با پمپاژ سلاح
حانیه قاسمیانواشنگتن می‌خواهد از تایوان، یک اوکراین دیگر بسازد. این معنای رزمایش‌های اخیر چین در تنگه تایوان است. پس از تصویب میلیارد‌ها کمک نظامی به تایوان در کنگره آمریکا، چین با انجام رزمایش‌های نظامی، در پی تنظیم بازدارندگی خود در برابر دشمنان است. ایالات متحده با حفظ روابط اقتصادی، نظامی و سیاسی نزدیک با تایوان از این جزیره کوچک که پکن بر آن ادعای مالکیت دارد، یک نیروی نیابتی برای حفظ منافع خود و مهار رشد اقتصادی چین ساخته است. با شعله‌ور شدن جنگ در اوکراین و حمله رژیم‌صهیونیستی به کشور‌های منطقه غرب آسیا، باید دید آیا آمریکا و رفقا، با پمپاژ سلاح شعله یک جنگ منطقه‌ای دیگر را روشن می‌کنند؟
ایالات متحده در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، شاهد گسترش قابل توجه روابط با دولت تایپه بود، از جمله اولین فروش جنگنده‌ها در سه دهه اخیر. در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ایالات متحده روابط خود با تایوان را بر خلاف مخالفت‌ها و ابراز نگرانی‌های چین، تعمیق بخشید که شامل فروش بیش از 18 میلیارد دلار سلاح به ارتش و رونمایی از یک مجتمع 250 میلیون دلاری برای سفارت دوفاکتوی آن در تایپه بود. ترامپ قبل از تحلیف خود با تسای تماس تلفنی برقرار کرد که بالاترین سطح تماس بین دو طرف از سال 1979 بود. او همچنین چندین مقام عالی‌رتبه دولت از جمله یک عضو کابینه را به تایپه فرستاد و در روزهای پایانی ریاست‌جمهوری‌اش، وزارت امور خارجه محدودیت‌های دیرینه‌ای را که حاکی از مکان‌ها و نحوه ملاقات مقامات آمریکایی با همتایان تایوانی بود، حذف کرد.
دولت بایدن نیز رویکرد مشابهی را در پیش گرفته و فروش سلاح ادامه یافته و تصمیم دولت ترامپ برای اجازه ملاقات مقامات آمریکایی با مقامات تایوانی به‌طور آزادتر را تأیید کرده است. بایدن اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده بود که نمایندگان تایوان را به مراسم تحلیف خود دعوت کرد. ایالات متحده در آموزش‌های نظامی و گفت‌وگوها با تایوان شرکت می‌کند، به‌طور منظم کشتی‌ها را از طریق تنگه تایوان به نمایش نظامی در منطقه می‌فرستد و از تایوان خواسته تا هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهد.
همچنین، تایوان در طول سال‌ها از حمایت دوحزبی در کنگره برخوردار بوده و قانونگذاران پیشنهاد‌ها و قوانینی را برای تقویت روابط ایالات متحده و تایوان، تقویت دفاع‌های این جزیره و تشویق مشارکت آن در سازمان‌های بین‌المللی ارائه داده‌اند. در آگوست 2022، نانسی پلوسی، رئیس پیشین مجلس نمایندگان به تایپه سفر کرد. چین از این سفر انتقاد کرد و در پاسخ، برنامه‌ریزی برای تمرین‌های نظامی که به‌طور مؤثری جزیره را محاصره می‌کند، شروع شد.
کمتر از یک سال بعد، تسای در مارس 2023 با کوین مک‌کارتی، رئیس جدید مجلس، در سفر به کالیفرنیا ملاقات کرد. مک‌کارتی بالاترین مقام آمریکایی در تقریبا 30 سال اخیر بود که با یک رئیس‌جمهور تایوانی در خاک ایالات متحده ملاقات کرد که پاسخ شدید چین را به همراه داشت؛ از جمله محکومیت، تحریم‌های تازه و نمایش قدرت در تنگه تایوان. پس از انتخابات ریاست‌جمهوری تایوان در 2024، واشنگتن هیئتی از مقامات پیشین دولت را به تایوان فرستاد تا به رئیس‌جمهور منتخب، لای چنگ-ته و رئیس‌جمهور کنونی، تسای اینگ-ون به خاطر پیروزی حزب دمکراتیک پیشرفته (DPP) تبریک بگویند.
با نگاهی به تحرکات ایالات متحده در دوره بایدن می‌توان دریافت که او نیز همانند ترامپ، برای مهار رشد قدرت چین در شرق آسیا به تسلیح تایوان ادامه می‌دهد؛ اقداماتی که در راستای تحریک چین برای اقدام نظامی‌ای مشابه حمله روسیه به اوکراین است. نظرات اخیر ترامپ نیز برخی از شک‌ها را در‌مورد تعهد ایالات متحده برای تسلیح تایوان، در صورت موفقیت در تلاش برای انتخاب مجددش، مطرح کرده است. در ژوئیه، او این سوال را مطرح کرد که آیا ایالات متحده وظیفه‌ای برای دفاع از جزیره دارد یا خیر و گفت: «فکر می‌کنم تایوان باید برای دفاع از خود به ما پول پرداخت کند.»
یک نگرانی اصلی در میان تحلیلگران آمریکایی و چینی این است که نوسازی نظامی و قاطعیت فزاینده چین و همچنین وخامت در روابط دو سوی تنگه، می‌تواند منجر به درگیری شود. چنین درگیری‌ای می‌تواند به رویارویی ایالات متحده و چین منجر شود؛ زیرا چین هیچ گزینه‌ای را برای استفاده از نیروی نظامی برای دستیابی به «تجدید وحدت» تایوان کنار نگذاشته و ایالات متحده نیز برای حفظ منافع خود در تنگه تایوان، از مداخله نظامی و حمایت از تایوان در صورت حمله چین، گزینه‌ای را کنار نگذاشته است.
کارشناسان در‌مورد احتمال و زمان حمله چین اختلاف نظر دارند. فرمانده عالی‌رتبه نظامی ایالات متحده در اقیانوس آرام در سال 2021 هشدار داد که چین ممکن است طی یک دهه آینده سعی در حمله به تایوان داشته باشد. برخی دیگر معتقدند سال 2049 تاریخ مهمی است؛ شی جین‌پینگ بر اهمیت تجدید وحدت با تایوان به‌عنوان بخشی از رؤیای چینی تأکید کرده است که به بازگرداندن جایگاه چین به‌عنوان یک قدرت بزرگ در سال 2049 می‌نگرد.
حمله روسیه به اوکراین در اوایل 2022 دوباره بحث‌ها را شعله‌ور کرد، به‌طوری‌که برخی تحلیلگران استدلال کردند که تحرکات مسکو ممکن است پکن را ترغیب کند تا به‌طور مشابه به تایوان حمله کند و دیگران معتقدند که پکن ممکن است پس از مشاهده چالش‌های روسیه، احتیاط بیشتری به خرج دهد. دیوید ساکس، پژوهشگر شورای روابط خارجی (CFR) می‌نویسد که اقدامات روسیه تأثیری بر تمایل چین برای استفاده از نیروی نظامی نخواهد داشت، اما «رهبران چینی طرح‌های عملیاتی خود را بررسی خواهند کرد تا از اشتباهات مشابه اجتناب کنند.»
تحلیلگران می‌گویند که تایوان احتمالا بدون حمایت خارجی توانایی دفاع در برابر حمله چین را ندارد. اگرچه تسای بر افزایش هزینه‌های دفاعی تأکید کرده است و بودجه‌ای بی‌سابقه با بیش از 19 میلیارد دلار برای سال 2023 تصویب کرد، اما هزینه‌های دفاعی چین همچنان حدود 12 برابر تایوان تخمین زده می‌شود. در سال 2022، قانونگذاران تایوان طرح‌هایی را برای هزینه‌کرد اضافی 8.6 میلیارد دلاری در بودجه دفاعی در طول پنج سال آینده تصویب کردند. بخشی از این بودجه نظامی افزایش‌یافته به خرید موشک‌های کروز، مین‌های دریایی و سیستم‌های پیشرفته نظارتی از آمریکا برای دفاع از سواحل تایوان اختصاص خواهد یافت.
با توجه به درگیری ناتو در اوکراین و حمایت آمریکا از نسل‌کشی در غزه، به نظر می‌رسد که فعلا ایالات متحده، تمایلی به ساختن «یک اوکراین دیگر» از تایوان ندارد اما این به معنای رفع نگرانی‌های پکن از تسلیح مداوم تایوان نیست. این امکان وجود دارد که پکن، فرصت درگیری واشنگتن در جنگ در غرب آسیا و اوکراین را مغتنم بشمارد و تکلیف تایوان را یکسره کند.
متن کامل گزارش حانیه قاسمیان، خبرنگار گروه جهان‌شهر را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
