محمد سلطانی؛ فرهیختگان آنلاین: بحث مهاجرت نخبگان ایرانی که طی سال های اخیر سرعت بالایی گرفته را باید یکی از چالش های نظام آموزش عالی دانست؛ چالشی که اگر فکری به حال آن نشود، طبیعتا در آینده نزدیک می تواند تامین نیروی انسانی در بخش های مختلف را هم با مشکلات جدی همراه کند. موضوعی که با توجه به روند پیری جمعیت، حل آن اهمیت چند برابری برای کشور ما پیدا می کند.

مولفه اصلی در رفع این معضل را باید داشتن داده های دقیق از روند مهاجرتی کشور معرفی کرد؛ موضوعی که طی سال های گذشته از سوی رصدخانه مهاجرت وابسته به پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف که از سال 1397 آغاز به کار کرده بود؛ ارائه می شد تا اینکه حواشی ایجاد شده پیرامون ممنوع المصاحبه شدن و لغو مجوز فعالیت این رصدخانه باعث شد تا عملا ارائه آمار از سوی این رصدخانه به حاشیه برود.

کمی بعد از این اتفاق، سیدسلمان سیدافقهی، قائم مقام سابق بنیاد ملی نخبگان در دی ماه سال گذشته از ایجاد رصدخانه ملی مهاجرت در در ۴ حوزه معیشت، اشتغال، تحصیل و مهاجرت و براساس همکاری های بین دستگاهی خبر داده بود. رصدخانه ای که به نظر می رسید قرار است جایگزین رصدخانه دانشگاه شریف شود و آمار آن ملاک تصمیم گیری ها قرار بگیرد؛ حالا بعد از گذشت نزدیک به یک سال سعید خدایگان قائم مقام بنیاد ملی نخبگان در گفتگو با «مهر» درباره فعالیت رصدخانه مهاجرت می گوید: برنامه ویژه ای برای تقویت رصدخانه مستقر در بنیاد ملی نخبگان در دستور کار داریم تا با یک مأموریت جدید کار خود را ادامه دهد.

نکته مهم در صحبت های او، عدم کتمان آمار مربوط به مهاجرت نخبگان است، اتفاقی که نشان می دهد مقوله مهاجرت این قشر به یکی از معضلات اساسی تبدیل شده است؛ با این حال با وجود گذشت یک سال از آغاز به کار این مجموعه، هنوز آمار دقیقی از سوی این رصدخانه منتشر نشده است. موضوعی که خدایگان درباره اش اینطور توضیح می دهد: « داده‌هایی که تاکنون به دست آمده به دلیل اینکه از یک سری کانال‌های محدودی جمع آوری شده، دقیق نیست و تا زمانی که به داده‌ها و جامعه آماری دقیق دست نیابیم، شاید نتوانیم به درستی اظهار نظر کنیم.»

اما آنچه در این میان حائز اهمیت است، اینکه راه اندازی چنین رصدخانه هایی فارغ از اینکه آمار آنها تا چه میزان به واقعیت نزدیک است یا خیر، چقدر در تصمیم گیری مدیران نقش داشته و تا چه میزان برنامه ریزی عملیاتی برای کاهش مهاجرت و همچنین بازگشت نخبگان خارج به کشور صورت می گیرد؛ چرا که در غیر این صورت عملا ارائه امار صرف نمی تواند دستاوردی را برای کشور به همراه داشته باشد.