پارک 50 درصد رشد کرد
سهم معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور از بودجه ۴ هزار و ۱۳۶ میلیاردی امسال با ۹ درصد افزایش مواجه بوده است. با این حال، اگر وضعیت کلی این سازمان را زیر ذره‌بین ببریم متوجه خواهیم شد بیشترین رشد سهم در مقایسه با بودجه امسال به پارک فناوری پردیس می‌رسد.
این پارک با افزایش ۹۰ میلیارد تومانی روبه‌رو بوده که باعث می‌شود در سال آینده با بودجه ۲۶۰ میلیاردی و رشد ۵۳ درصدی به فعالیت خود ادامه دهد. تفاوت ۳۷ میلیارد تومانی بودجه بنیاد ملی علم ایران که با نام «صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور» فعالیت خود را آغاز کرده، نشان از رشد ۳۲ درصدی اعتبار برای این بنیاد دارد.
ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو نیز با افزایش ۲۰ درصدی بودجه کلی، مبلغ ۳۴۰ میلیارد تومان را دریافت خواهد کرد که این میزان برای ستاد توسعه زیست‌فناوری و ستاد توسعه فناوری علوم شناختی به ۱۰ درصد می‌رسد.
جالب اینجاست که بودجه ستاد فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی، ستاد فناوری‌های فوتونیک و لیزر معاونت علمی و کارگروه توسعه زیرساخت و خدمات دیجیتال هیچ تغییری نکرده است.

افزایش 25 درصدی بودجه بنیاد ملی نخبگان
نگاهی جزئی به بنیاد ملی نخبگان هم نشان می‌دهد که این مجموعه سال آینده رشد ۲۵ درصدی را در بودجه خود تجربه می‌کند. با این حال، نگاهی به رشد یک درصدی درآمدهای اختصاصی این معاونت و رسیدن به درآمد یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون تومانی، نشان می‌دهد که عملاً این بنیاد اتکای کاملی به بودجه دولتی دارد؛ به طوری که ۰.۲ درصد از کل رقم بودجه‌اش را باید از طریق درآمدهای اختصاصی تأمین کند.

گزارش کامل گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.