ترامپ بار دیگر به کاخ سفید برگشته و دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش را با اعلام مجموعه‌ای از اقدامات گسترده که ادعا می‌کند برای «عظمت دوباره آمریکا» ضروری است، آغاز کرده است. او بار دیگر علاقه خود به بازپس‌گیری کانال پاناما در آمریکا مرکزی را مطرح کرده است. این آبراه که اقیانوس اطلس و آرام را به یکدیگر متصل می‌کند، یکی از مهم‌ترین مسیرهای حمل‌ونقل برای تجارت جهانی است. آمریکا در اوایل قرن بیستم نظارت بر ساخت این کانال را برعهده داشت و تا پایان سال ۱۹۹۹ آن را تحت واپایش خود نگه داشت.

توافق‌نامه، نه یک هدیه
ترامپ در سخنرانی تحلیفش در همایش گفت: ما به‌شدت از این هدیه احمقانه‌ای که نباید هرگز داده می‌شد، آسیب دیده‌ایم و وعده پاناما به ما شکسته شده است. هدف توافق ما و روح معاهده ما کاملاً نقض شده است. اما این ادعا نادرست است.
واگذاری کنترل کانال پاناما از ایالات متحده به پاناما به‌ عنوان یک «هدیه» نبود، بلکه نتیجه مذاکرات طولانی‌مدت بود. ایالات متحده تحت شرایطی که به «معاهدات توریخوس-کارتر» معروف است، این کانال را به پاناما واگذار کرد. نام معاهدات به افتخار ژنرال عمر توریخوس، فرمانده وقت گارد ملی پاناما و جیمی کارتر، رئیس‌ جمهور وقت آمریکا انتخاب شده است. این دو توافق در تاریخ ۷ سپتامبر ۱۹۷۷ به امضا رسیدند.
در معاهده کانال پاناما ذکر شده که کنترل ایالات متحده بر کانال در تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ پایان می‌یابد. معاهده دیگر که به «معاهده بی‌طرفی» معروف است، در ماده پنج بیان می‌کند که پس از پایان معاهده کانال پاناما، تنها جمهوری پاناما عملیات کانال و تأسیسات نظامی و دفاعی در قلمرو ملی خود را اداره خواهد کرد.
ادعای ترامپ مبنی بر اینکه «هدف توافق ما» نقض شده هم نادرست است. بر اساس ماده ۴ معاهده کانال پاناما، هر دو دولت متعهد شدند که از حفاظت و دفاع کانال در طول دوره انتقال قدرت اطمینان حاصل کنند. معاهده بی‌طرفی تضمین می‌کند که کانال پاناما برای همیشه بی‌طرف باقی می‌ماند و در زمان صلح و جنگ در دسترس همه ملت‌ها باشد.
کارلا مارتینز ماچین، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بوفالو، این بی‌طرفی را تابید کرده: هر کشتی از هر کشوری که بخواهد از کانال عبور کند، حق انجام این کار را پس از پرداخت هزینه دارد.
علاوه بر این، پاناما موافقت کرده که آمریکا حق دارد درصورتی‌که کانال توسط یک متجاوز خارجی تهدید شود، از آن دفاع کند. مارتینز ماچین افزود: هیچ یک از این شرایط نقض نشده است؛ بنابراین، مشخص نیست که چرا ترامپ فکر می‌کند این توافق نقض شده است.

آیا چین کانال پاناما را کنترل می‌کند؟
ترامپ گفت: چین کانال پاناما را اداره می‌کند. ما آن را به چین ندادیم. ما آن را به پاناما دادیم. ادعایی که باز هم ترامپ آن را به نادرستی بیان کرده است. ترامپ بارها ادعا کرده که چین کانال را اداره می‌کند. این ادعا نادرست است. همان‌طور که قبلاً ذکر شد، پاناما مالک و اداره‌کننده کانال از تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ بوده است، زمانی که آمریکا کنترل را واگذار کرد. اداره کانال پاناما، یک نهاد دولتی، این آبراه را مدیریت و اداره می‌کند.
ریکائورته واسکس مورالس، رئیس اداره کانال پاناما، اخیراً به وال‌استریت ژورنال گفت: ادعاهایی که چین کانال را اداره می‌کند، بی‌اساس هستند. خوزه رائول مولینو، رئیس‌جمهور پاناما هم حضور نیروهای چینی را رد کرده است. او در دسامبر ۲۰۲۴ گفت: هیچ سرباز چینی در کانال وجود ندارد.
چین هم به طور قاطعانه ادعاهای مربوط به کنترل خود بر کانال را رد کرده است. مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین در یک کنفرانس مطبوعاتی در دسامبر گفت که این کشور همیشه از مردم پاناما در تلاش‌های عادلانه خود برای حاکمیت بر کانال حمایت کرده است.
درحالی‌که هیچ نشانه‌ای از کنترل چین بر کانال وجود ندارد، این کشور به طور گسترده در پروژه‌های ساختمانی مرتبط با کانال درگیر است. کارشناسان نگرانی‌هایی را درباره دو بندر در کانال پاناما که مدت‌ها توسط یکی از زیرمجموعه‌های CK Hutchison Holdings مستقر در هنگ‌کنگ اداره می‌شد، مطرح کرده‌اند. چین دومین مشتری بزرگ کانال پاناما پس از آمریکا است.
اما به گفته مارتینز ماچین، این شرکت تنها بنادر را مدیریت می‌کند و مالک آن‌ها نیست. او گفت: آن‌ها تصمیم‌گیری نمی‌کنند که چه کسی از کانال عبور کند یا نه تصمیم‌گیری نمی‌کنند که چه کسی هزینه عبور را بپردازد. آنها مالک کانال نیستند و مالک بنادر هم نیستند.

آمریکا بیشترین تلفات را در طول ساخت‌وساز نداشت
ترامپ در سخنرانی تحلیفش گفت: ایالات متحده ۳۸ هزار کشته در ساخت کانال پاناما داد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این ادعا هم نادرست است.
فرانسه پیش از آنکه آمریکا ساخت کانال را در اوایل قرن بیستم به عهده بگیرد، ساخت این کانال را آغاز کرده بود. وب‌سایت اداره کانال پاناما تخمین می‌زند که ۲۵ هزار نفر در طول ساخت این کانال جان خود را ازدست‌داده‌اند. بااین‌حال، طبق سوابق بیمارستانی، پنج هزار و ۶۰۹ نفر در طول دوره ساخت بر اثر بیماری و حوادث جان خود را ازدست‌داده‌اند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) اشاره کرده که بیشتر مرگ‌ها به دلیل بیماری بوده است. در طول تلاش برای ساخت کانال در دهه ۱۸۸۰، بیش از ۲۲ هزار کارگر فرانسوی، عمدتاً بر اثر مالاریا و تب زرد، پیش از آنکه علت این بیماری‌های گرمسیری شناخته شود، جان خود را از دست دادند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده همچنین اعلام کرده که بیش از ۵۵ هزار نفر در دوره ساخت کانال توسط آمریکا مشغول به کار بودند.
متیو پارکر، نویسنده کتاب «جهنم در دره: نبرد برای ساخت کانال پاناما»، اخیراً به بی‌بی‌سی گفت که تقریباً تمامی کسانی که در دوران ساخت آمریکا جان باختند، اهل باربادوس بودند و تنها حدود ۳۰۰ نفر آمریکایی بودند.