چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌کوتاه تهران، کار خود را از جمعه ۲۷ مهرماه با دبیری مهدی آذرپندار شروع می‌کند. جشنواره‌ای که باید آن را مهم‌ترین رویداد داخلی در زمینه فیلم‌کوتاه دانست چون حضور در آن چه به‌عنوان مخاطب و چه در قامت فیلمساز کنجکاوی‌های زیادی در دل به وجود می‌آورد که در دیگر جشنواره‌ها کمتر می‌توان سراغی از آن‌ گرفت.

برای اینکه ردپای فیلم‌کوتاه را در معرفی کارگردانان بزرگ مورد بررسی قرار دهیم باید به تاریخ سینمای ایران مراجعه کنیم، چون سینمای ما در حوزه فیلم‌کوتاه و مستند قدمت قابل توجه، زیاد و فراموش‌ناشدنی‌ای دارد و دامنه آن تقریباً به گستردگی اولین روزهای مطرح شدن سینمای ایران به‌عنوان یک هنر و صنعت جدی است. بسیاری از سینماگران برجسته ما در دهه 40 و 50 شمسی علاوه بر اینکه در دامان ادبیات ایران رشد کرده بودند و سر بر بالین این مدیوم داشتند کار خود را در حوزه سینما با ساخت فیلم‌کوتاه آغاز کردند. 

بهرام بیضایی ساخت اولین فیلم‌کوتاهش را با هدایت داستان کوتاهی از فریدون هدایت‌پور و تهیه‌کنندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 1349 تجربه کرد. این فیلم «عمو سیبیلو» نام داشت و بیضایی با لحنی به‌غایت طنازانه داستانش را با بازی صادق بهرامی و بچه‌های کوی کن روایت می‌کرد. عواملی که بهرام بیضایی را در فیلم‌کوتاه عمو سیبیلو همراهی کردند همگی جزء ارکان سینمای پیشروی ایران در آن سال‌ها بودند. برای مثال، اسفندیار منفردزاده وظیفه ساخت موسیقی این اثر را برعهده داشت؛ او کسی بود که معنای تازه‌ای به موسیقی فیلم در ایران بخشید و ردپای مهمی از خود در فیلم‌های شاخص سینمایی برجای گذاشت. عباس گنجوی هم وظیفه رتق و فتق امور مربوط به تدوین را داشت، او هم یکی از دلایل پیشرفت تکنیکی آثار موج نو بود.

سینما از زمان انقلاب و روی کارآمدن جمهوری اسلامی به کل تغییر کرد و شیوه ساخت فیلم هم به‌مرور شکلی حرفه‌ای‌تر به خودش گرفت. سینماگران هم برای ورود به جریان اصلی فیلمسازی راه‌های بیشتری داشتند و سینما به‌عنوان یکی از معدود ابزار سرگرمی تبدیل به آمال و آرزوهای نسل برآمده از انقلاب شده بود. استعدادهای جوان آلترناتیوهای بیشتری برای راه‌یابی به سینمای داستانی داشتند که فقط یکی از آنها ساخت فیلم‌کوتاه محسوب می‌شد که به کرات از آن بهره‌مند شدند. یکی از این استعدادها، سعید روستایی بود که با ساخت فیلم‌کوتاه «محصول» (1390) پایش را به سینما باز کرد و در ادامه با قرار گرفتن در پشت دوربین فیلم‌کوتاه «مراسم» (1392) -که بعدها از آن در ساخت فیلم بلند «برادران لیلا» تأثیر گرفت- به اسم شاخصی در سینمای کوتاه تبدیل شد. 

بسیاری از مخاطبان سینما، بهمن و بهرام ارک را با فیلم تحسین‌شده «پوست» به خاطر می‌آورند، اما زمین اصلی بازی این دو برادر پیش از حضور در سینمای داستانی، فیلم‌کوتاه بود و آنها در این زمین به هر افتخاری که فکرش را می‌کنید دست پیدا کردند. مهم‌ترین دستاورد این دو را می‌توان تولید فیلم‌کوتاه «حیوان» دانست. حیوان هم در سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بهترین فیلم‌کوتاه را برای سازندگانش به دست آورد و هم با دریافت جایزه دوم بخش سینه‌فونداسیون فستیوال فیلم کن، نامش را در تاریخچه برگزاری این جشنواره حک کرد. از دیگر فیلم‌های مهم کوتاه برادران ارک می‌توان به «نجس» و «آفتاب‌سوخته» اشاره کرد. 

متن کامل گزارش ایمان‌ عظیمی، خبرنگار گروه فرهنگ را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.