رهبر انقلاب در دیدار روز گذشته دلیل جسارت آمریکا برای طرح اظهارنظرهای ضد ایرانی را احساس پیروزی غرب از ایجاد آشوب در سوریه دانسته و با تشبیه آن به خصلت اهالی شیطان که وقتی احساس میکنند پیروز شدند اختیار زبانشان از دستشان خارج میشود، تأکید کردند: «احمقها بوی کباب شنیدهاند. ملت ایران هر کسی را که مزدوری آمریکا را در این زمینه قبول کند، در زیر گامهای محکم خود لگدمال خواهد کرد.»
این طرحها هرچند محکوم به شکستند، اما نیازمند اقدامات پیشگیرانه و مدیریت هوشمندانهاند. از عوامل داخلی مرتبط با ناآرامیها، نارضایتیهای اجتماعی و عملکردهای نسنجیده در مدیریت بحران است که میتواند بستری برای بهرهبرداری دشمنان فراهم کند. به همین دلیل، تأکید بر کاهش نارضایتی داخلی از طریق اقدامات کوتاهمدت نظیر جلوگیری از اظهارات ناپخته و حلوفصل سریع مسائل حساس و برنامهریزی بلندمدت برای ایجاد رضایت پایدار اهمیت بسزایی دارد.
نارضایتی عمومی؛ عامل داخلی ایجاد آشوب
محرک اصلی بروز آشوب و ناآرامی نارضایتی عمومی است. طراحان آشوب هم روی نقاطی دست میگذارند که یا یک نظام حکمرانی نتوانسته آنطور که باید رضایت عمومی را جلب کند یا در برخی موارد، مسیری که دستگاهها در برخی موضوعات پیش میگیرند یا سیاستهایی که اجرا میکنند، مطلوب مردم نبوده است، در مواردی هم مقامات دولت و اظهاراتی که مطرح میکنند، نقش مؤثری در افزایش نارضایتی عمومی دارد. عامل اصلی که میتواند از بروز آشوبها جلوگیری کند توجه به مواردی است که منجر به ایجاد نارضایتی در میان مردم شده است. اگر نارضایتی وجود نداشته باشد یا این باور میان مردم شکل گیرد که مقامات اجرایی کشور به دنبال حل مشکلات مردم و رفع دغدغههای آنها در حوزههای اجتماعی، اقتصادی و معیشتی هستند اساساً امکانی برای بروز آشوب فراهم نمیشود. نکته اینجاست که نارضایتی عمومی دفعتاً و بهیکباره ایجاد نمیشود و سلسله اتفاقات و رویدادهایی در یک حوزه زمینه بروز نارضایتی را فراهم میکند، برای مثال در جریان اتفاقی که در پاییز 1401 رخ داد، سلسهاتفاقاتی که در برخورد گشت ارشاد با برخی از زنان منتشر شد در کنار تصویر منفیای که از رفتار مأموران گشت ارشاد، منتشر شد، منجر به بروز واکنش منفی به این رفتارها شد. براین اساس از میان بردن نارضایتی عمومی در حوزههای مختلف نیز نیاز به زمان و البته سیاستگذاری مشخص دارد.
آتش نارضایتی عمومی را شعلهور نکنید
اقدام مهمی که میبایست برای کنترل و کاهش نارضایتیهای عمومی انجام داد این است که از اقداماتی که منجر به تشدید نارضایتیهای عمومی میشود، اجتناب کرد. بستن افقها عامل اصلی برای تشدید نارضایتی عمومی است. گاهی این اقدام از جانب عوامل اجرایی داخلی انجام میشود، برای مثال اظهاراتی مثل اینکه «راهی جز گریه کردن به حال منابع طبیعی و آینده کشورمان نداریم.» یا ادامهدار شدن و مبهم ماندن سرنوشت برخی موضوعات کشور مثل رفع فیلترینگ از جمله مواردی هستند که میتوانند منجر به تشدید نارضایتی عمومی شوند، باید توجه داشت که اثر برخی اقدامات مثل رفع فیلترینگ در یک چهارچوب زمانی مشخص اتفاق میافتد، ادامهدارشدن موضوعاتی مثل فیلترینگ و متوقف ماندن آن در نقطه اول و محقق نشدن آن در زمان مشخص، اثر اولیه و اصلی را از دست میدهد و این مطالبه عمومی بهمرور بیمعنی میشود.
بسترهای سوءاستفاده طراحان آشوب را ببندید
اقدام دیگری که برای جلوگیری از اجرا شدن پروژه آشوب، میبایست انجام داد بستن بسترها و عوامل سوءاستفاده برای کلید زدن آشوب در کشور است. طراحان آشوب گاهی از کوچکترین اتفاقها و اشتباهها برساختی رسانهای میسازند، آن را تبدیل به ماجرای بزرگی میکنند که آسیبزا شده و منجر به بروز آشوب میشود. آنچه در پاییز 1401 رخ داد و اتفاقی که برای مهسا امینی رخ داد از جمله این موارد بود که با برساخت رسانهای، به مثابه جرقهای برای آشوب و ناآرامی در کشور عمل کرد. در مواردی هم برخی اقدامات تعمداً و برنامهریزیشده برای اجرای آشوب در کشور انجام میشود، که ماجرای برگزاری یک کنسرت در یک کاروانسرا از جمله این موارد است.
متن کامل گزارش گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.