قرعه به نام بهروز شعیبی افتاده تا بر مسند مدیریت انجمن سینمای جوانان بنشیند. فرصتی طلایی برای بازنگری در روندها و توسعه ظرفیتهای این نهاد مهم سینمایی فراهم شده است. انجمن سینمای جوانان ایران، با بیش از چهار دهه فعالیت مستمر در زمینه آموزش و پرورش فیلمسازان جوان، توانسته است نقشی مهم در تحولات سینمای کشور ایفا کند. اما در دنیای سینما که به سرعت در حال تحول است، نیاز به رویکردهای نوین و استراتژیهای بهروز برای مواجهه با چالشها و فرصتها بیش از پیش احساس میشود. در این راستا، توجه به چند نکته میتواند کمککننده باشد تا مسیر شعیبی هموارتر باشد و بتواند انجمن سینما جوان را در مسیری شفاف راهبری کند.
انجمن سینمای جوان را جدی بگیرید
با توجه به اینکه پدیدههای سینمایی بزرگی مانند اصغر فرهادی، شهرام مکری، مجید برزگر و... از دل فیلمهای کوتاه و فعالیتهای انجمن سینمای جوانان بیرون آمدهاند، میتوان گفت که این مسیر برای فیلمسازان جوان یک راه مؤثر برای معرفی به دنیای حرفهای سینما است. بنابراین، حمایت جدیتر از فیلمهای کوتاه میتواند به گسترش فضای رقابتی و ارتقای سطح کیفی سینما در ایران کمک کند. از جمله فیلمسازانی که از جشنواره فیلم کوتاه به سینمای حرفهای راه پیدا کردهاند، میتوان به کارگردانی چون محمدحسین مهدویان اشاره کرد. مهدویان که در ابتدا کار خود را با فیلمهای کوتاه آغاز کرده بود، توانست با آثار کوتاه خود در جشنوارههای مختلف معتبر، بهویژه جشنواره فیلم کوتاه تهران، توجهات زیادی جلب کند. پس از آن، او توانست وارد سینمای بلند شود و فیلمهایی چون «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» را بسازد که به موفقیتهای زیادی در سینمای ایران و جهان دست یافتند. در حقیقت، موفقیتهای او نشاندهنده این است که جشنوارههای ملی و محلی میتوانند نقطه شروعی برای پیشرفت فیلمسازان باشند.
انجمن سینمای جوانان ایران، با بیش از ۴۰ سال فعالیت مستمر در زمینه پرورش استعدادهای سینمایی و برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران، نقشی بیبدیل در رشد و پیشرفت سینمای کشور داشته است. این انجمن، بهویژه با تربیت بیش از ۲۵۰ هزار هنرجو و تولید هزاران فیلم کوتاه، به بستری برای شکوفایی فیلمسازان جوان تبدیل شده است. یکی از چالشهای اساسی که فیلمسازان جوان همچنان با آن روبهرو هستند، این است که آثارشان، بهویژه فیلمهای کوتاه، به دلیل مشکلات مالی، عدم دسترسی به امکانات تولیدی و محدودیتهای نمایش، در معرض توجه کافی قرار نمیگیرند. بهطور معمول، فیلمسازان جوان که از طریق سینمای کوتاه وارد عرصه سینما میشوند، به دلیل نبود فرصتهای مناسب برای دیدهشدن و معرفی آثارشان، نتوانستهاند به سینمای بلند و جریان اصلی سینما راه یابند. یکی از راهحلهای اساسی برای این مشکل، ایجاد شرایط و پلتفرمهای مناسب برای دیدهشدن فیلمهای کوتاه است. انجمن سینمای جوان باید همکاریهای مستقیمتری با استودیوهای فیلمسازی، جشنوارههای بینالمللی و شبکههای تلویزیونی برقرار کند تا آثار فیلمسازان جوان، بهویژه فیلمهای کوتاه، وارد چرخه اکران عمومی شوند. این همکاریها میتواند به تولیدات جوانان این امکان را بدهد که وارد مرحله بعدی سینما شوند و مسیرشان را به سمت سینمای بلند هموار کنند. تنها از این طریق است که میتوان به فیلمسازان جوان فرصتی برای بروز خلاقیتها و استعدادهایشان در عرصه سینما داد و آنها را به موفقیتهای جهانی رساند.
توجه به سراسر ایران
یکی از نکات مهم و کلیدی برای توسعه سینمای ایران، گسترش حمایتها و فرصتها برای فیلمسازان شهرستانی است. سینمای ایران در حال حاضر اغلب در پایتخت و بهویژه تهران متمرکز است، اما این تمرکز نباید باعث شود که استعدادهای سایر نقاط کشور از دیده شدن باز بمانند. سینما باید بهعنوان یک رسانه ملی به تمام اقشار و جوامع مختلف توجه کند. فیلمسازان شهرستانی، با وجود محدودیتهای موجود، میتوانند با ارائه داستانهایی بومی و محلی، تنوع فرهنگی ایران را به نمایش بگذارند و به گسترش سینما کمک کنند. این مسئله بهویژه در مواردی مانند سینمای مستند و داستانی که بهطور مستقیم به فرهنگهای مختلف مرتبط است، اهمیت ویژهای دارد. فیلمسازانی مانند بابک خواجهپاشا، کارگردان جوان اهل تبریز، نمونههایی از این استعدادهای شهرستانی هستند که توانستهاند با وجود مشکلات فراوان، به موفقیتهای بزرگی دست یابند. فیلمهایی چون «در آغوش درخت» نهتنها در سینمای ایران، بلکه در سینمای بینالملل توانستهاند نقش خوبی ایفا کنند.
در این راستا، انجمن سینمای جوان باید برنامهها و طرحهای ویژهای برای حمایت از فیلمسازان شهرستانی در نظر بگیرد. این طرحها میتواند شامل برگزاری کارگاههای آموزشی در استانهای مختلف، اعطای بورسیههای ویژه برای تولید آثار در شهرستانها و همچنین برگزاری جشنوارههای محلی باشد. این اقدامات میتوانند فرصتهای برابر برای فیلمسازان شهرستانی فراهم کنند تا آثارشان در سطح ملی و حتی بینالمللی دیده شوند. به این ترتیب، میتوان از ظرفیتهای سینمایی در دیگر استانها بهرهبرداری کرد و تنوع بیشتری در سینمای ایران ایجاد نمود.
تنوع ژانری را جدی بگیرید
سینمای جوانان ایران اغلب با دغدغههای اجتماعی و درام سروکار دارد و بهطور طبیعی بیشتر به سمت ساخت فیلمهای درام سوق یافته است. این نوع فیلمها نه تنها در داخل کشور بلکه در سطح بینالمللی نیز توانستهاند توجهات زیادی را جلب کنند. با این حال، یکی از نیازهای اساسی سینمای جوان، گسترش دامنه آثار تولیدی در ژانرهای مختلف است. در حالی که سینمای درام از ظرفیت بالایی برای جذب استعدادهای جدید برخوردار است، ژانرهایی چون کمدی هنوز بهطور کامل از پتانسیل فیلمسازان جوان بهرهبرداری نکردهاند. فیلمهای موفق کمدی در سالهای اخیر اغلب با پشتوانه کارگردانان باتجربهتر ساخته شدهاند و نتوانستهاند بهطور جدی وارد عرصه فیلمسازی جوانان شوند. از سوی دیگر، ژانر مستند بهویژه در زمینههای اجتماعی و فرهنگی میتواند ابزار قدرتمندی برای نمایش مشکلات و چالشهای موجود در جامعه و معرفی ویژگیهای فرهنگی مناطق مختلف کشور باشد. مستندهای اجتماعی میتوانند بهعنوان ابزاری برای آگاهیبخشی و تغییر عمل کنند و در بازتاب مشکلات اجتماعی و سیاسی مؤثر باشند.بنابراین، گسترش دامنه آثار تولیدی در سینمای جوان به معنای ورود به دنیای متنوعتر ژانرها است. این گسترش میتواند به سینما کمک کند تا از تکبعدی بودن خارج شود و عرصهای برای خلاقیتهای جدید و ابتکارات فیلمسازان جوان فراهم آورد. بهویژه با گسترش ژانرهایی مانند علمی-تخیلی، فانتزی، ترسناک و حتی انیمیشن، میتوان سینمای ایران را از حالت تکراری خارج کرد و به آن عمق و تنوعی جدید بخشید. این مسیر میتواند فرصتی برای فیلمسازان جوان فراهم کند تا به موضوعات و سبکهای نوین بپردازند و در نهایت سینما را از یکنواختی و تکرار خارج کنند.
وارد شدن تولیدات به چرخه اصلی سینما
فیلمسازان جوان و مستقل در ایران یکی از بزرگترین چالشهای خود را در ورود آثارشان به چرخه اصلی سینما میبینند. تولیدات سینمایی در ایران، به دلیل محدودیتهای مالی، زیرساختهای ناکافی و مشکلات توزیع، اغلب نمیتوانند به مخاطب عمومی دست یابند و بهویژه فیلمهای کوتاه و مستقل با این مشکلات مواجهند. بسیاری از فیلمسازان جوان با نمایش آثار خود در جشنوارههای داخلی و بینالمللی موفق شدهاند، اما این موفقیتها بهندرت به اکران عمومی و توزیع گسترده در سینماها منجر میشود. فیلمسازان انجمن سینمای جوان بارها از عدم دسترسی به امکانات اکران و توزیع مناسب شکایت کردهاند و خواستار حمایت بیشتری از مسئولان سینمایی شدهاند.
یکی از راههای مؤثر برای حل این مشکل، همکاری با جشنوارههای بینالمللی و سینماهای مستقل است. فیلمهایی که در جشنوارههای جهانی جوایز میگیرند، میتوانند در شبکههای توزیع سینمای جهانی به نمایش درآیند. همچنین همکاری میان جشنوارههای داخلی همچون جشنواره فیلم فجر و جشنواره فیلم کوتاه تهران با جشنوارههای معتبر بینالمللی میتواند فرصت بیشتری برای نمایش آثار فیلمسازان ایرانی در بازارهای جهانی فراهم آورد. درنتیجه، ایجاد بستر مناسب برای اکران فیلمهای کوتاه و مستقل نیازمند همکاری مشترک نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جشنوارههای داخلی و بینالمللی است تا سینمای جوان و مستقل ایران به رشد و پیشرفت بیشتری دست یابد.
برگزاری جشنواره خوب است، اما کافی نیست
جشنواره فیلم کوتاه تهران یکی از معتبرترین جشنوارههای سینمایی در ایران و حتی در سطح منطقه است که بهطور خاص به سینمای کوتاه و فیلمسازان جوان اختصاص دارد. این جشنواره هرساله فرصتی فراهم میکند تا فیلمسازان جوان آثار خود را در سطح ملی به نمایش بگذارند و با همتایان خود در سطح جهانی رقابت کنند. در حقیقت، جشنواره فیلم کوتاه تهران نه تنها بهعنوان یک فضای رقابتی برای فیلمسازان عمل میکند، بلکه بهعنوان پلی برای انتقال فیلمهای ایرانی به جشنوارههای بینالمللی معتبر جهان مانند جشنواره کن، ونیز و ساندنس نیز شناخته میشود. بهواسطه موفقیتهایی که این جشنواره به فیلمسازان جوان ایران هدیه داده، بسیاری از آنان توانستهاند وارد سینمای بلند شده و در عرصه جهانی نیز مطرح شوند.با این حال، تنها برگزاری یک جشنواره بزرگ مانند جشنواره فیلم کوتاه تهران بهتنهایی کافی نیست. جشنوارهها باید دامنه وسیعتری داشته باشند و فرصتهایی برای فیلمسازان شهرستانی و جوان فراهم کنند تا بتوانند آثار خود را به نمایش بگذارند. در این راستا، تقویت جشنوارههای محلی و منطقهای میتواند تأثیرات بسیار مثبتی داشته باشد. فیلمسازان شهرستانی اغلب با محدودیتهای دسترسی به منابع و امکانات روبهرو هستند و جشنوارههای محلی فرصتی میدهند تا این استعدادها از تهران و سایر پایتختها به سطح گستردهتری معرفی شوند. این جشنوارهها میتوانند بهعنوان سکوی پرتابی برای فیلمسازان شهرستانی عمل کنند و آثارشان را در سطح ملی و بینالمللی به نمایش بگذارند.