بیست‌وپنجمین نمایشگاه دستاورد‌های پژوهشی، فناوری و فن بازار امروز به کار خود پایان می‌دهد تا با زدن سوت پایان، گردهمایی 4 روزه دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان مستقر در سالن‌های 5،6،7 و27 محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران تمام شود و آن‌ها خود را برای دوران پس از نمایشگاه که عمدتاً به عقد قرارداد‌های همکاری بین توزیع‌کنندگان محصولات فناورانه و مصرف‌کنندگان آن‌ها خلاصه می‌شود، آماده کنند.
برگزاری این نمایشگاه را باید فرصت خوبی برای فعالان اکوسیستم فناورانه کشور دانست که هرساله فرصتی را برای ارائه آخرین دستاورد‌ها و همچنین ارتباط‌گیری با بازیگران بخش‌های مختلف پیدا می‌کنند. نمایشگاهی که در اولین روز از هفته جاری برای آشنایی با آخرین دستاورد‌های ارائه‌شده ما را به خیابان سئول کشاند تا چند ساعتی را مهمان غرفه‌های مختلف دانشگاهی باشیم. هرچند چینش بدون ضابطه غرفه‌های دانشگاهی، کار پیدا کردن آن‌ها را کمی سخت کرده بود؛ اما قرارگیری غرفه دانشگاه‌هایی مانند تهران، شهید بهشتی و امیرکبیر در همان ابتدای ورود به سالن 5 باعث شد تا برای در جریان قرار گرفتن آخرین دستاورد‌ها به سراغ مسئولان این 3 دانشگاه پایتخت‌نشین برویم. البته پراکندگی غرفه‌های دانشگاهی در سالن 6، دلیلی شد تا به سراغ غرفه دانشگاه‌های تربیت مدرس، چمران اهواز و اصفهان رفته و از جدیدترین دستاورد‌هایشان در نمایشگاه امسال آن‌ها کسب اطلاع کنیم. 

  دست پر دانشگاه تهران با 6 دستاورد جدید 
ربات سورنا دانشگاه تهران اولین دستاوردی است که با ورود به سالن 5 به چشم می‌آید؛ غرفه‌ای که قرارگیری همین ربات در آن باعث شده تا جزء غرفه‌های نسبتاً شلوغ این سالن به حساب بیاید. الهه پوراکبر، دبیر برگزاری غرفه دانشگاه تهران در این دوره از نمایشگاه با بیان اینکه امسال حضور پرشوری را در این نمایشگاه داشته‌ایم به «فرهیختگان» می‌گوید: «ما سال گذشته نزدیک به 60 دستاورد داشته‌ایم که این میزان در این دوره از نمایشگاه به 96 دستاورد رسیده است. همچنین از این میزان 6 دستاورد به عنوان دستاورد برتر تعیین و در این دوره از نمایشگاه برای اولین بار از آن‌ها رونمایی شده است. نکته مهم اینجاست که رونمایی از 3 دستاورد، در حضور رئیس‌جمهور صورت گرفته است.» 
او ادامه می‌دهد: «دستاورد پلتفرم هوشمند مسیریابی لجستیک و توزیع بار؛ طراحی پیکره و تعامل کاربر با دستگاه بتن‌پاش T267، تولید هورمون‌های تکثیر آبزیان، دستگاه تصویربرداری پالسمون سطحی، تشخیص رسیده بودن میوه ازگیل ژاپنی و گلوکز پوشش‌دار برای گاو شیری در این نمایشگاه برای اولین بار رونمایی شده‌اند که نشان می‌دهد ما دستاورد‌های جدیدی را برای این دوره از نمایشگاه داشته‌ایم.» 
دبیر برگزاری غرفه دانشگاه تهران در این دوره از نمایشگاه به اهمیت برگزاری چنین نمایشگاهی اشاره و تصریح می‌کند: «مسئله اصلی این است که ارتباط بین صنعت و دانشگاه در این نمایشگاه شکل می‌گیرد و عملاً فضا برای تعامل بیشتر فراهم می‌شود که بخشی از این ارتباطات نیز بعد از پایان نمایشگاه به نتیجه می‌رسد، یعنی نمایشگاه محلی برای نمایش دادن محصولات است و اولین هدفی که یک نمایشگاه دنبال می‌کند آن است که یک محصول را که برای آن کارگزار ارزشمند است، در معرض نمایش قرار دهد و ما نیز از این فرصت استفاده می‌کنیم تا دستاورد‌هایمان را در معرض عموم قرار دهیم.» 

  تولید آرد ویژه بیماران فنیل کتونوری برای اولین بار در کشور 
چینش سازه‌های چوبی غرفه شهید بهشتی و اختصاص بخشی از غرفه به خودرو‌های خودران این دانشگاه، توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند. جواد مزینانی، فارغ‌التحصیل دکتری سیستماتیک و اکولوژی گیاهی شهید بهشتی برای توضیح دستاورد‌های این دانشگاه حاضر به گفت‌وگو می‌شود. به گفته او پژوهشگران و فناوران شهید بهشتی‌ها با 106 محصول در عرصه‌های مختلف فیزیک، فناوری بیوتکنولوژی، ربات، فناوری زیستی به این دوره از نمایشگاه آمده‌اند. او درباره محصولات جدید این دانشگاه اینطور توضیح می‌دهد: «شش محصول فناورانه و نوآورانه را به نمایشگاه آورده‌ایم که از جمله آن می‌توان به ترکیب نوآورانه‌ای به عنوان نانو دیوز جنین اشاره کرد که یک پیش‌ساز هورمونی استروئیدی در گیاهان محسوب می‌شود. این محصول عملکرد‌های درمانی و افزایش بهره‌وری در علم پزشکی و داروسازی دارد.» به گفته او، محصول دیگر این دانشگاه، بیوکمپوزیت گیاهی مناسب جلوگیری از خسارت‌های تنش سرما در گیاهان است. همچنین مهم‌ترین محصول ارائه‌شده از سوی آن‌ها، 3 نمونه نانودارو است که در طرح مشترکی که با پژوهشگاه رویان کشور تولیده است. مزینانی در توضیح بیشتر این محصولات می‌گوید: «این محصولات کاربردی در تحقیقات و مطالعات پزشکی تولید مثل، انجماد سلول و بافت‌های جنسی و تناسلی دارد که در بخش فریز جنین کاربرد خواهد داشت و همچنین محصولی داریم که در درمان سرطان خون مؤثر عمل کرده و بهبودی بیماری سرطان خون را به همراه داشته است.» 
مزینانی ادامه می‌دهد: «محصول دیگری هم داریم که بیونانوآنتی‌باکتریال بوده و در بخش حذف عوامل بیماری‌زای باکتریایی قابلیت استفاده به شکل کود‌های شیمیایی را دارد. با همه این‌ها باید بگویم امسال برای اولین بار در ایران توانسته‌ایم یک آرد طبیعی و بدون هیچ‌گونه دستکاری ژنتیکی را از بذور غیر اصلاح‌شده گیاهی تولید کنیم که مناسب تغذیه بیماران فنیل کتونوری است. ما به دنبال جذب سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی برای تولید صنعتی‌ایم. همه این محصولات طی یک یا دو سال گذشته کار تحقیقاتی‌شان دنبال شده و امروز به منصه ظهور رسیده است.» 

  تولید الیاف برای ساخت جلیقه‌های ضدگلوله 
دانشگاه امیرکبیر که درست سمت راست سالن ورودی غرفه L شکلی را به خود اختصاص داده، جزء غرفه‌های آرام سالن 5 تلقی می‌شود. مریم یوسف‌زاده، معاون پژوهشی دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر که زمان زیادی از حضورش در نمایشگاه هم نمی‌گذرد، به تشریح دستاورد‌های این دانشگاه پرداخته و می‌گوید: «ما از دانشکده نساجی با 71 طرح پژوهشی به نمایشگاه آمده‌ایم. عموم طرح‌هایی که در اینجا ارائه کرده‌ایم محصولاتی‌اند که از مرحله تحقیقات اولیه عبور کرده و تقریباً TRL حداقل چهار به بالا را هم کسب کرده‌اند.» او از تجاری شدن برخی از دستاورد‌های حاضر در این نمایشگاه سخن به میان می‌آورد و ادامه می‌دهد: «حوزه‌های کاربردی این محصولات متنوع است به‌طوری که ما در این نمایشگاه محصولاتی مانند تولید پوشاک و منسوجات روزمره تا حوزه‌های تخصصی مانند مهندسی و پزشکی را عرضه کرده‌ایم. درواقع ما نمونه‌هایی مانند رگ مصنوعی داریم که در پروتز‌های درون تنی و بازو استفاده می‌شوند. همچنین کامپوزیت‌های سختی را داریم که در صنایع راه‌آهن، ریلی و تولید بتن استفاده می‌شوند.» 
یوسف‌زاده به نانو الیاف، ماکرو و الیاف‌های بسیار ظریف که در ویترین این نمایشگاه به نمایش در آمده بودند، اشاره و تصریح می‌کند: «علاوه بر این‌ها ما الیاف و منسوجاتی را داریم که استحکام خیلی بالا دارند و برای تولید لباس‌های ضدگلوله استفاده می‌شوند. ضمنا نمونه پارچه‌هایی را داریم که تحت ضربه سرعت بالا، مقاومت بالایی داشته و برای دفع آن ضربه و محافظت فرد به کار برده می‌شوند. همه این‌ها محصولات فناورانه‌ای‌اند که معمولاً در پروژه‌های دکتری و ارشد دانشکده توسعه پیدا کرده‌اند.» معاون پژوهشی دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر صحبت‌هایش را این‌طور جمع‌بندی می‌کند: «بعضی از محصولات ما که اکنون تجاری‌سازی شده‌اند، حاصل ارتباطات با حامیان صنعت بوده و همین امرموجب شده تا پژوهش‌هایمان از حوزه صرفاً پژوهشی خارج شوند و به بازار مصرف ورود کنند تا عموم مردم بتوانند از این محصولات استفاده کنند.» 

  پلیمر مورد نیاز برای ساخت تایرهای نسل سبز را تولید کرده‌ایم‌
برای بازدید از دستاوردهای دیگر دانشگاه‌ها باید به سراغ سالن ۶ رفت؛ همان سالنی که جز غرفه دانشگاه تربیت مدرس و علم و صنعت، عمدتاً میزبان دانشگاه‌های مرکز استانی است. مهدی عبداللهی، مدیر آزمایشگاه و عرصه‌های پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه امسال ۵۹ دستاورد را در این نمایشگاه ارائه کرده‌ایم، گفت: «بالای ۹۵ درصد این محصولات، برای اولین بار در این نمایشگاه عرضه می‌شوند. یکی از شاخص‌های اصلی ما این بوده که آمادگی فناوری این دستاوردها و محصولات در رده و سطح چهار و پنج باشد؛ چرا‌که معتقدیم برای برقراری ارتباط با جامعه و صنعت که یکی از اهداف این نمایشگاه است، باید محصولاتی را عرضه کنیم که به مرحله تجاری‌سازی نزدیک شده‌اند.»
او تقسیم‌بندی محصولات ارائه‌شده در این نمایشگاه را این‌طور توصیف کرد: «یک دسته از محصولات مواد شیمیایی و معدنی هستند، یعنی در حوزه‌های پلیمر و مواد شیمیایی نمونه‌های خوبی را داریم که حتی به سطح TRL 6 هم رسیده‌اند. ازجمله محصول ارائه‌شده در این حوزه باید به لاستیک مایع بوتادائن اشاره کنم؛ این پلیمر در حوزه تایر سبز که نسل جدید تایرها در دنیا است، استفاده می‌شود. ما در دانشگاه تربیت مدرس توانسته‌ایم که این محصول را تا سطح ۴ و ۵ فناوری توسعه دهیم.»
عبداللهی به محصولات دیگر این دانشگاه اشاره کرد و گفت: «چسب و گریس نیز از محصولات دیگر ما در این نمایشگاه هستند که به همان سطح آمادگی فناوری چهار رسیده‌اند. امید داریم که دوستان از جامعه و صنعت به ما مراجعه کنند تا در ارتباط نزدیک‌تری، TRL این محصولات را بالا ببریم و مرحله تجاری‌سازی‌اش کامل‌تر شود.»
مدیر آزمایشگاه و عرصه‌های پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس درباره محصولات حوزه علوم زیستی و علوم پزشکی دانشگاه نیز گفت: «در این حوزه‌ها نیز محصولات خوبی را به نمایش گذاشته‌ایم و از دوستان فعال این حوزه تقاضا داریم که از غرفه ما بازدید کنند. همچنین در دانشکده معدن و مواد نیز دستگاه لازم برای استخراج و استحصال و خالص‌سازی فلزات، خصوصاً فلزات گران‌بها را تولید کرده‌ایم. ما در این عرصه‌ها با صنعت ارتباط خوبی داشته‌ایم.»
او با بیان اینکه تجهیزاتی را نیز برای پرورش دام و طیور داریم که توسط همکاران ما ثبت اختراع شده‌اند، بیان کرد: «همچنین این محصولات مراحل اولیه تست را پشت سر گذاشته‌اند تا ان‌شاءالله به صنعت جامعه عرضه شوند و مورد استفاده قرار بگیرند.» به گفته او، این نمایشگاه فرصت خیلی خوبی برای حوزه معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه‌ها، خصوصاً حوزه پژوهش‌های کاربردی بوده تا بتوانند آخرین دستاوردهای خود را به جامعه هدف معرفی کنند.

  فناوری روشن و خاموش کردن ژن‌ها در غرفه شهید چمران اهواز
دانشگاه شهید چمران اهواز که در انتهای سالن ۶ غرفه نسبتاً بزرگی را به خود اختصاص داده، هم با دستاوردهای قابل توجهی به نمایشگاه آمده بود. حمید عبدل آبادی، مدیر مرکز رشد دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه امسال تقریباً با ۲۰ محصول ذیل ده شرکت در نمایشگاه شرکت کرده‌ایم که هر شرکت دو یا سه محصول خود را برای عرضه آماده کرده بودند، گفت: «این محصولات نیز در حوزه‌های فناوری اطلاعات، الکترونیک، برق، زیست‌فناوری، لیزر و اپتیک هستند.»
این مقام مسئول صحبت‌هایش را این‌طور ادامه داد: «نیمی از این محصولات ثبت اختراع شده‌اند ولی نیمی دیگر جزء محصولاتی هستند که برای اولین بار از آن‌ها رونمایی کرده‌ایم. به‌طور مثال محصولاتی را در حوزه نفت و گاز و اولتراسونیک داریم. همچنین دستگاه نمونه‌گیری ذرات گرد و غبار را نیز داریم که برای سنجش آلودگی هوای محیط زیست کاربرد دارد.»
عبدل‌آبادی گفت: «سنسورهای متعددی برای پایش کیفیت آب‌وهوا و اندازه‌گیری میزان شوری خاک داریم. همچنین در این نمایشگاه دانشجویانی از دانشگاه ما حضور پیدا کرده‌اند که با همکاری موسسه رازی در حوزه ژنتیک فعالیت کرده و به‌صورت کاملاً فناورانه توانایی به اصطلاح خاموش و روشن کردن ژن‌ها را دارند.»
مدیر مرکز رشد دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه محصولات آی ترکر (ردیاب چشمی) و اسکنر سه‌بعدی را برای ساخت ایمپلنت‌های دندان هم عرضه کرده‌ایم که جزء محصولات مهم در این حوزه به شمار می‌روند، گفت: «اما مسئله اصلی درباره نمایشگاه آن است که بستری را برای شبکه‌سازی بین بازیگران بخش‌های مختلف حوزه فناوری کشور فراهم می‌کند و حتی می‌توان ایده‌های جدیدی نیز برای ارتقای محصولات از دل ارتباطات به دست آورد.»

  مولتی دیسک اسکروپرس ارتقایافته برای آب‌گیری از لجن‌های تصفیه‌خانه‌ها
آخرین غرفه هم دانشگاه اصفهان به شمار می‌رود که هنوز در حال نصب بنرهایش است! غرفه‌ای کوچک در سمت چپ سالن که دستگاه عجیب و غریبی هم جلوی غرفه‌اش وجود دارد. دهنوی، استادیار دانشکده مهندسی عمران و حمل و نقل که نماینده غرفه هم به حساب می‌آید، از دستگاه مولتی دیسک اسکروپرس ارتقایافته صحبت کرد و گفت: «این محصول کار آب‌گیری از لجن‌های تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب را انجام می‌دهد. دوسالی می‌شود که روی این محصول کار می‌کنیم اما امسال تجاری‌سازی شده و در این زمینه سه تا چهار قرارداد با صنعت بسته‌ایم که اکنون داریم تعداد این قراردادها را افزایش می‌دهیم.»
به گفته او، طی دوهفته گذشته سه قرارداد با ارزش حدود یک میلیارد تومان برای این محصول بسته شده است که میزان این قراردادها بسته به سایزها متفاوت است. در واقع این محصول ما اکنون تک‌محور است و به‌صورت دو محور، سه محور با طول و سایز بزرگ‌تر نیز قابلیت تولید دارد.
دهنوی ادامه داد: «تاکنون بخشی از نیاز کشور برای آب‌گیری از لجن‌های تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب توسط دستگاه‌های وارداتی انجام می‌شد؛ البته در داخل هم اقداماتی برای این مسئله صورت گرفته بود اما هیچ‌کدام از محصولات تولیدی، ظرفیت آب‌گیری این تجهیز را نداشتند؛ چرا که محصول ما نسبت به نمونه‌های داخلی و خارجی ۳۰ تا ۵۰ درصد کارایی بیشتری دارد.»
مسئول غرفه دانشگاه اصفهان گفت: «تا امروز محصولات دیگری مانند دوربین‌های نقشه‌برداری و قطب‌نماهای مورد نیاز صنایع نظامی در دانشگاه به عنوان محصول محور تولید شده‌اند. به‌صورت کلی اگر صنعت حمایت و اعتماد کند، می‌توان خیلی از موارد و تجهیزاتی که وارداتی‌اند را در نه تنها در دانشگاه اصفهان بلکه در دانشگاه‌های مختلف تولید کرده و به انبوه‌سازی و تجاری‌سازی رساند.»
به گفته او، این دانشگاه در سال ۱۴۰۰، ۱۴۲ طرح برون‌دانشگاهی با مبلغ ۳۴ میلیارد تومان داشته که این عدد در سال ۱۴۰۲ به ۳۴۹ طرح در برون‌دانشگاهی با مبلغ ۸۴ میلیارد تومان رسیده است که جدای از طرح‌های کلان است. این مسئله نشان می‌دهد که دانشگاه ظرفیت بالایی برای تولید محصولات مورد نیاز بخش‌های مختلف صنعتی و غیرصنعتی دارد و لازم است تا سرمایه‌گذاری‌های لازم در این زمینه صورت بگیرد.
دهنوی از اهمیت برگزاری چنین نمایشگاهی برای اکوسیستم فناورانه کشور سخن به میان آورد و گفت: «درواقع نمایشگاه یکی از راه‌هایی است که می‌تواند موجب آشنا شدن صنعتگر با علم صنعت شود؛ برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی است؛ چرا که جدا از صنعتگر، افرادی هم که در دانشگاه و یا در خارج از آن تجهیزات را تولید می‌کنند نیز می‌توانند در خلال نمایشگاه ایده‌های بهتری را تولید کنند.»
مسئول غرفه دانشگاه اصفهان در نمایشگاه صحبت‌هایش را این‌طور به پایان رساند: «در روز اول همین نمایشگاه، یک نفر که در حوزه صنایع غذایی (روغن‌گیری از زیتون) فعالیت می‌کرد، بعد از دیدن دستگاه آب‌گیری از لجن‌های تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب ما ایده ارتقای آن و تبدیل کردن این دستگاه به تجهیز روغن‌گیری را ارائه داد. ایده‌ای که بعد از پایان نمایشگاه روی آن کار خواهیم کرد تا از این طریق بتوانیم نیاز کشور را در این زمینه هم برطرف کنیم.»