یوآو گالانت، وزیر دفاع معزول اسرائیل، پس از یک سال از آغاز جنگ علیه غزه اخیراً به شکست در دستیابی به تمامی اهداف تعیین‌شده در این جنگ اعتراف کرده و بر ضرورت اتخاذ راهبردهای غیرنظامی برای بازگرداندن اسرا تأکید کرده بود. گالانت در اظهاراتی که از سوی روزنامه «هاآرتص» به‌طور غیررسمی منتشر شده، اعلام کرده تحقق برخی اهداف نیازمند «امتیازات دردناک» است و برای دستیابی به آتش‌بس و انجام وظایف انسانی برای بازگرداندن اسرا، باید راه‌های غیرنظامی نیز در نظر گرفته شود. به گزارش این روزنامه، گالانت در پیامی به مقامات عالی‌رتبه اسرائیلی، وضعیت کنونی جنگ را مورد نقد قرار داده و از عدم به‌روزرسانی اهداف و نبود راهبرد شفاف انتقاد کرده است.

او تأکید کرده تداوم نبرد بدون داشتن «قطب‌نمای روشن» و اهداف به‌روز، می‌تواند به تصمیمات کابینه و مدیریت نبرد آسیب جدی وارد کند. گالانت به‌ویژه بر نیاز به برگزاری جلسه‌ای برای بازنگری اهداف جنگ تأکید کرده و خواستار آن شده بود که با توجه به درگیری‌های مستقیم میان اسرائیل و ایران، ارزیابی جامعی از اهداف و عرصه‌های مختلف جنگ صورت گیرد. در واکنش به این انتقادات، دفتر نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو بیانیه‌ای منتشر و اظهارات گالانت را «عجیب» توصیف کرد.

در این بیانیه آمده است کابینه از همان ابتدا «یک قطب‌نما» برای جنگ دارد و آن چیزی نیست جز اهداف تعیین‌شده‌ای که از سوی کابینه مشخص شده‌اند. نتانیاهو تأکید کرده هرگونه تردید یا بحث در این زمینه غیرضروری است و تمامی وزرا باید در چهارچوب اهداف تعیین‌شده به وظایف خود بپردازند. این اختلاف نظر میان نتانیاهو و گالانت موضوع جدیدی نبود. از زمان آغاز جنگ در غزه، این دو مقام ارشد اسرائیلی بارها بر سر تاکتیک‌ها و اهداف جنگی به اختلاف خورده‌اند.

به‌ویژه در روزهای پیش از ترور شهید سیدحسن نصرالله، شایعاتی مبنی بر احتمال برکناری گالانت در رسانه‌های اسرائیلی مطرح بود. همچنین نتانیاهو در آوریل ۲۰۲۳ نیز به دلیل اختلاف نظرهای مشابهی قصد برکناری او را داشت اما به دلیل اعتراضات مردمی از این تصمیم صرف‌نظر کرد. با وقوع جنگ در ۷ اکتبر، به نظر می‌رسید اختلافات در کابینه موقتاً فروکش کرده باشد اما این اختلافات بار دیگر به اوج رسیده و تصمیم نتانیاهو برای برکناری گالانت، نشانه‌ای از فرسودگی کابینه ائتلافی راست‌گرای اوست. این تصمیم در میانه جنگ علاوه براینکه باعث تشدید اختلافات بر سر نحوه مدیریت جنگ شده، برای کابینه نتانیاهو که با انتقادهای فزاینده‌ای مواجه است نیز چالشی بزرگ محسوب می‌شود. 

 انتقادها به نتانیاهو به نخست‌وزیران اسبق محدود نشد و دیگر سیاستمداران اسرائیلی نیز وارد میدان شدند. یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل شدیداً به این اقدام نتانیاهو اعتراض کرد و وی را «نالایق و فاقد صلاحیت» برای اداره امور کشور دانست و گفت: «سربازان اسرائیلی نمی‌توانند به نخست‌وزیری که وزیر دفاعش را در میانه جنگ و به دلیل مسائل سیاسی اخراج کرده، اعتماد کنند.» لاپید از مشاور قضایی کابینه خواست تا عدم صلاحیت نتانیاهو برای انجام وظایفش را بررسی کند و او را ناتوان در مدیریت کشور دانست.

آویگدور لیبرمن، وزیر سابق دفاع و رهبر حزب «اسرائیل بیتنو»، نیز ازجمله منتقدان صریح برکناری گالانت بود. او ضمن تأکید بر لزوم اولویت‌بندی امنیت ملی، نتانیاهو را متهم کرد که به‌جای توجه به منافع کشور، در میانه جنگ دست به برکناری وزیر دفاع زده و اهداف شخصی و سیاسی خود را در اولویت قرار داده است. لیبرمن هشدار داد اگر وزیر دفاع به این آسانی برکنار می‌شود، پس نخست‌وزیر نیز باید قادر به جایگزینی باشد. وی این اقدام را به مثابه تضعیف امنیت کشور در حساس‌ترین لحظات دانست. 

برکناری گالانت تنها محدود به واکنش‌های سیاسی نبوده، بلکه بار دیگر شکاف‌ها و اختلافات داخلی را به خیابان‌های اسرائیل کشانده و به اعتراضات گسترده‌ای دامن زده است. معترضان با برگزاری تجمعات و راهپیمایی‌های اعتراضی علیه سیاست‌های نتانیاهو و اقدامات وی در مدیریت جنگ و امنیت کشور، اعتراض کرده و خواستار پایان جنگ و آغاز گفت‌وگوهای آتش‌بس شده‌اند. نتانیاهو با برکناری گالانت در بحبوحه توجه‌ها به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، سعی داشت این اقدام را از نظر رسانه‌ای و سیاسی در حاشیه نگاه‌ها نگه دارد اما نه تنها موفق نشد، باعث تشدید بحران‌های امنیتی و سیاسی هم شد. به نظر می‌رسد این بحران نه تنها نتانیاهو، بلکه کل نظام سیاسی اسرائیل را در معرض تهدید قرار داده است.

با توجه به انتقادهای گسترده از سوی مخالفان و حامیان نتانیاهو، عبور از این وضعیت بدون تغییرات جدی در نحوه رهبری و استراتژی‌های نظامی رژیم‌صهیونیستی بسیار دشوار به نظر می‌رسد. اسرائیل اکنون با چالشی چندوجهی مواجه است که شامل بحران امنیتی، اختلافات داخلی در میان سیاستمداران و نارضایتی عمومی از وضعیت جنگی است و به نظر نمی‌رسد نتانیاهو بتواند همه این بحران‌ها را به راحتی پشت سر بگذارد. 

متن کامل گزارش علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.