میان موج خبرهای مربوط به رقابت فیل‌ها و خرهای ایالات متحده، «هدهد» و «کوثر» ایرانی بامداد روز گذشته به جمع ده‌نفره ماهواره‌هایمان در فضا پیوستند. پایگاه پرتاب «وستوچنی» روسیه مسئولیت این مهم را به عهده داشت و موفق شد تا این دو اثر دست جوانان ایرانی را وارد مدار کند.

به طور کلی عمده مأموریت هدهد و کوثر حول تصویربرداری از زمین و اینترنت اشیاست. ایران از سال 2005 میلادی تا دو سال قبل ده ماهواره با کاربردهای مختلف به فضا فرستاده اما نکته مهم درباره این ماهواره‌ها ساخت و پرداختشان به وسیله یک شرکت دانش‌بنیان است که در واقع برای اولین بار این اتفاق رخ داده و یک شرکت خصوصی ایرانی با همکاری روسیه توانسته دو ماهواره را وارد جو زمین کند. این اتفاق علاوه‌بر نمایش چندباره توانایی جوانان ایرانی در ساخت ماهواره، آثار ملی و بین‌المللی قابل توجهی دارد که بد نیست برخی از آن‌ها را مرور کرده و با ایجاد انگیزه در دانش‌بنیان‌ها مسیر را برای هدهدها و کوثرها هموارتر کنیم.

بختیاری: کشورهای محدودی چرخه کامل فضایی دارند
پرتاب ماهواره‌های ایرانی توسط ماهواره‌بر روس یکی از حواشی جالب توجه این ماجرا بود. مهدی بختیاری، کارشناس مسائل امنیتی و دفاعی با اشاره به اینکه ایران یکی از کشورهایی است که چرخه فضایی را به صورت کامل در اختیار دارد توضیح داد: کشوری این چرخه را به صورت کامل دارد که اولا خودش بتواند ماهواره بسازد و ماهواره‌بر بسازد و خودش هم بتواند با ماهواره‌بر ماهواره‌اش را پرتاب کند و بتواند از طریق ارتباط با آن ماهواره از آن استفاده کند. خیلی از کشورها بعضی از این مراحل را ندارند.

وی افزود: مثلا ممکن است کشوری در ساخت ماهواره قوی باشد اما ماهواره‌اش را به دیگران بدهد تا پرتاب کنند. این اصلا موضوع غیرمعقولی نیست. یا مثلا کشوری تخصصش پرتاب ماهواره باشد و ماهواره‌های دیگر کشورها را پرتاب کند. اما به هر حال آن کشور چرخه کامل فضایی را در اختیار ندارد. اما کشور ما این را دارد. یعنی ما هم ماهواره‌بر تولید کردیم و هم ماهواره ساختیم و هم خودمان پرتاب کردیم و خودمان هم استفاده کردیم. نمونه‌هایش مختلف است. در این بحث فضایی شما می‌توانید همه کارها را خودتان بکنید و هم می‌توانید با دیگران همکاری داشته باشید که ممکن است این برایتان منافعی داشته باشد.

وی ادامه داد: مثلا تعداد پرتاب‌ها و ماهواره‌هایی که در فضا قرار می‌دهید بالا می‌رود. مشکلی که برنامه فضایی ما دارد در تکرار است. یعنی تعداد ماهواره‌هایی که ما پرتاب می‌کنیم خیلی بالا نیست. این میزان هرچقدر بالا برود هم تجربه و هم دستیابی به فناوری‌ها بیشتر می‌شود. این اتفاق خیلی خوبی است که ما در کنار توانمندی داخلی خودمان، این همکاری خارجی را هم داشته باشیم. البته از وقتی‌که برنامه فضایی ما در حال شروع بود، این را مدنظر داشتیم و قرار بود این کار را هم انجام دهیم. نمونه‌هایش پرتاب ماهواره‌هایی بود که به همین روسیه سپردیم و ماهواره‌ای که به ایتالیا دادیم.

بختیاری گفت: البته هیچ‌کدام به سرانجام نرسید. به همین دلیل بود که ما مجبور شدیم به سمت ساخت ماهواره‌بر هم برویم. بنابراین ما این امکان را داریم که چرخه را داشته باشیم. اما اینکه با کشورهای دیگر همکاری کنیم و تعداد ماهواره‌هایمان در فضا را بالا ببریم، اتفاق خوبی است که در چندوقت اخیر رخ داده است. فکر می‌کنم این سومین پرتابی است که روسیه برای ما انجام می‌دهد. بنابراین نباید این برداشت را کنیم که اگر جای دیگری برایمان ماهواره پرتاب می‌کند، به معنی این است که ما در پرتاب ماهواره مشکل داریم. خیر.

وی ادامه داد: اتفاقا همین مداری که الان روسیه برایمان ماهواره قرار داده نه تنها در این مدار که در مدارهای بالاتر هم با پرتابگرهای خودمان پرتاب داشتیم و ماهواره هم تزریق کرده‌ایم. اما خیلی طبیعی است که این توان را داشته باشید با کمک دیگران هم تعداد را بالا ببرید. شاید بشود گفت یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که برنامه فضایی ما دارد، تعداد کم است. حالا این تعداد می‌تواند در پرتاب باشد و می‌تواند در ماهواره هم باشد. ما ماهواره زیاد داریم اما باید بتوانیم دائما این‌ها را پرتاب کنیم و بعضی از آن‌ها ممکن است موفق شود و برخی هم ممکن است شکست بخورد که اصلا مهم نیست.

متن کامل گزارش علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.