امید در دل رزیدنت‌ها زنده شد

زینب مرزوقیخبرنگار

نمایندگان در نشست علنی نوبت اول سه‌شنبه، ۲۰ آذرماه مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور با بند الف تبصره 16 لایحه موافقت کردند. در این بند آمده است: «دستیاران علوم پزشکی (رزیدنت) از لحاظ بیمه درمان، عمر و بازنشستگی در دوران تحصیل بدون تعهد استخدامی برای دولت مشمول قانون تأمین اجتماعی مصوب ۶/۴/۱۳۵۴ خواهند بود».

پس از تلاش‌های فعالان صنفی این حوزه، سرانجام با در در نظر گرفتن ردیف بودجه برای تبدیل رزیدنتی به شغل در بودجه 1404، جامعه پزشکی را امیدوار ب بهبود شرایط کرده است.

رئیس سازمان نظام پزشکی کشور: صندلی دانشگاه‌های معتبر هم خالی است
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور معتقد است یکی از افتخارات کشور ما تربیت و تأمین نیروی تخصصی پزشکی و خودکفایی در حوزه درمان است. تأمین پزشک متخصص، به‌ویژه برای مناطق کمتربرخوردار، بسیار اهمیت دارد. رئیس‌زاده در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «در طول این سال‌ها، همواره یکی از گلایه‌های مسئولان در شهرستان‌های کوچک و مناطق مرزی، کمبود پزشک متخصص بوده است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت سامانه تربیت و تأمین پزشک متخصص است و دوره دستیاری به‌عنوان کلیدی‌ترین سامانه در این راستا، نقش مهمی ایفا می‌کند. هیچ سامانه دیگری نمی‌تواند جایگزین این دوره شود. تقویت این سامانه به تأمین نیروی پزشکی باکیفیت برای کشور منجر می‌شود و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست.» 
او ادامه داد: «اگر این سامانه تضعیف شود، کشور با کمبود پزشک متخصص روبه‌رو خواهد شد و جبران آن بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود. متأسفانه، در چند سال گذشته، سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای بوده که این سامانه به‌تدریج ضعیف‌تر و کم‌اقبال‌تر شده است. به‌عنوان نمونه، امسال از ۵۴۰۰ صندلی پذیرش دستیار تخصصی، ۶۹۰ صندلی در مرحله اول خالی مانده‌اند، آن‌هم در رشته‌هایی مانند طب اورژانس، گوش‌وحلق‌وبینی، اطفال و داخلی. حتی در دانشگاه‌های معتبر وضعیتمان این بود. برخی از رشته‌هایی که پیش‌تر پرطرفدار بودند، اکنون با صندلی‌های خالی مواجه شده‌اند. این موضوع زنگ خطری جدی برای آینده کشور است.»
رئیس‌زاده همچنین گفت: «طی دو تا سه سال گذشته، ما بار‌ها هشدار داده‌ایم. شخصاً هیچ اقدامی نبوده  که انجام نداده باشم تا توجه مسئولان را به این مسئله جلب کنم، اما متأسفانه چندان توجهی به این امر نشده و وضعیت روزبه‌روز بدتر شده است. خوشبختانه امسال با پیگیری‌های وزیر بهداشت و حمایت دکتر ظفرقندی، پیشنهادی در لایحه بودجه گنجانده شد که شامل بیمه عمر، بیمه بازنشستگی و بیمه درمان دوران رزیدنتی تحت قانون تأمین اجتماعی بود که البته بدون تعهد استخدامی برای دولت است. این پیشنهاد در کمیسیون تلفیق مطرح شد، اما متأسفانه با دلایلی حذف شد.»به تمام نمایندگان برای موافقت با بند پیشنهادی تبدیل رزیدنتی به شغل پیامک دادم
رئیس‌زاده گفته است برای تصویب این قانون همه‌ مسئولان وزارت بهداشت تلاش زیادی کرده‌اند، از جمله این تلاش‌ها رایزنی با نمایندگان مجلس و ارسال پیامک به آن‌ها توسط ریاست سازمان نظام‌پزشکی است.

گام مثبتی است اما باید دائمی شود
رئیس‌زاده افزود: «این گام مثبتی است اما انتظار داریم در مرحله بعد، این موضوع به قانونی دائمی تبدیل شود. فعلاً این قانون فقط در برنامه بودجه سال ۱۴۰۴ گنجانده شده است. امیدواریم با سایر اصلاحاتی که در قوانین و آیین‌نامه‌های دوران دستیاری انجام می‌شود، شاهد افزایش رغبت پزشکان عمومی برای ورود به دوره تخصص باشیم.» 
رئیس سازمان نظام پزشکی کشور تصریح کرد: «در حال حاضر، ما حدود ۶۰ هزار پزشک عمومی در کشور داریم که شرایط ورود به دوره دستیاری را دارند اما متأسفانه به دلیل شرایط نامساعد دوران رزیدنتی، طرح، و مشکلات پس از فارغ‌التحصیلی، از ورود به این دوره استقبال نمی‌کنند. همین امر باعث شده ۶۹۰ صندلی خالی بماند.» او در ادامه گفت: «مشکل ما در حال حاضر کمبود پزشک عمومی نیست. برخی افراد اصرار دارند ظرفیت پذیرش پزشک عمومی را به‌صورت بی‌رویه افزایش دهند، درحالی‌که ما به‌اندازه کافی پزشک عمومی داریم. باید شرایط دوره دستیاری و پس از آن را اصلاح کنیم و جذابیت ایجاد کنیم. اگر ظرفیت پزشک عمومی را به ۱۲۰ هزار نفر هم افزایش دهیم، باز هم این افراد وارد دوره تخصص نخواهند شد.»

شرایط را برای ورود 88 هزار پزشک عمومی به دوره دستیاری فراهم کنید
رئیس‌زاده عنوان کرد: «ما در کشور حدود ۸۸ هزار پزشک عمومی داریم. اگر مشکل کمبود متخصص داریم، بسم‌الله، شرایطی فراهم کنید که این افراد وارد دوره دستیاری شوند. فشار برای افزایش ظرفیت پذیرش پزشک عمومی جز افزایش بی‌رویه هزینه‌ها و مشکلات آموزشی نتیجه‌ای نخواهد داشت. ساختار آموزشی دانشگاه‌های پزشکی در حال تخریب است. وضعیت خوابگاه‌ها، سرانه فیزیکی، کلاس‌ها و آزمایشگاه‌ها به حد فاجعه رسیده است. نمی‌دانم چرا برخی اصرار دارند که در مسیر اشتباه حرکت کنند. این اصرار بر ادامه راه اشتباه برای من بسیار تعجب‌آور است و نمی‌توانم ساده از کنار آن بگذرم.»

شاهد برخورد و تنبیهات کلامی از سوی سال بالایی‌ها در دوره رزیدنتی هستیم
او در ادامه گفت: «این عدم امیدواری به آینده پس از دوره تخصص، انگیزه پزشکان عمومی را کاهش داده است. از طرف دیگر، سختی‌های دوران تخصص نیز این عدم استقبال را مضاعف کرده است. شرایط معیشتی دستیاران به‌گونه‌ای است که غیرقابل‌تحمل و فاقد تداوم است. فشار کاری نیز افزایش یافته است؛ چراکه میزان مراجعات بالا رفته و ساختار مراکز درمانی ضعیف‌تر شده است. مشکلات اقتصادی، کمبود دارو، تجهیزات و تعرفه‌های پایین، همگی باعث شده‌اند پزشکان و اعضای کادر درمانی نیز رغبت کمتری برای فعالیت داشته باشند. از سوی دیگر، افزایش بی‌رویه ظرفیت‌ها و انصراف برخی از پزشکان باعث شده فشار تمام مراجعات و کاستی‌ها بر دوش دستیاران بیفتد. فشار کاری چندین برابر شده است، اما دریافتی‌ها نسبت به ۱۰ یا ۲۰ سال گذشته، به نصف یا حتی کمتر کاهش یافته است. امید به آینده نیز به‌شدت کم شده است. برخی برخوردهای سلیقه‌ای میان دستیاران سال ‌بالا و پایین وجود دارد؛ هرچند این موارد فراگیر نیست، اما در برخی جاها شاهد تنبیهاتی خارج از چهارچوب و خشونت‌های کلامی یا رفتاری هستیم. مجموع این عوامل باعث شده که رغبت پزشکان عمومی برای ورود به دوره تخصص به‌شدت کاهش یابد.»
آرمان سورانی، متخصص مغز و اعصاب و عضو شورای جوان سازمان نظام پزشکی کشور معتقد است که تأیید دوره دستیاری به‌عنوان شغل در بودجه 1404 توسط نمایندگان مجلس، به حدود ۳۰ سال پیش برمی‌گردد، یعنی به زمانی که مگاپروژه سلامت برای بچه‌های رزیدنت آغاز شد. سورانی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره دوره دستیاری عنوان کرد: «رزیدنت‌ها در این دوره، چه به‌طور عملی و چه به‌طور رسمی، درواقع نیروی کار محسوب می‌شوند. تا الان هر بار که وزارتخانه می‌خواست از آن‌ها استفاده کند، به آن‌ها عنوان «دانشجو» می‌داد و وقتی نیاز بود که خسارتی از آن‌ها دریافت کند یا دیه‌ای از آن‌ها گرفته شود، آن‌ها را به دادگاه می‌فرستاد. در این دوره، به‌ویژه در رابطه با مسائل درمانی و خطاهای پزشکی، این عزیزان اغلب به‌عنوان نیروی کار بدون هیچ‌گونه حمایتی شناخته می‌شدند. آن‌ها حتی ممکن بود به‌عنوان سپر بلای استادان در مواقع بروز مشکلات قرار گیرند. در این مدت، وضعیت این عزیزان به‌نوعی مانند یک شتر گاو پلنگ بود که طبق ضوابط و عرف، همیشه به‌عنوان نیروی کار شناخته می‌شدند.»

امید در دل رزیدنت‌ها زنده شد
محمد بختیاری، عضو کمیسیون بهداشت مرکز پژوهش‌های مجلس نیز گفت: «تصویب این قانون در مجلس، علی‌رغم مشکلات حقوقی موجود (مانند مغایرت با ماده ۱۳ قانون برنامه هفتم)، گامی مثبت محسوب می‌شود. این قانون می‌تواند امیدی برای رزیدنت‌ها باشد که بخش زیادی از بار خدمات درمانی کشور را به دوش می‌کشند و تا به امروز از بیمه‌های اجتماعی بی‌بهره بوده‌اند. بیمه اجتماعی این عزیزان، اگرچه همچنان با چالش‌هایی همراه است (مانند پرداخت ۵۰ درصد هزینه‌ها از سوی خود دانشجویان)، اما تصویب این قانون می‌تواند سرآغازی برای رفع تدریجی این مشکلات باشد. با این وجود، نباید تصور کرد که با این اقدام، همه مشکلات رزیدنت‌ها حل می‌شود.»

متن کامل گزارش زینب، مرزوقی خبرنگار گروه نقد روز را در فرهیختگان بخوانید