جولانی از لیست گروه‌های تروریستی خارج می‌شود؟
سعیده اسدی، خبرنگار: با سقوط دولت سوریه و تسلط هیئت تحریرالشام بر این کشور، نگاه کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای معطوف به انتقال سیاسی در این کشور است تا به تناسب آن نسبت به تعیین اولویت‌ها در نحوه تعامل با رهبران و نظام سیاسی جدید سوریه اقدام کنند. در این بین توجه به رویکرد، کنشگری و تعامل آمریکا به عنوان یکی از طراحان و حامیان اصلی سقوط دولت بشار اسد، با رهبران جدید سوریه موضوعی حائز اهمیت است و این مسئله در وهله اول متأثر از اولویت‌های این کشور در حفظ امنیت اسرائیل، منافع استراتژیک آمریکا در منطقه، وضعیت امنیتی سوریه و روابط آن با دیگر بازیگران محلی و منطقه‌ای خواهد بود. علاوه بر این، ملاحظه دیگر برای این کشور، تعامل با هیئت تحریرالشام به عنوان گروهی است که پیش‌تر در لیست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار گرفته است، لذا توجه به این موضوع، ما را بر آن می‌دارد تا رویکرد احتمالی و آتی آمریکا نسبت به این گروه و رهبران جدید سوریه مورد ارزیابی و بررسی قرار بگیرد.
پیشینه تروریستی
ابومحمد الجولانی، رهبر جبهه النصره در سال 2016 به دلیل اختلافات استراتژیک از القاعده جدا شد و در سال 2017، جبهه النصره با سایر گروه‌های شورشی مخالف اسد در شمال غرب سوریه ادغام شد و تحریرالشام را تشکیل داد که درنتیجه آن، جولانی ایدئولوژی جهادی خشونت‌آمیز جهانی خود را که درصدد برقراری حکومت اسلامی در سراسر جهان اسلام بود، به اهداف ملی در سوریه تغییر و تقلیل داد. علی‌رغم این انشعابات ایدئولوژیک در بدنه گروه‌های تروریستی، وزارت خارجه آمریکا در ماه می 2018، این گروه را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی
(Foreign Terrorist Organization /FTO) به نام قبلی خود یعنی جبهه النصره وابسته به القاعده، به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی اضافه کرد و در سال 2017، یک جایزه 10 میلیون دلاری برای دریافت اطلاعات در مورد جولانی، به عنوان یک «تروریست ویژه خطرناک» پیشنهاد داد، تا امروز این گروه در لیست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار دارد و در گزارش‌های سالانه وزارت امور خارجه این کشور در مورد تروریسم، تحریرالشام به عنوان یکی از تهدیدها در سوریه ذکر شده است.
حذف تحریرالشام از فهرست گروه‌های تروریستی
قدرت گرفتن هیئت تحریرالشام در سوریه و تسلط این گروه به رهبری جولانی بر نظام سیاسی این کشور، این انگاره را پررنگ کرده است که این گروه با رعایت شروطی، امکان خروج از لیست تروریستی آمریکا را دارد، هرچند مواضع اعلانی آمریکا در رابطه با تحولات سوریه و قدرت گرفتن هیئت تحریرالشام در این کشور محتاطانه بوده است؛ اما بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در اولین واکنش خود نسبت به تحولات سوریه اظهار داشت: «سقوط اسد یک اقدام اساسی در جهت عدالت است... ما با همه گروه‌های سوری، ازجمله در فرایند رهبری سازمان ملل متحد، برای ایجاد مرحله گذار از حکومت اسد تعامل خواهیم کرد.» در قالب این تعامل نیز روز جمعه 20 دسامبر، باربارا لیف، دیپلمات ارشد آمریکایی برای مذاکره با ابومحمد الجولانی به سوریه رفت، هیئت آمریکایی در جریان این مذاکرات به چندین موضوع کلیدی ازجمله لغو تحریم‌ها علیه مردم سوریه به‌ویژه قانون سزار و خروج هیئت تحریرالشام از لیست گروه‌های تروریستی پرداخت. در این دیدار جولانی متعهد شد گروه‌های تروریستی در سوریه تهدیدی برای ایالات‌متحده و متحدانش نباشند؛ به‌موازات این دیدار دولت بایدن اعلام کرد دیگر تصمیمی برای پیگیری جایزه 10 میلیون دلاری ندارد که برای دستگیری جولاتی تعیین کرده بود. وزارت خارجه این کشور نیز در واکنش به درخواست جولانی برای حذف تحریرالشام از لیست گروه‌های تروریستی در بیانیه‌ای اعلام داشت: «حذف هیئت تحریرالشام از فهرست تروریستی و لغو تحریم‌ها براساس اقدامات این گروه خواهد بود، نه سخنان آن‌ها.» حذف هیئت تحریرالشام از لیست گروه‌های تروریستی مسئله‌ای مهم و چالش‌برانگیز است که واکنش‌های مختلفی را درپی داشته است؛ چراکه حذف یا ابقای این گروه در لیست تروریستی ترسیم‌کننده تعاملات دو کشور خواهد بود. پیش‌تر جو بایدن بر این نکته تأکید کرده بود: «برخی شورشیان تجربه تروریسم و نقض حقوق بشر را در گذشته دارند و با وجود اینکه آن‌ها اکنون چیز‌های درستی می‌گویند، واشنگتن نه فقط در مورد سخنان آن‌ها، بلکه در مورد اعمال آن‌ها قضاوت خواهد کرد.» واشنگتن‌پست نیز در گزارشی با اشاره به رویکرد احتمالی دولت بایدن و سپس ترامپ نسبت به رهبران جدید سوریه نوشت: «هم تیم ترامپ و هم دولت بایدن که این هفته، برای اولین‌بار در یک دهه گذشته، دیپلمات‌های ارشدشان را به نمایندگی به سوریه فرستادند، در تعامل با هیئت تحریرالشام که به عنوان شاخه‌ای از القاعده شکل گرفته، با احتیاط پیش می‌روند.»
قانون آمریکا این اختیار را به وزیر خارجه این کشور داده که هر گروهی را که دست به اقدامات تروریستی زده و تهدیدی برای امنیت این کشور محسوب می‌شود، در فهرست سازمان تروریستی خارجی قرار دهد. قرار گرفتن در این فهرست امکان پیگرد قانونی این گروه، حامیان فعال آن و همچنین اعمال تحریم‌ها علیه آن را ممکن می‌سازد و از طرفی اتخاذ هرگونه تصمیم برای حذف این گروه از فهرست گروه‌های تروریستی نیز مستلزم تشخیص و تأیید وزیر امور خارجه این کشور است. با توجه به مجموع این مواضع و رویکرد‌ها، گزارش‌های متعدد حاکی است سازمان ملل به همراه آمریکا و چند کشور دیگر درحال بررسی حذف نام هیئت تحریرالشام از فهرست گروه‌های تروریستی خارجی‌اند. العربی الجدید نیز در رابطه با رویکرد احتمالی آمریکا در حذف تحریرالشام از لیست گروه‌های تروریستی نوشت: «دولت بایدن به دنبال لغو تحریم‌های سوریه پیش از ۲۰ ژانویه یعنی تاریخ تحلیف دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکاست، همچنین انتظار می‌رود این تصمیم شامل لغو تحریم‌های آمریکا علیه حکومت بشار اسد ازجمله «تحریم‌های قیصر» باشد و پیش‌بینی می‌شود جو بایدن ظرف چند روز آینده آن را امضا کند.» بنابراین چنانچه آمریکا تصمیم بگیرد تحریرالشام را از لیست تروریستی خود حذف کند، این امر ممکن است به دلایلی چون رفع تحریم‌های سوریه، افزایش جریان مالی، کمک به آوارگان و بازسازی کشور، تضعیف رقبای منطقه‌ای، تغییر دینامیک‌های جنگ و تبدیل و شناسایی این گروه به عنوان بازیگر همسو با منافع آمریکا در منطقه باشد.
مطالب پیشنهادی
