کارشناس مسائل عمان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» پاسخ داد
علی ملکی خبر مهم این روز‌های سیاست‌خارجی کشور سفر سید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان به ایران و دیدار با مقامات بلندپایه کشور بود. عمان به دلایل مختلفی از جمله نقش‌آفرینی‌های میانجی‌گرایانه یکی از مهم‌ترین بازیگران منطقه‌ای است. در دیدار‌هایی که روز گذشته (دوشنبه) انجام شد، البوسعیدی با رئیس‌جمهور، رئیس مجلس و وزیر امور خارجه درباره موضوعات کلیدی از جمله گسترش روابط اقتصادی دوجانبه، بررسی راهکار‌های کاهش تنش‌های منطقه‌ای و همچنین پیام‌های حساس دیپلماتیک در حوزه مذاکرات هسته‌ای گفت‌وگو کرد.
«افزایش سه‌برابری حجم تجارت ایران و عمان» طی سال‌های اخیر و تأکید بر برنامه‌های مشترک اقتصادی مثل بهره‌برداری از «کریدور شمال-جنوب» بخشی از تحولاتی است که نشان‌دهنده عزم دو کشور برای عبور از موانع و دستیابی به همکاری‌های عملیاتی است. در حوزه مسائل منطقه‌ای هم اشتراک نظر ایران و عمان در مواجهه با مسائل سوریه، یمن و فلسطین نشان از درک عمیق این دو بازیگر نسبت به ضرورت توقف مداخلات خارجی و جلوگیری از گسترش بی‌ثباتی دارد. عمان که همواره به‌عنوان میانجی‌ای مورد اعتماد در روابط ایران و غرب شناخته شده، این بار نیز با انتقال پیام مکتوب سلطان هیثم به رئیس‌جمهور ایران نقشی فراتر از یک شریک منطقه‌ای ایفا کرد. جواد میرگلوی‌بیات، کارشناس مسائل عمان معتقد است که محتوای این نامه می‌تواند در خصوص ازسرگیری روابط ایران و غرب باشد. در ادامه متن کامل گفت‌وگوی «فرهیختگان» با این کارشناس را از نظر می‌گذرانید.
عمانی‌ها می‌خواهند از طریق ایران به آسیای مرکزی برسند
روابط ایران و عمان در سال‌های اخیر محور‌های مشخص و مهمی داشته است. میرگلوی بیات با اشاره به این محور‌ها گفت: «همیشه سفر‌هایی که عمانی‌ها به ایران دارند، سه سطح دارد؛ سطح روابط دوجانبه ایران و عمان، سطح مسائل منطقه‌ای و سطح مسئله مذاکرات ایران با غرب، به‌خصوص آمریکا. امروز هر سه سطح نیاز به گفت‌وگو دارد و جای بحث و تعامل در هر سه سطح وجود دارد. در سطح روابط دوجانبه، الحمدلله روابط خوب و رو به ترقّی است. آقایان عراقچی و بدر البوسعیدی هم اشاره کردند که کار‌های مثبتی در حال انجام است. عمانی‌ها در برخی حوزه‌ها در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند، برای مثال قصد دارند ایران کریدور شمال به جنوب آن‌ها باشد تا از طریق ایران به آسیای مرکزی دسترسی داشته باشند. مبادلات تجاری ما نیز در حال رسیدن به دو میلیارد دلار است. علاوه بر این، مسائل مشترک فرهنگی، اقتصادی و سیاسی وجود دارد که حتی در سطح همکاری‌های نظامی نیز ارتقا پیدا کرده است. این‌ها مواردی است که به‌طور طبیعی می‌تواند بین دو کشور همسایه وجود داشته باشد و در گفت‌وگو‌های در این سطح قطعاً مطرح می‌شود.»
سفر بدرالبوسعیدی به عراق و پیام‌های مکتوم درباره سوریه
این کارشناس مسائل عمان معتقد است در مسئله مذاکرات درمورد سوریه حقیقتاً یک حقیقت مکتوم وجود دارد و چون قرائنی وجود ندارد و مسئله تازه است نمی‌توان تحلیل متقنی از فضای مذاکرات بین دو وزیر ارائه کرد. او در این‌باره توضیح داد: «به هر حال من فکر می‌کنم سفری که چند روز پیش بدر البوسعیدی به عراق داشت، بهانه‌ای برای گفت‌وگو با مقامات ایرانی می‌تواند باشد.
این سفر حاوی پیام‌هایی است که می‌خواهند ردوبدل کنند یا احتمالاً از خود سوریه پیام‌هایی به عمان رسیده که آن‌ها قصد دارند جابه‌جا کنند. واقعاً یک حقیقت مکتوم در این باره جود دارد. صدالبته بعید نیست که درباره مسائل منطقه‌ای مرتبط با سوریه نیز گفت‌وگو‌هایی انجام شده باشد. اما نمی‌توانم بیش از این نظر بدهم؛ قطعاً گفت‌وگو‌هایی در جریان است که ما از آن‌ها بی‌خبر هستیم.»
نامه سلطان هیثم می‌تواند درباره ادامه مذاکرات ایران و غرب باشد
یکی از مهم‌ترین بخش‌های سفر وزیر امور خارجه عمان به ایران نامه‌ای بود که البوسعیدی از طرف سلطان عمان به مسعود پزشکیان داد. میرگلوی بیات با اشاره به این نامه گفت: «در سطح گفت‌وگوی ایران با غرب، من حدس می‌زنم و تحلیل من این است که نامه‌ای که سلطان هیثم ارسال کرده‌اند، در ارتباط با ازسرگیری گفت‌وگو‌های ایران و آمریکا باشد. این گفت‌وگو‌ها پیش از طوفان الاقصی در مسقط انجام می‌شد و پس از آن نیز هماهنگی‌هایی در حال رخ دادن بود. اخیراً نیز به نظر می‌رسد که گفت‌وگو‌هایی مجدداً آغاز شده است. احتمالاً این نامه به همان گفت‌وگو‌ها مربوط باشد. اما محتوای نامه چه خواهد بود؟
در اینجا نیز باید با استناد به قرائن پیش تحلیل کنیم. با این حال، با توجه به سابقه تاریخی میانجیگری عمانی‌ها، به‌ویژه در سطح دخالت مستقیم سلطان و نامه‌نگاری‌های سلطانی، چه در دوران سلطان قابوس و چه در دوران سلطان هیثم، نامه‌های آن‌ها هیچ‌گاه حامل تهدید آمریکا نبوده و همواره میانجی روابط سازنده بوده‌اند. بنابراین، بعید می‌دانم این نامه جنبه منفی یا سلبی داشته باشد و احتمالاً دارای یک بعد ایجابی است.
برای مثال، پس از انفجار‌های الخبر در عربستان، کلینتون نامه‌ای به سلطان قابوس داد و از او خواست که آن را به ایرانیان برساند. یوسف بن علوی، وزیر وقت خارجه عمان در خاطراتش می‌گوید که سلطان قابوس شرط کرد که نامه نباید حاوی تهدید باشد و اعلام کرد که نامه تهدیدآمیز را به ایران نخواهد برد که بعد‌ها مشخص شد چنین نیز بوده است. این دکترین میانجیگری عمان در مسائل مربوط به ایران و غرب بوده است. با توجه به این پیشینه و کنشگری عمان، بعید می‌دانم این نامه حامل مسائل منفی باشد. احتمالاً ما با یک مسیر ایجابی در گفت‌وگو‌ها روبه‌رو خواهیم بود. نباید انتظار یک معجزه را داشته باشیم، اما احتمالاً پس از این نامه، همکاری‌هایی چه در سطح منطقه‌ای و چه در سطح هسته‌ای با غرب و آمریکا آغاز خواهد شد. این همکاری‌ها متناسب با شرایط منطقه خواهد بود.
ممکن است، برای مثال، در راستای جلوگیری از گسترش حوزه جنگ یا کاهش تنش در مسئله یمن با وساطت عمان اقداماتی انجام شود. در کنار این موارد، احتمال دارد درباره مسائل هسته‌ای و مذاکرات مرتبط با برجام نیز گفت‌وگو‌هایی شکل بگیرد. من حدس می‌زنم که دولت ترامپ به دنبال حل مسئله هسته‌ای نیز باشد. او به دنبال دستاوردسازی است و هیچ بعید نیست که از همین حالا شروع به این روند کند تا بتواند یک پرونده را در منطقه حل‌وفصل کند.»
متن کامل گفتگو را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
