

هوشمندسازی صنایع را باید یکی از مؤلفههای اصلی برای کاهش مصرف انرژی و رسیدن به تولیدات باکیفیتتر در عرصههای مختلف صنعتی دانست. موضوعی که راهکارهای رسیدن به آن نیازمند تعامل بخشهای مختلف دارد تا صنایع کشور بتوانند از ظرفیت نوظهور و البته قدرتمند امروز در دنیا به نحوه مطلوب استفاده کنند. همایش یکروزه «هوش مصنوعی و هوشمندسازی صنایع» قرار است از سوی صندوق پژوهش و فناوری اقتصاد دیجیتال در 28 بهمنماه در مرکز همایشهای بینالمللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شود. همایشی که تمرکز اصلی آن معرفی پروژههای موفق، بررسی ظرفیتهای راهبردی و بههمرسانی عرضه و تقاضای فناوری بوده و قصد دارد تا بستری برای توسعه و بهکارگیری هوش مصنوعی در صنایع بالغ در چهار حوزه انرژی (نفت، گاز، پتروشیمی و برق)، فینتک و بانکداری، فولاد و صنایع معدنی و تلکام ایجاد کند. در همین راستا نیز روز گذشته نشست خبری آن با حضور مهدی الیاسی، معاون سیاستگذاری و توسعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری، ابوالفضل باقری، مشاور اقتصاد دانشبنیان معاونت علمی و فناوری، مهدی محمدی، دبیر انجمن مدیریت فناوری و نوآوری و رئیس شورای سیاستگذاری همایش و محمد موسیزاده موسوی، مدیرعامل صندوق اقتصاد دیجیتال و دبیر همایش در محل این معاونت برگزار شد.
زمینهسازی همکاری بنگاههای بزرگ با شرکتهای دانشبنیان
در ابتدای این نشست مهدی الیاسی، معاون سیاستگذاری و توسعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری با تأکید بر اینکه هدف ما شکلگیری همکاری و ارتباط شرکت و بنگاههای بزرگ با شرکتهای دانشبنیان است، افزود: «این همایش نیز با هدف معرفی دستاوردها، تجارب، ظرفیتها و توانمندیهای شرکتهای حوزه هوش مصنوعی و شناسایی نیازهای صنایع بالغ کشور برگزار میشود.»
به گفته این مقام مسئول، هدف اصلی از برگزاری این همایش یکروزه، کمک به ایجاد بستری برای بههمرسانی عرضه و تقاضای فناوری در حوزه هوش مصنوعی و همچنین معرفی ظرفیتهای طرفین برای توسعه و بهکارگیری این فناوری در صنایع مختلف خواهد بود.
ایران در حوزه هوش مصنوعی برندینگ خوبی دارد
ابوالفضل باقری، مشاور اقتصاد دانشبنیان معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانشبنیان در این نشست در پاسخ به سؤال «فرهیختگان» درباره اینکه فاصله موجود در حوزه هوش مصنوعی ایران نسبت به دنیا را چگونه میتوان کاهش داد و چه بخشهایی باید در این زمینه نقشآفرینی کنند، گفت: «نکته اول اینکه در توسعه فناوری حالا چه فناوری در حوزه هوش مصنوعی، چه نانو و چه زیست فناوری مهمترین نیاز و الزامی که وجود دارد، بحث مارکت و بازار آن است. در اینجا هم باید بگویم که خوشبختانه کشور ما هم کشور پرجمعیتی بوده و هم توان و پتانسیل بزرگی در این زمینه دارد. یعنی از منظر مارکت و بازار مشکلی نداریم و صنایع بالغ و بزرگ مختلفی مانند پتروشیمیها، بانکها، فولاد و... را در کشورمان داریم.»
او با تأکید بر اینکه حتی مجموعهها و صنایعی که شاید در وهله اول بزرگ به نظر نرسند مانند صنایع غذایی و کشاورزی که چگالی دانشی بالایی هم دارند، افزود: «یعنی ما در حوزه هوش مصنوعی مارکت خوبی را در کشور داریم و اینکه چه کسانی باید وارد شوند طبیعتاً یک بخش آن همان بازار است و بخش دیگر هم ارائهدهندگان فناوریاند. اما واقعیت این است که در حوزه هوش مصنوعی ما هم مسئله زیرساخت و سختافزار و هم مسئله نرمافزار را داریم.»
مشاور اقتصاد دانشبنیان معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانشبنیان تصریح کرد: «در بحث نرمافزار، قابلیتها و توانمندیهای زیادی و شرکتهای قوی زیادی داریم و از حیث توانمندی شاید فاصلهمان نسبت به دنیا بسیار کم باشد. اما در عرصه سختافزار، فاصله زیادی داریم و این را فراموش نکنیم که سختافزار هایتک شاید در دنیا در انحصار چند شرکت معدود باشد. به طوری که حتی اگر مثلاً ترکیه هم بخواهد در حوزه هوش مصنوعی ورود کند از حوزه سختافزاری وابستگی به این شرکتها خواهد داشت. طبیعتاً ما نیز گپمان در حوزه سختافزاری بیشتر است هرچند که تلاشهایی هم در این زمینه صورت گرفته اما باید ادامه پیدا کند.»
او با تأکید بر اینکه در پیوند بحث عرضه و تقاضا باید کارهای بیشتری صورت بگیرد، گفت: «با این حال حمایتهایی هم داریم مثلاً اگر شرکتی بخواهد زیرساخت را تهیه و این زیرساخت هم درونزا باشد امکان حمایت از آنها در قالب بومیسازی وجود دارد و چنانچه در حوزههایی باشد که امکان بومیسازی نباشد و باید تجهیزات هایتک وارد شود؛ باز هم این امکان را فراهم کردهایم.»
از حیث زیرساخت نمیتوانیم با آمریکا و چین رقابت کنیم
در ادامه مهدی محمدی، رئیس شورای سیاستگذاری همایش «هوش مصنوعی و هوشمندسازی صنایع» در پاسخ به این سؤال که فاصلهمان با توجه به سرعت تغییرات تکنولوژی و رونمایی از هوش مصنوعی چین بیشتر خواهد شد، گفت: «آنچه امروز توسط چین اتفاق افتاده تنها گوشهای از کل پازل هوش مصنوعی است. بازار هوش مصنوعی حداقل 4 مدل را شامل میشود. یک لایه آن بحث زیرساخت و پردازندههای لازم برای تحلیل دادههای کلان است. یک لایه هم بحث دیتا و میزان دسترسی به داده برای ایجاد الگوریتمهای پیچیده و شبکههای پیچیده است. لایه بعدی که روی این دو لایه سوار است، به پلتفرمهایی مربوط میشود که سرویس روی آنها پیادهسازی میشود. یک لایه بعدی هم داریم که به اصطلاح سرویسهایی است که در عرصههای مختلف ارائه میشود مانند سرویسهایی که در شهر هوشمند و یا خانه هوشمند ارائه میشود.»
او ادامه داد: «واقعیت آن است که در لایه زیرساخت و توسعه زیرساختهای لازم، معتقدم شکاف زیادی با دنیا داریم و حتی در لایه بهرهبرداری هم وضعیت اینگونه است. یعنی ما نمیتوانیم از پردازندههایی که در کشور وجود دارد حتی برای بهرهبرداری هم استفاده کنیم چه برسد به اینکه خودمان بخواهیم جزو توسعهدهندگان پردازندهها باشیم. در این بخش حتی چین هم کاری نکرده است. یعنی این کشور در حوزه زیرساختهای لازم برای پردازش حداقل فعلاً شرکت توانمندی ندارد البته بعید نیست طی دو ماه آینده یک شرکت هم در این زمینه ارائه دهد.»
رئیس شورای سیاستگذاری همایش «هوش مصنوعی و هوشمندسازی صنایع» ادامه داد: «در لایه دیتا ما یک مشکلی نسبت به چین و آمریکا داریم؛ چراکه دیتا درنهایت روی پلتفرمها تولید میشود. به همین دلیل ما نیازمند پلتفرمهای بزرگی هستیم و اگر میبینید که آمریکا و چین در این زمینه موفق بودهاند به دلیل آن است که در آمریکا فیسبوک، اینستاگرام و یوتیوب فعال بوده و بعد از آن هم چین پلتفرمهای بزرگی را دارد و اینها نقش اهرم را بهمنظور استفاده از هوش مصنوعی برای این دو کشور بازی کرده است؛ چرا دیگر ما این اتفاق را در ژاپن و اتحادیه اروپا نمیبینیم، مگر آنها توانمندیهای کمی در این زمینه دارند؟ دلیلش این است که دسترسی به دیتای کمتری دارند. ما در این بخش هم شکاف داریم و اصلاً پلتفرمی در آن ابعاد نداریم که بخواهیم به وسیله آن چنین ظرفیتی را داشته باشیم.»
او اظهار کرد: «با این حال اگر بتوانیم دسترسی به دادههای بینالمللی و زیرساختهای قدرتمند بینالمللی داشته باشیم شاید در دو لایه بعدی به خصوص در لایه چهارم بتوانیم کارهایی را انجام دهیم که البته موضوع همایش هم لایه چهارم است. هر چند که طبیعتاً باید برای همین لایه هم زیرساختهایی را فراهم کنیم اما روی همین زیرساختهای موجود هم میتوان سولوشنهای خوبی را ارائه کرد. معتقدم لایه چهارم هنوز در دنیا هم به اصطلاح مانند یک اقیانوس آرام است. یعنی رقبای کمی دارد اما در دو لایه اول دیگر امروز رقابت بسیار تنگی بین آمریکا و چین وجود دارد و مابقی کشورها هم در لایه سوم و چهارم به ویژه در لایه چهارم خودشان را جانمایی میکنند.»
محمدی خاطرنشان کرد: «تصور میکنم امروز فرصت اینگونه نیست که بخواهیم از لایه پایین به سمت بالا حرکت کنیم بلکه باید از بالا به پایین حرکت کرده و به تدریج زیرساختها را توسعه دهیم. معتقدم اصلاً یکی از چالشهای اصلی در سازمان ملی هوش منصوعی نیز آن است که از پایین به سمت بالا حرکت کرده یعنی تمام دغدغه روی توسعه زیرساخت متمرکز شد، مسئلهای که باعث شد تا لایههای اصلی که باید در آن کاربرد هوش مصنوعی را به مردم نشان داد و از طریق آن حل مسئله میکردیم و جنبههای اقتصادی را به جامعه نشان میدادیم، بینتیجه بماند. قطعاً اگر نتوانیم منابع برای این حوزه جذب کنیم، با شکست روبهرو میشویم و برای جذب منابع هم لازم است که در لایه چهارم حرکت کنیم.»
