فرهیختگان: شکل و شمایل ارائه آموزش‌ها در دانشگاه آزاد دستخوش تغییر و تحولاتی مختلف شده و در یکی از مهم‌ترین این تحول‌ها، عرصه به‌عنوان یکی از اجزای آموزش نه فقط در حوزه پزشکی بلکه در حوزه‌های صنعتی و حتی علوم انسانی مورد توجه معاونت‌های موضوعی دانشگاه قرار گرفته است. شتاب تغییرات در دل واحد‌ها یکسان نیست، برخی واحد‌ها مثل واحد تبریز با استفاده از پتانسیل‌های دیگری که در فضای تعامل با صنایع ایجاد کرده بودند با سرعت بیشتری آموزش در عرصه متشکل از کاربینی، کارآموزی و کاروزی را برای دانشجویان رشته‌های مهندسی رقم زدند.

در این مسیر صنایع بزرگ بخش خصوصی همراه با تحول آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی شدند و در استان آذربایجان شرقی، خوشه صنعتی اتاق بازرگانی، انجمن ماشین‌سازان و قطعه‌سازان تبریز با 171 شرکت، انجمن متالورژی تبریز با 42 شرکت و انجمن نیروی محرکه خودرو پای کار این تحول آموزشی آمدند. در بستر این تحول در همین نیمسال نخست سال تحصیلی جاری 36 جلسه از کلاس‌های درس رشته‌های مقطع کارشناسی مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی ساخت و تولید، مهندسی شیمی و مدیریت صنعتی در فضای شرکت‌ها و مجموعه‌های صنعتی همچون شرکت تراکتورسازی ایران، شرکت موتوژن، شرکت پتروشیمی تبریز، شرکت پترو ماد کیمیا تبریز، شرکت آتا آراز ژن تبریز، شرکت آذر اتصال، شرکت موتورسازان تبریز، شرکت ایدم، شرکت آذر دنده، شرکت پیستون تبریز و شرکت بهاب با حضور اساتید عرصه تشکیل شد.

واحد تبریز که پیش از این سابقه درخشانی در تعامل با برخی از صنایع مطرح استان دارد در ماه‌های اخیر، طرح هر چهارشنبه یک صنعت را آغاز کرده و به گفته رئیس دانشگاه آزاد استان آذربایجان شرقی، مورد استقبال فعالان این حوزه هم قرار گرفته است. آرش رنجبران که سابقه و تجربه حضور در صنعت را دارد، این روز‌ها در فضای واحد تبریز همه تلاش خود را برای افزایش نقاط اتصال دانشگاه و صنعت به کار بسته است. مشروح گفت‌وگوی «فرهیختگان» با رئیس دانشگاه آزاد استان آذربایجان شرقی و واحد تبریز را از نظر می‌گذرانید. 

چالش ارتباط دانشگاه با صنعت، یک چالش و مسئله قدیمی محسوب می‌شود. اتفاقی که در دانشگاه استان آذربایجان شرقی افتاده است به نوعی فاصله این دو نهاد را کم کرده و موجب برقراری روابط سازنده و تأثیرگذاری هم شده است. بازخوردی که در پس اقدامات اخیر واحد تبریز از صنعت گرفتید چگونه بوده؟ اثرگذاری افزایش تعامل بر دانشگاه چگونه بوده است؟ 
ارتباط صنعت و دانشگاه سال‌های سال است که آرزوی این دو نهاد و از مطالبات جدی همه‌ مسئولان به ویژه شخص رهبر انقلاب بوده است. اگر بخواهیم ابتدا آسیب‌شناسی کنیم، دلیل اینکه این تعامل به خوبی اتفاق نمی‌افتد را در دو نکته می‌توان بازگو کرد. بنده سال‌ها فرصت خدمت به صنعت را داشتم. قبل از اینکه هیئت علمی دانشگاه بشوم 19 سال مدیرصنعتی بودم و در این زمینه فعالیت داشتم؛ بعد از آن مدیر دانشگاه شدم و در این زمینه تلاش‌های بسیاری انجام دادم.

درواقع آن چیزی که این ارتباط را سخت می‌کند به دو علت بستگی دارد؛ نخست اینکه نیاز‌های این دو بخش به خوبی تعریف نشده است. دوم اینکه این دو مجموعه به یکدیگر اعتماد ندارند؛ یعنی صنعت، دانشگاه را به عنوان نیروی کمکی که می‌تواند در حل مسائل و مشکلات یاری کند، قبول ندارد. دانشگاه نیز صنعت را یک مجموعه‌ می‌بیند که از دانش روز فاصله دارد و کار علمی چندانی نمی‌توان در آن فضا انجام داد. اعتماد به نفس کافی را نیز برای تعامل ندارد. از این رو باید اتصال زیادی بین این دو مجموعه اتفاق بیفتد تا بشود ارتباط را درنهایت ایجاد کرد. 

آن چیزی که در دانشگاه آزاد بنا بر هدایت دکتر طهرانچی رقم می‌خورد در همین جهت است. ایشان این نقاط ضعف را دیده و معتقد است باید این دو حوزه را به یکدیگر نزدیک کرد. برای نزدیک‌تر شدن این دو بخش به یکدیگر چند کار کردیم که ایده، ابتکار و راهبری این کار‌ها برعهده شخص دکتر طهرانچی بوده است.

اول پلتفرمی به نام «تولید، تضمین و تأمین» تعریف کردیم که ایده و راهبری آن از سمت رئیس دانشگاه صورت گرفت و ما اجرای کار را دنبال کردیم. در این پلتفرم فضای تعاملی کسب وکار برای صنایع ایجاد کردیم تا آن‌ها قبول کنند دانشگاه آزاد می‌خواهد با صنعت ارتباط برقرار کند. فضای خوبی ایجاد شده است و تاکنون حدود 7 هزار شرکت، کارگاه و کارخانه صنعتی بزرگ و کوچک به عنوان تامین‌کننده ثبت نام کردند. سفارش‌های زیادی هم در این سامانه ثبت شده که به این معناست اعتماد شکل گرفته است. در افتتاحیه سامانه سکوی تولید، تضمین و تأمین یا همان «ست» یکی از بزرگان صنعت تبریز در سخنرانی خود گفت: «ما چنین انتظاری از دانشگاه نداشتیم که این گونه نیاز‌های ما را شناخته باشد.» صنایع هم مشتاق هستند و تا جرقه‌ای مثل سکوی ست ایجاد می‌شود آن‌ها هم نزدیک‌تر می‌آیند. 

یکی دیگر از تأکیدات رئیس دانشگاه آزاد بر ایجاد عرصه‌های صنعتی بود. برای تحقق این مسئله رفتیم تا با آن‌ها گفت‌وگو کنیم. فکر می‌کردیم خیلی باید انرژی گذاشت تا آن‌ها را برای این کار قانع کرد. وقتی به سراغ آن‌ها رفتیم، دیدیم خودشان به دنبال این کار هستند و معتقدند دانشگاه تا به حال نیامده و چنین درخواست‌هایی مطرح نکرده است. بیش از 200 شرکت در تبریز تاکنون خودشان را با علاقه برای ایجاد عرصه صنعتی عرضه کرده‌اند و مشغول بررسی هستیم تا موارد مناسب را انتخاب کنیم. 

این نقاط اتصال اگر بیشتر شود، زمینه ارتباط هست. ما در سال گذشته برای تراکتورسازی یک خط فول رباتیک طراحی کردیم. سری دوم و نوع جدید ربابت‌های AGV را سفارش گرفتیم. بنابراین یک اتصال کوچک می‌تواند نقطه تمرکزی باشد که این ارتباط بزرگ‌تر شود. در تبریز داریم این باور را ایجاد می‌کنیم که دانشگاه آزاد، دانشگاهی متفاوت است. 

صنایع اگر حرکتی ببینند حمایت می‌کنند اما چون در گذشته از سیستم‌های دانشگاهی نتیجه زیادی نگرفتند و درحد جلسه بوده، ناامید شدند. ما تجهیزی در حد تجهیزات اروپایی و با قیمت یک‌سوم اروپا به آن‌ها داده‌ایم که از آن نتیجه‌ گرفته و برای سری دوم آن و ارتباط بیشتر آمده‌اند. در شکل جدید نظام آموزشی دانشگاه که با الگوگیری از نظام آموزش پزشکی، به دانشجویان فرصت آموزش عرصه داده و دانشجویانی با مهارت و کارآزمودگی بیشتر تحویل جامعه می‌دهیم، صنایع آمدند که دانشجویان ما را بورس کنند، هزینه یک نفر را پنج سال پرداخت کنند و سپس در مجموعه خود به کار بگیرند. آنان احساس می‌کنند مجموعه‌ای در کشور پیدا شده که در جهت رفع نیاز‌هایشان فعالیت می‌کند. این گونه هم اعتماد شکل می‌گیرد و هم نیاز آن‌ها مرتفع می‌شود. 

وقتی صحبت از تحول می‌کنیم باید ابزارش را فراهم کنیم. به نظر من با تغییر ریل و برنامه‌ای که دانشگاه آزاد دارد و با ابزار‌هایی که دکتر طهرانچی ایجاد کرده است، شاهد این خواهیم بود که صنایع به دانشگاه آزاد بیش از پیش اعتماد خواهند کرد و دانشگاه آزاد جایگاه خود را در ارتباط با صنعت پیدا خواهد کرد. شاید اگر 5 سال قبل درمورد اینکه دانشگاه آزاد قرار است یک خط تمام‌رباتیک برای مجموعه صنعتی بسازد، صحبت می‌کردیم، هیچ‌کس باور نمی‌کرد؛ اما دانشگاه درحال حاضر این خط را ساخته است و تجهیزی که ما ساخته‌ایم 10تن بار را حمل می‌کند. عمده نمونه‌های AGV در دنیا برای حدود 200 کیلوگرم تا 300 کیلوگرم کار می‌کند. در این حد وجود دارد اما محدود و با قیمت‌های بسیار بالاست. ما توانسته‌ایم با شرایط رقابتی رضایت مشتری را جلب کنیم.

این کار دانشگاه آزاد است و در همه جا اتفاق می‌افتد. برای مثال در اصفهان و مجموعه‌های دیگر فعالیت‌های خوبی انجام می‌گیرد. سعی کردیم در بحث ارتباط با صنعت نقش پیشروی تبریز را حفظ کنیم چون تبریز قطب چند صنعت بزرگ است. در صنعت قطعه‌سازی و در صنعت مواد غذایی و چرم و کفش یکی از قطب‌ها هستیم. سعی کردیم در چند حوزه ازجمله قطعه‌سازی بسیار جدی پیش برویم. ما سرای نوآوری قطعه‌سازی را با مجوز سازمان راه‌اندازی کرده‌ایم و این‌ها نتیجه آن سرای نوآوری است. رئیس دانشگاه آزاد همیشه تأکید دارد زیرساخت‌ها را باید ایجاد کرد تا بتوان در آن بستر کارکرد. 

یکی از برنامه‌های واحد تبریز در ترم جاری طرح هر چهارشنبه یک صنعت بوده است. در زمانه‌ای که بسیاری از مدیران دانشگاه‌ها از نبود یا سختی ارتباط با مدیران صنعت گلایه دارند و شکوه می‌کنند، چنین حرکتی قابل توجه است. در خصوص این طرح توضیح دهید. 
این کار را تازه شروع کرده‌ایم. مقداری آشنایی داریم و خب استقبال هم دیدیم. یعنی مراجعه که می‌کنیم به شدت استقبال می‌کنند. 

صنایع شما را دعوت می‌کنند؟ 
نه ما به عنوان دانشگاه اجازه می‌گیریم و در آنجا حضور پیدا می‌کنیم تا بازدید و صحبت کنیم. 

پس اول دانشگاه سعی می‌کند دست دوستی را به سمت صنعت دراز کند؟ 
بله، باید برادری خود را ثابت کنیم. ما می‌رویم و خواهش می‌کنیم که این هفته به شرکت آن‌ها برویم. آنان نیز به شدت دعوت می‌کنند. بازدید می‌کنیم و با مدیریتشان صحبت می‌کنیم و اساتید را نیز با خود می‌بریم. باید نقاط اتصال و ارتباط را تقویت کرد چون در هربازدید یک نکته نهفته است. با یکی از صنایع تفاهم می‌کنیم، با یکی قرارداد می‌بندیم، نیازسنجی می‌کنیم، آن‌ها اعتماد می‌کنند و به دانشگاه دعوتشان می‌کنیم. این رفت و آمد اساتید و مسئولان دانشگاه و دانشجویان و همچنین صنایع با دانشگاه شکل‌دهنده ارتباط با صنعت است. یعنی این بستری است که بتوانند به راحتی رفت‌‌وآمد کنند و احساس کنند دانشگاه خانه امنی است که می‌توانند به آن اعتماد کرده تا نیاز‌هایشان را پوشش داده و از آن خدمات بگیرند. 

متن کامل این گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.