فرهیختگان بررسی می‌کند
بررسی روند عرضه و تقاضای بنزین و گازوئیل نشان می‌دهد که بعد از برق و گاز، این دو حامل انرژی نیز دچار ناترازی و کمبود شده‌اند. کمبود برق و گاز را می‌توان با قطعی این انرژی برای صنایع و یا بخش خانگی مدیریت کرد، اما این ماجرا برای بنزین و گازوئیل قابل پیاده‌سازی نیست. زیرا فقط کافی است که چند جایگاه سوخت برای مدت کوتاهی بنزین یا گازوئیل نداشته باشند تا کشور دچار بحران شود. هم‌اکنون تعمیق ناترازی بنزین و گازوئیل به قدری بغرنج شده که حتی رئیس‌جمهور و رئیس مجلس علناً در رسانه به آن اذعان می‌کنند. معمولاً دولت‌ها و مجالس سعی می‌کنند به دلیل حساسیت جامعه و حفظ محبوبیت خود، حرفی از قیمت سوخت در کشور نزنند، اما حال مسعود پزشکیان و محمدباقر قالیباف به اجبار به بیان صورت مسئله می‌پردازند. مثلاً رئیس‌جمهور در آخرین اظهارنظر خود می‌گوید: «هیچ منطقی وجود ندارد که بنزین را با دلار آزاد بخریم و با سوبسید به مردم بفروشیم. پول گندم، نهاده و حقوق بازنشسته را نداریم، آن وقت بنزین را دلاری ۵۰ تومان می‌خریم.» محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس نیز در اینباره عنوان می‌کند: «برای واردات بنزینِ لیتری ۴۰ هزار تومان و فروش آن به قیمت ۳ هزار یا ۱۵۰۰ تومان، اگر گنج قارون هم داشتیم، کم می‌آوردیم.»
ناترازی بنزین و گازوئیل در 1406 چه خواهد شد؟
در تصویر 1، میزان ناترازی بنزین و گازوئیل از سال 1391 تاکنون آورده شده و تا سال 1406 تغییرات میزان ناترازی برآورد شده است. براساس اسناد منتشر شده از وزارت نفت، در سال 1402 دولت مجموعاً روزانه 11 میلیون لیتر بنزین و 4 میلیون لیتر گازوئیل واردات کرده و یا با قیمت وارداتی از داخل تأمین کرده است. رقم ناترازی بنزین و گازوئیل در تصویر 1، بر مبنای تولید متعارف و استاندارد پالایشگاه‌ها محاسبه شده است. همانطور که در تصویر 1 می‌بینید، با تداوم روند فعلی، میزان کمبود روزانه بنزین و گازوئیل تا سال 1406 به ترتیب معادل 37 و 18.8 میلیون لیتر خواهد شد. به بیان دیگر، دولت چهاردهم باید در سال 1406 حدود 14 میلیارد دلار صرف واردات این دو فرآورده کند. با قیمت فعلی دلار در بازار توافقی، این میزان ارزبری ناشی از سوخت، معادل 900 هزار میلیارد تومان است که بیش از 2 برابر بودجه عمرانی کشور در سال جاری می‌باشد. در این بین، یکی از راهکارهای اصلی برای رفع ناترازی سوخت، اسقاط خودروهای فرسوده بنزینی و دیزلی در کشور است. اما اجرای این راهکار چه تأثیری در بهینه‌سازی مصرف دارد؟ در ادامه گزارش به این سوال پاسخ می‌دهیم.
53 درصد از ناوگان در حال تردد ایران فرسوده‌اند
طبق گزارش وزارت صمت (تصویر 2)، از سال 1345 تا تابستان سال 1402 مجموعاً حدود 30 میلیون خودروی سواری و تجاری عرضه شده و به وضعیت تردد رسیده است که از این میزان 4.2 میلیون دستگاه اسقاط شده‌اند. به بیان دیگر، نسبت اسقاطی به کل عرضه فقط 14 درصد بوده است. همچنین طبق گزارش ستاد نوسازی ناوگان ایدرو در تیر 1403، کل ناوگان خودرویی کشور شامل 35 میلیون دستگاه است و تعداد ناوگان فرسوده به 18.7 میلیون دستگاه می‌رسد. یعنی هم‌اکنون 53 درصد از ناوگان در حال تردد کشور، فرسوده‌اند!
فرسودگی 90 درصد از موتورسیکلت‌های کشور
در تصویر 3، تعداد وسایل نقلیه فرسوده به تفکیک ناوگان آورده شده است. طبق آمار وزارت صمت، در حال حاضر 11 میلیون و 200 هزار موتورسیکلت فرسوده در کشور در حال تردد هستند. تعداد خودروهای سواری فرسوده نیز 6.5 میلیون دستگاه است. وانت‌ها نیز با 518 هزار دستگاه فرسوده، بیشترین سهم از تعداد کل ناوگان فرسوده کشور را در اختیار دارند. در تصویر 4، میزان فرسودگی هر ناوگان به درصد آورده شده است. طبق این تصویر، 90 درصد از موتورسیکلت‌ها، 86 درصد از مینی‌بوس‌ها و 82 درصد از اتوبوس‌های درون‌شهری فرسوده هستند. توجه داشته باشید که سوخت مصرفی موتورسیکلت‌ها، تاکسی‌ها، وانت، خودروهای دولتی و سواری شخصی «بنزین» بوده و سوخت مصرفی کامیون و کامیونت، اتوبوس درون‌شهری و برون‌شهری و مینی‌بوس «گازوئیل» است.
گزارش کامل سیداحسان حسینی خبرنگار گروه اقتصاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
