


پلتفرمهای چینی دست از سر آمریکا برنمیدارند. 10 روز پیش بود که دونالد ترامپ همزمان با مراسم تحلیفش پرونده تیکتاک چینی را بست و حالا باید با پروژه جدید هوش مصنوعی «دیپسیک» سر و کله بزند. این دستیار هوش مصنوعی چینی درست در زمانی ظهور پیدا کرد که ترامپ با لغو مقررات بایدن درباره توسعه هوش مصنوعی، افسار این ربات سخنگو را رها کرده است.
با این حال دیپسیک که نسخه جدید آن روز بیستم دی 1403 منتشر شد، در روزهای گذشته تعداد دانلودش در اپاستور آمریکایی از چت جیپیتی پیشی گرفته و در گوگلپلی هم به بیش از یک میلیون دانلود رسیده است. این ربات در آزمونهای محاسباتی رتبه بهتری از هوش مصنوعی آمریکایی کسب کرده و از طرفی بزرگترین مزیت آن، حداقلی بودن هزینههایش است.
گسترش لحظهای دستیار هوش مصنوعی چینی حتی روی بورس آمریکا هم تأثیر گذاشته و منجر به کاهش چشمگیر سهام شرکتهای فناوریاش شده است. در ادامه با تخمین و بررسی هزینههای این دو پلتفرم به مقایسه آنها پرداختهایم.
فقط آموزش چت جیپیتی 100 میلیون دلار هزینه دارد
ساخت و نگهداری چت جیپیتی، این مدل پیشرفته هوش مصنوعی که حالا با ما صحبت میکند، هزینههای بسیار سنگینی دارد؛ طوری که فقط شرکتهای بزرگ فناوری میتوانند از پس آن بربیایند. مثل دنیای واقعی، در فضای مجازی هم «آموزش» نقش بسیار مهمی دارد.
در مدلهای هوش مصنوعی باید یک ربات را متقاعد کنیم تا مثل یک فیلسوف همهچیزدان جواب سؤالات ریز و درشت مردم را بداند و در سریعترین زمان ممکن تحویل پرسشگر دهد. برای این آموزش، دستگاههایی بسیار قدرتمند به نام پردازندههای گرافیکی (GPU) لازم است. مثلاً شرکت OpenAI از پردازندههای NVIDIA A100 استفاده میکند که هرکدام حدود «۱۰ تا ۱۵ هزار دلار» قیمت دارند.
برای آموزش مدلهای بزرگی مثل چت جیپیتی، «هزاران عدد» از این GPUها همزمان به کار گرفته میشوند. برای مدل GPT-3 که در سال ۲۰۲۰ ساخته شد، آموزش اولیه حدود ۱۲ میلیون دلار هزینه داشت. همچنین برای مدل GPT-4 که در سال ۲۰۲۳ معرفی شد، به دلیل پیچیدگی و تعداد بیشتر پارامترها، چیزی حدود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار خرج آموزشش شده است.
این همه ماجرا نیست و برای هر پاسخ آنی که شما از چت جیپیتی دریافت میکنید، دستگاههای فوقپیشرفته برق زیادی مصرف میکنند و طبیعتاً هزینه این حجم مصرف برق سرسامآور است. بهعلاوه نگهداری از سرورهایی که این مدلها روی آنها اجرا میشوند، سالانه «میلیونها دلار» خرج دارد. حتی یک درخواست ساده که شما از چت جیپیتی میپرسید، هزینهای حدود 0.01تا 0.1 دلار دارد. حالا تصور کنید روزانه میلیونها نفر از این مدل استفاده میکنند و این رقم چقدر بالا میرود.
چین و ربات جدید صرفهجو
دیپسیک شرکت چینی تازهوارد با هزینه بسیار پایین، مدلهای هوش مصنوعی طراحی کرده و توانسته بازار اهالی سیلیکونولی را بههم بریزد. چینیها میگویند برای توسعه این مدلها فقط ۶ میلیون دلار خرج کردهاند. اگر این رقم را مقایسه کنیم با هزینههای شرکتهای بزرگ آمریکایی مثل OpenAI که چت جیپیتی را ساختهاند و همانطور که اشاره شد، برای هر نسخه از مدلهایشان صدها میلیون تا بیش از یک میلیارد دلار هزینه میکنند، متوجه تفاوت عجیبوغریب این دو ربات میشویم.
این مسئله باعث شده برخی مدیران فناوری در آمریکا نگران شوند و حتی سهام شرکتهای هوش مصنوعی در بورس ریزشی شود.
شرکت دیپسیک برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی خود از پردازندههای خاص شرکت انویدیا به نام H800 استفاده کرده است. این پردازندهها سریع و ارزانند و به چینیها اجازه دادهاند هزینههای خود را کاهش دهند. همچنین، آنها فناوری خود را بهصورت متنباز (Open Source) منتشر کردهاند، یعنی هرکسی میتواند به مدلهای هوش مصنوعی آنها دسترسی داشته باشد و از آن استفاده کند. این یک گام بزرگ برای دسترسی عمومی به فناوری است.
چت جیپیتی، که ساخته شرکت OpenAI است، یکی از پیچیدهترین و پیشرفتهترین مدلهای هوش مصنوعی در دنیا به شمار میآید. اما هزینههای آن بسیار بالا است. مثلاً هزینه آموزش هر نسخه جدید آن ممکن است به بیش از یک میلیارد دلار برسد. از طرف دیگر، دیپسیک با هزینهای بسیار پایینتر توانسته مدلی قابل رقابت عرضه کند.
دیپسیک دروغ میگوید؟
در عمل، دیپسیک به دلیل قیمت کمتر میتواند مشتریهای بیشتری را جذب کند، بهویژه در کشورهایی که بودجه کمتری برای فناوری دارند. این موضوع باعث شده شرکتهای آمریکایی مثل «اسنو فلیک» تصمیم بگیرند مدلهای دیپسیک را هم به بازارهای خود اضافه کنند.
البته برخی کارشناسان آمریکایی که خیلی از پدیدآمدن رقیب چینی خوشحال نیستند، میگویند هزینه واقعی توسعه دیپسیک بیشتر از ۶ میلیون دلار است. آنها معتقدند این رقم فقط هزینه آموزش مدل نهایی را شامل میشود و طراحی و توسعه اولیه احتمالاً بسیار گرانتر بوده است.
این کارشناسان تخمین میزنند هزینه واقعی میتواند به بیش از یک میلیارد دلار برسد. اما حتی اگر این فرض درست باشد، دیپسیک باز هم نسبت به مدلهای آمریکایی ارزانتر است. اینکه دیپسیک ارزانتر است، برای کاربرانش خبر خوبی است اما برای شرکتهای آمریکایی که به سرمایهگذاریهای بزرگ و انحصار در زمینه فناوری هوش مصنوعی عادت کردهاند، میتواند یک زنگ خطر باشد. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا هم نگران این ماجرا شده و گفته امکان تولید «فناوری مشابه با هزینههای کمتر و دستیابی به نتایج مشابه» به نفع آمریکا خواهد بود.
گزارش کامل علی ملکی، خبرنگار را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
