فرهیختگان گزارش می‌دهد
روز گذشته رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران جزئیات جدیدی از روند خرید واگن از چینی‌ها ارائه داد. هاشمی‌تشکری در نشست خبری خود گفت: «براساس آنچه به ما اعلام کردند، شهرداری تهران تنها حدود ۹.۵ درصد از ۱۵ درصد مبلغ پیش‌پرداخت را پرداخت کرده و هنوز ۵ درصد باقی‌مانده است. همچنین دولت نیز سهم خود از این قرارداد را پرداخت نکرده است، البته وعده‌هایی در این زمینه داده شده که هنوز عملیاتی نشده‌اند. ظاهراً موضوع تعلل چینی‌ها جدی است و طرف چینی گفته که به تعهدات خود عمل نمی‌کند. البته شهرداری و دولت پیگیر موضوع‌اند و بعید است که دو رام قطار که قرار بود در بهمن‌ماه رونمایی شوند، در زمان مقرر وارد کشور شوند.»
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران عنوان کرد: «دقیقاً نمی‌دانیم که بر چه اساس و دلایلی قرارداد با چین به مشکل برخورده است، اما می‌دانیم که نگرانی جدی وجود دارد و چینی‌ها به تعهدات خود عمل نخواهند کرد. البته اخیراً مدیران شهرداری سفری به چین داشتند که با حضور تیم وزارت‌خارجه همزمان شده بود و قرار شد که آن‌ها نیز این موضوع را پیگیری کنند.»
قطارهایی که قرار بود بهمن‌ماه امسال وارد کشور شوند، حالا مشخص نیست که در چه تاریخی وارد کشور می‌شوند و معلوم نیست ناوگان عمومی پایتخت چه زمانی نفس تازه می‌کند. اما اصل ماجرای مطرح شده از سوی این عضو شورای شهر تهران چیست؟ دولت چرا در پیش بردن و این قرارداد همکاری نمی‌کند و چرا به گفته رئیس شورای شهر تهران، طرف چینی ناز می‌کند؟
تهیه مترو براساس برنامه 5 ساله ششم بوده و وظیفه دولت است
براساس ماده ۵۸ برنامه ۵ ساله ششم توسعه، دولت وقت در سال ۹۶ مکلف شده بود که ۲ هزار دستگاه واگن مترو برای تهران و سایر کلانشهر‌ها تهیه کند که سهم تهران ۶۳۰ واگن که قرار بود تا پایان سال ۱۴۰۰ دولت این واگن‌ها را بسازد و تحویل کلانشهر‌ها دهد، اما این ماده یعنی ورود واگن‌های جدید به ناوگان مترویی تهران تا به امروز محقق نشده است.
در این بین اما سال ۹۶ مناقصه بین‌المللی ساخت این واگن‌ها برگزار شد. در نهایت شرکت واگن‌سازی و شرکای چینی آن به‌عنوان برندگان این مناقصه یعنی ساخت ۶۳۰ واگن آلومینیومی معرفی شدند. با این وجود ولی چند سال طول کشید که قرارداد ابلاغ شود و پس از آن نیز فرآیند تولید طولانی شد.
برای تأمین هزینه لازم این مناقصه، براساس بند ج تبصره 4 بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور به دولت اجازه داده شده بود که پس از عقد قرارداد با تأمین‌کننده مالی خارجی، اقدامات قانونی لازم را برای تأمین سهم ۱۵ درصد تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) از محل منابع صندوق توسعه ملی به عمل آورد و برای طرح‌های ریلی هزینه کند. مابقی مبلغ قرار داد یعنی 85 درصد یا همان 850 میلیون یورو نیز قرار بود که از محل پول‌های بلوکه شده ایران در چین اخذ شود.
اما همین ۱۵ درصد اولیه یا پیش پرداخت 150 میلیون یورو، دقیقاً محل اختلاف چند ساله میان شهرداری و دولت شد. به گونه‌ای که نه دولت روحانی زیربار پرداخت آن و نه شهرداری توان پرداخت آن را داشت تا اینکه عمر دولت دوازدهم سر می‌رسد. با شروع دولت سیزدهم و روی کار آمدن مدیریت اخیر شهرداری، با پیگیری شهردار تهران نهایتاً در دولت رئیس‌جمهور فقیدمان، دولت پذیرفت تا برای این 15 درصد ارز اختصاص دهد. بنابراین بخشی از سهم 15 درصدی دولت، توسط شهرداری زاکانی پرداخت می‌شود و در عوض پرداخت آن بخش، دولت ما به ازای مبلغ پرداخت شده ارز اختصاص می‌دهد. براساس اطلاع «فرهیختگان»، درنهایت پرداخت 15 درصد پیش‌پرداخت ساخت مترو به شرکت چینی به همین شکل پیش می‌رود و شهرداری در دوره زاکانی 9.7 درصد از آن 15 درصد را به دولت به صورت ریالی قرض می‌دهد و شهرداری از طریق بانک شهر مبلغ 9.7 درصد از 15 درصد را به شرکت چینی وصول می‌کند. از سوی دیگر برای پیش رفتن قرارداد، دولت ما‌به‌ازای یورویی این مبلغ را در اختیار شهرداری قرار می‌دهد. تا به این لحظه از مبلغ پیش‌پرداخت قرارداد ساخت مترو و ورود رام اول، حدود 45 میلیون یورو باقی مانده یعنی 5.3 درصد از 15 درصد به چینی‌ها پرداخت نشده است.
در این بین، اما با روی کار آمدن دولت جدید و مشکلات ارزی به وجود آمده برای دولت چهاردهم، به شهرداری تهران گفته است که توانایی اختصاص ارز برای حدود 5 درصد باقی مانده را ندارد. در سوی دیگر ماجرا، شهرداری اعلام کرده که برای پرداخت 5 درصد باقی‌مانده نیز با دولت همکاری می‌کند و مانند روندی که در دولت قبل اتخاذ شد، برای گرفتن ما‌به‌ازای ارزی، ریال پرداخت خواهد کرد. اما دولت باز هم حاضر به پیش رفتن این معامله با شهرداری نشده و قرارداد با چینی‌ها به دلیل عدم وصول 45 میلیون یوروی باقی‌مانده از آن 15 درصد، کل قرارداد در خطر لغو قرار گرفته است.
چرا چینی‌ها می‌خواهند قرارداد ساخت 791 واگن مترو را لغو کنند؟
براساس اطلاع «فرهیختگان»، شرکت سازنده چینی در این بین گفته است که قرارداد از سال 96 بسته شده و از آن سال تا به امروز یعنی بعد از 7 سال، همچنان ایرانی‌ها به دنبال وصول 150 میلیون یورو بودند. همچنین وصول این مبلغ به طور کامل نبوده و تمام 150 میلیون یورو تهیه نشده است.
از سوی دیگر، آمریکایی‌ها از سهامداران مهم این شرکت چینی هستند و در این بین حقیقتی به نام تحریم و واقعیتی دیگر به نام مواضع ضد ایرانی ترامپ وجود دارد. چینی‌ها می‌گویند که پس از روی کار آمدن ترامپ، احتمال تغییر موضع سهامداران آمریکایی وجود دارد و در صورت تعلل مقامات ایرانی، حتی ممکن است تمام قرارداد نیز لغو شود.
در این بین البته ناگفته نماند که قرارداد تهیه 791 واگن از شرکت چینی، بزرگ‌ترین قرارداد منعقد شده میان ایران و دولت چین است. این درحالی است که دولت به سادگی درحال از دست دادن چنین قراردادی به دلیل عدم وصول 45 میلیون یورو است. آن هم 45 میلیون یورویی که شهرداری تهران حاضر است خودش تهیه و وصول کند و دولت تنها ما‌به‌ازای ارزی آن را پرداخت کند.
گزارش کامل گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
