المپیادهای علمی دانشجویی یکی از مهمترین رویدادهای علمی- مهارتی در سطح آموزش عالی کشورند که فرصتی را برای دانشجویان مستعد فراهم میکنند تا تواناییهای خود را محک بزنند و در سطح ملی به رقابت بپردازند. المپیادهای علمی دانشجویی هرساله در رشتههای مختلف علوم پایه، فنی و مهندسی، علوم انسانی و هنر برگزار میشوند تا در ابتدا استعدادهای برتر دانشجویی را شناسایی کرده و در گام دوم انگیزه برای مطالعه عمیقتر و تقویت روحیه پژوهشی در میان دانشجویان را ایجاد کنند. در این میان دانشجویانی هستند که با عنوان دانشجوی دارای معلولیت شناخته میشوند و تاکنون المپیاد مخصوص آنها برگزار نشده است. دانشگاه آزاد قرار است این وظیفه را برعهده بگیرد و در پنجمین سال فعالیت دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان، المپیادی را برای دانشجویان معلول برگزار کند. علی مقداری، رئیس دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان و دبیر این المپیاد است که در گفتوگو با «فرهیختگان» از جزئیات آن سخن گفت. او درباره هدف از برگزاری المپیاد ملی علمی و مهارتی دانشجویان دارای معلولیت گفت: «المپیادهای علمی زیادی در کشور ایران برای دانشجویان ممتاز برگزار میشود و همچنین المپیاد جهانی در رشتههای مختلف نیز زیاد برگزار میشوند؛ ولی برگزاری المپیاد علمی- مهارتی ویژه دانشجویان دارای معلولیت در سطح ملی، برای اولینبار در کشورمان ایران و همچنین در سطح جهان مطرح شده است.»
بسط عدالت آموزشی در راستای توانمندسازی معلولان
به گفته او اینگونه رویدادها با هدف بسط عدالت آموزشی در راستای توانمندسازی، ایجاد انگیزه و نشاط و امیدبخشی بین افراد دارای معلولیت و همچنین ترویج فرهنگ مناسبسازی در سطح ملّی صورت میگیرد.
رئیس دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان و دبیر این المپیاد اظهار داشت: «بنده مدتی قبل اجرای طرح المپیاد ملی علمی- مهارتی ویژه دانشجویان دارای معلولیت را به معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری و بنیاد ملی نخبگان پیشنهاد داده و مطرح کردم چنانچه با این طرح موافقت و از آن حمایت شود، دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان به عنوان تنها دانشگاه فراگیر ایران که برای جامعه دارای معلولیت مناسبسازی شده است، آمادگی دارد اولین المپیاد ملی علمی- مهارتی را در 10 رشته تحصیلی برای این دسته از دانشجویان در سطح کاردانی و کارشناسی برگزار کند.»
امکان حضور تمام دانشجویان دارای معلولیت در المپیاد فراهم است
بحث بر سر اینکه کدام دانشجویان میتوانند در این المپیاد شرکت کنند، از موضوعاتی است که مقداری درباره آن گفت: «تمام دانشجویان از سرتاسر کشور که در شرایط معلولیت به سر میبرند، توانایی شرکت در نخستین دوره برگزاری این المپیاد ملی علمی- مهارتی را خواهند داشت.»
به گفته رئیس دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان، این المپیاد در 10 رشته برگزار میشود. او در این باره توضیح داد: «خوشبختانه پیشنهاد واحد فرشتگان که در پنجمین سالگرد تأسیس دانشگاه مطرح شده، مورد موافقت معاونت محترم علمی و فناوری ریاستجمهوری قرار گرفته است و در حال برنامهریزیهای اولیه برای برگزاری این المپیاد هستیم. بهزودی فراخوان آن در سطح کشور اعلام میشود؛ هماکنون لوگوی المپیاد طراحی و در کمیته علمی این المپیاد تصویب شده است.»
دبیر اولین المپیاد ملی علمی- مهارتی دانشجویان دارای معلولیت در ادامه درخصوص زمان برگزاری این رویداد توضیح داد: «المپیاد در اردیبهشتماه و در هفته معلم برگزار خواهد شد. درواقع اختتامیه المپیاد در هفته معلم بوده و مراسم اختتامیه روز جمعه، 19 اردیبهشت همزمان با سالروز تولد زندهیاد جبار باغچهبان برگزار میشود و برنامه فعلی بر این مبناست. درواقع بر مبنای صدوچهلمین سالگرد تولد زندهیاد جبار باغچهبان بوده است که در جامعه ناشنوایان تأثیرگذار، شناختهشده و مورد احترام است.»
10 رشته برای المپیاد پیشبینی شده است
او درباره رشتههای علمی تصویب شده در المپیاد ملی علمی- مهارتی دانشجویان توضیح داد: «همانطور که پیشتر گفتم 10 رشته برای المپیاد پیشبینی شده و دانشجویان کاردانی و کارشناسی دارای معلولیت میتوانند در آن شرکت کنند؛ رشتههای علمی مورد نظر عبارتند از مسابقه شطرنج در حوزه علوم ورزشی، عکاسی، نقاشی و گرافیک، مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات، معماری، طراحی لباس و پوشاک، طراحی طلا و جواهر، مترجمی زبان انگلیسی و مترجمی زبان اشاره ایرانی که زبان ناشنوایان است.»
او اضافه کرد: «تا به اینجای کار، 9 رشته برای دانشجویان دارای معلولیت کاردانی و کارشناسی ذکر شده و آنان میتوانند در مسابقه شرکت کنند؛ یک مسابقه نیز با عنوان رباتیک دانشآموزی داریم که دانشآموزان در مقطع دبیرستان مدارس استثنایی و همچنین مدارس باغچهبان میتوانند در آن شرکت کنند، یعنی مدارسی که دانشآموزان دارای معلولیت در آن حضور دارند.»
رئیس دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان با بیان اینکه درحالحاضر برای هرکدام از رشتههای نام برده، کمیتههای علمی تشکیل شده، توضیح داد: «از اساتید دانشگاه آزاد و دانشگاههای دولتی دعوت به عمل آوردیم، چون المپیاد ملی است و با توجه به این موضوع، هدفمان انجام یک حرکت ملی بوده تا دانشجویان چه در دانشگاه آزاد و چه دانشگاه دولتی و دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی که شرایط جامعه مخاطب را دارند در مسابقه المپیاد علمی- مهارتی شرکت کنند و همچنین هیئت داوران نیز از مجموعه این دانشگاهها و جامعه مخاطب باشند.»
مقداری در پاسخ به سؤالی مبنیبر تعداد شرکتکنندگان تصریح کرد: «المپیاد ملی است، بنابراین با توجه به این مبحث، دانشجویان دانشگاه آزاد و دولتی و همچنین دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی یا به صورت روانتر، هرکس که دانشجوی کاردانی یا کارشناسی بوده و شرایط دارای معلولیت را به تشخیص سازمان بهزیستی داشته باشد، حق شرکت در المپیاد را دارد، یعنی در صورت تأیید سازمان بهزیستی استان یا کشور مبنیبر اینکه شخص دارای معلولیت است، فرد اجازه شرکت در برنامه را دارد. بنابراین با توجه به فقدان آمار دقیق، تعداد شرکتکنندگان هماکنون مشخص نیست.»
او درباره اشکال جوایز اهدایی به مقامآوران المپیاد افزود: «معاونت علمی ریاستجمهوری، جوایزی برای 10 رشته انتخابی المپیاد تعیین کرده و همچنین جوایز، مشابه سایر المپیادهای قبلی و سالیان گذشته کشور ایران تعیین شده است؛ در هر زمینه 3 نفر فینالیست یا برنده خواهیم داشت. جوایز به نفرات اول، دوم و سوم تعلق میگیرد. مبالغ جوایز هر رشته به صورت مساوی خواهد بود؛ جایزه نفر اول 50 میلیون تومان، نفر دوم 40 میلیون تومان و نفر سوم 30 میلیون تومان درنظر گرفته شده است و تمام جوایز را معاونت علمی ریاستجمهوری که رئیس بنیاد نخبگان نیز هستند، تأمین خواهند کرد.»
مقداری درمورد تمهیدات در نظر گرفته شده برای دانشجویان شرکتکننده در المپیاد اظهار کرد: «به دلیل اینکه در یک مرحله نمیشود برترین فرد را شناسایی و معرفی کرد، تلاش مجموعه ما بر این است در حد امکان، مراحل اول و دوم مسابقات، تیم داوران، دستاوردها و آثار شرکتکنندگان را بهصورت مجازی مورد بررسی قرار داده و سپس میزبان فینالیستها در هفته قبل از مراسم نهایی در تهران، در واحد بینالملل فرشتگان خواهیم بود تا بتوانند به صورت حضوری و عملی کارهای خود را ارائه داده و مورد قضاوت و داروی کمیته علمی داوران قرار گیرند.»
دبیر اولین المپیاد ملی علمی- مهارتی دانشجویان دارای معلولیت بیان کرد: «بین داوران پیشبینیهایی انجام شده تا علاوه بر اساتید هر رشته از افرادی که به صورت حرفهای در یک حوزه خاص کار کرده و دارای معلولیت بوده، دعوت شود تا در صورت امکان در داوریها نیز حضور داشته باشند. یعنی کسانی که در حال حاضر دانشجو نیستند اما به صورت حرفهای در کار و تخصص خود صاحبنظر و تجربهاند. به طور مثال فردی که در حوزه عکاسی یا طراحی لباس کار کرده و آن شخص، یک فرد حرفهای بوده و میتواند در تیم داوران حضور داشته باشد و کمک کند؛ ولی مسابقات صرفاً مختص دانشجویان کاردانی و کارشناسی بوده، همانند سایر المپیادهایی که در کشور و دنیا برگزار میشود.»
یک تیم 5 نفره از اساتید برای داوری هر رشته انتخاب شدند
او درباره تعداد داوران و ملاکهای داوران انتخابی اضافه کرد: «برای هر رشته، یک تیم 5 نفره از اساتید و کارشناسان خبره رشته مورد نظر تعیین شده و آنان مسئولیت طراحی آزمون و امتیازدهی را دارند. احتمالاً درصدی از امتیاز نیز به جامعه مخاطب واگذار میشود تا در فرمهای نظرسنجی، نظر خود را در مورد طرحها یا آثار شرکتکنندگان اعلام کنند.»
مقداری درباره نحوه امتیازدهی داوران نیز صحبت به میان آورد و گفت: «درمورد درصد امتیازدهی داوران، جمعبندی قطعی صورت نگرفته است، شاید 20 تا 25 درصد امتیاز به جامعه عمومی و 70 تا 75 درصد هم به کمیته علمی که دارای افراد شناختهشدهای هستند و ارزیابیها را انجام میدهند، داده شود.»
مقداری در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه واحد دانشگاهی فرشتگان، پنجمین سالگرد شروع کار خود را سپری میکند، اضافه کرد: «خوشبختانه هماکنون بالغ بر 85 نفر از این دانشگاه در مقاطع کاردانی تا کارشناسیارشد فارغالتحصیل شده و بیش از 400 دانشجو دارد که به طور کلی در 23 رشته تحصیل میکنند. المپیاد علمی- مهارتی، اولین طرح بروندانشگاهی واحد فرشتگان بوده که ایده آن در خود دانشگاه شکل گرفته و در سامانه طرحهای معاونت علمی ریاستجمهوری ثبت شده که مورد تأیید قرار گرفته است.»
رئیس دانشگاه آزاد واحد بینالملل فرشتگان گفت: «برای برگزاری المپیاد، هیجاناتی وجود دارد. در نوع خود برای اولینبار در ایران این المپیاد برگزار خواهد شد و نمونه خارجی از آن در هیچ جای دنیا وجود ندارد. در حوزه ورزشی، پارالمپیک برای افراد دارای معلولیت وجود دارد، اما در حوزه علمی- مهارتی، المپیک یا المپیاد وجود ندارد و پیش از این هم نداشتیم. تنها در حوزه تربیتبدنی و در برخی از رشتهها، ایران و بقیه کشورهای جهان سالها در آن فعالند؛ لذا حوزه جدیدی بوده و فعلاً با همین 10 رشته شروع کردهایم که تجربه آن در دانشگاه فرشتگان موجود است و اگر به خوبی برگزار شود با توجه به مدتزمان المپیادها که هر چهار سال یکبار برگزار میشوند، امیدواریم در چهار سال بعد مجموعهای از رشتههای دیگر به رشتههای مذکور اضافه شوند.»
مقداری به عنوان سخن پایانی افزود: «لوگوی این المپیاد با نمادی از 10 رشته انتخابی طراحی شده و برخی از معلولیتها مثل معلولیت جسمی حرکتی، ناشنوایی و نماد نقطهچین (بریل) (افراد نابینا و کمبینا) را شامل میشود، طراح لوگو تمام ویژگیها را تا حدودی لحاظ کرده است؛ این رویداد جدید و متفاوت میتواند برای جامعه مخاطب مولد انگیزه، جذاب و امیدبخش باشد.»