محمدحسین سلطانی، خبرنگار: «ژاپنی‌ها کاراکتر‌هایشان را با چشم درشت ترسیم می‌کنند تا در آینده نسل‌شان دیگر چشم‌بادامی نباشد.» این گزاره را اولین‌بار کجا شنیده‌اید؟ در تاکسی؟ توی مترو؟ در یکی از این کانال‌های دانستنی؟ یا در وبلاگ‌هایی که اگر دوباره سری به آن‌ها بزنید، عمرشان منقضی شده. اینکه واقعاً دلیل چشم درشت کاپیتان سوباسا، باز شدن پلک‌های کودکان ژاپنی بود یا برقراری ارتباط مخاطب جهانی با آثار ژاپنی هنوز هم محل بحث کارشناسان رسانه است، اما اگر چند کیلومتر از توکیو فاصله بگیریم، متوجه می‌شویم همه شرق آسیایی‌ها هم نمی‌خواهند چشمانشان درشت شود. با فاصله‌ای 14 هزار کیلومتری از توکیو و با عبور از دو کره، به شهری در شرق چین می‌رسیم به نام سیچوان. با کمی زوم بیشتر روی نقشه سیچوان، شهری در مرکز سیچوان، با نام چنگدو خودش را نشان می‌دهد. شهر آسمان‌خراش‌هایی که نمایندگان شرکت‌های چند ملیتی در چین، هر طبقه از آن را مال خود کرده‌اند. ممکن نیست در خیابان اصلی چنگدو قدم بزنید و برج دوقلو چشمتان را پر نکند، برج‌هایی که از آغاز سال جدید چینی، تصویر یکی از مهم‌ترین اتفاقات سینمایی جهان و مهم‌ترین اتفاق سینمایی تاریخ آسیا روی آن نقش بسته. حداقل این را با قاطعیت کامل می‌توان گفت؛ مهم‌ترین اتفاق هنری 2025 تا پیش از اسکار، مربوط به همان تصویر روی برج‌های چنگدو است. اما این تصویر چیست؟ داستان مربوط به پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ است، انیمیشنی چینی به نام «نژا 2» که رکورد inside out2 را شکست و بدل به پر فروش‌ترین اثر غیرانگلیسی زبان جهان شد و این یعنی رسیدن به مرتبه‌ای که نه میازاکی به آن رسیده و نه کمپانی‌های بزرگ آمریکایی.

«نژا 2» پس از گذشت حدود یک ماه از آغاز اکرانش حدود 1.8 میلیارد دلار فروخته و این یعنی اثر جیائوزی 45 ساله، فاصله چندانی تا 2 میلیارد دلاری شدن و ثبت رکوردی تاریخی در سینمای جهان فاصله ندارد. جیائوزی در اثر قبلی خود حدود 730 میلیون دلار فروخت و رکورد پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ آسیا را شکست و تمام آثار میازاکی را پشت سر گذاشت با این حال یک دلیل باعث شد، جیائوزی هم ردیف میازاکی قرار نگیرد. عمده فروش «نِژا 1‌» برای فروش در چین بود و از نظر بین‌المللی دیده نشد. البته ماجرا در «نژا 2» هم همین است. 90 درصد فروش انیمیشن چینی در داخل مرز‌های همین کشور کسب شده اما همان میزانی از فروش را هم که در خارج از مرز‌ها کسب کرده برای یک انیمیشن چینی چشمگیر است. حدود 13 میلیون دلار فروش در خارج از مرز‌های چین که بخش مهمی از آن در استرالیا کسب شده، نویدِ یک طوفان در جهانِ انیمیشن را می‌دهد. طوفانی که متأثر از سکوت چند سال اخیر انیمیشن در جهان شکل گرفته و در حال شکستن سکوت است.

چند سالی می‌شود که شرکت‌های بزرگ انیمیشن، به جای خلق آثار و فضا‌های جدید، به دنباله‌سازی روی آورده‌اند. منطق پشت این استراتژی هم سودِ تضمین شده‌ دنباله‌هاست. در همین لحظه‌ای که این گزارش در حال نگارش است، همه امید دریم ورکس به دنباله مینیون‌ها و شرک است و دیزنی هم چاره‌ای جز دنباله‌سازی و لایو اکشن ساختن ندارد. در 5 سال اخیر به طور میانگین هر سال یک دنباله در میان نامزد‌های اسکار بوده و سوای این‌ها در جدول فروش این دنبال‌ها هستند که فروش‌های میلیون دلاری را برای ابر شرکت‌های آمریکایی رقم ‌زده‌اند. با تمام این تفاسیر صنعت انیمیشن در غرب هم در میان سازندگان و هم مخاطبان به دنبال راهی برای تغییر در این تکرار می‌گردند. برگ برنده انیمیشن چینی دقیقاً همین است. انیمیشن چینی به هیچ نحوی تن به مدل انیمیشن‌سازی آمریکایی نمی‌دهد. نه در شخصیت‌پردازی و نه در مفهوم‌ها. اثر چینی‌ها تماماً متکی به افسانه است. در نسخه اول این انیمیشن با قصه‌ای طرف بودیم که میان واقعیت و خیال پل می‌زد و از جهان واقع به تخیل می‌رفت، اما در «نژا 2» داستان از تخیل آغاز می‌شود و در همان جهان هم قصه‌اش را ادامه می‌دهد. انیمیشن جیائوزی، اقتباس از یک افسانه چینی است که در کتاب The Investiture of the Gods اثر ژو ژونگلین، نویسنده قرن 16 میلادی است. میل چینی‌ها به حضور با افسانه‌هایشان در ساخت انیمیشن با آنکه اقدام تازه‌ای در شرق آسیا نیست، اما بدون شکل ساختن پروژه‌ای در این حجم و ابعاد یک اتفاق مهم در صنعت انیمیشن در جهان است. اتفاقی که فقط یک گوشه از آن حضور گروهی چهار هزار نفره در کنار کارگردان «نژا 2» است.

متن کامل گزارش محمدحسین سلطانی، خبرنگار را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.