فرهیختگان آنلاین: پیشروی خط دو متروی شهر شیراز تا ۵۰۰ متری حافظیه و خطرات ناشی از آن برای آرامگاه حافظ، آب‌انبار تاریخی و گورستان باستانی مسیر حفر تونل این خط در روزهای اخیر جنجال‌های بسیاری را ایجاد کرده و نگرانی‌های فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری را به همراه داشته است.
ماجرا از این قرار است که در دوره چهارم شورای شهر شیراز، مصوب شده بود که یکی از ایستگاه‌های خط دو مترو، درست مقابل حافظیه شیراز باشد. در دوره پنجم اما برای جلوگیری از هرگونه آسیب احتمالی ناشی از تردد قطار‌های مترو و لرزش‌های آن، مقرر شد متروی خط دو تا یک کیلومتری حافظیه کشیده شده و همانجا متوقف شود. اما پس از انتشار خبر پیشروی خط مترو تا ۵۰۰ متری حافظیه و اظهار نگرانی‌های متعدد کارشناسان، این ماجرا ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد.

وضعیت خطوط مترو در جوار حافظیه در حال بررسی
روز گذشته روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس پس از حواشی روزهای اخیر اعلام کرد که بنا به دستور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به همراه جمعی از مدیران تخصصی و کارشناسان مامور به بازدید از خط ۲ متروی قطار شهری شیراز که از نزدیکی حافظیه می‌گذرد، شد تا آن را مطابق الزامات قانونی و نظریات کارشناسی تعیین تکلیف کنند.
صالحی امیری تاکید کرده بود که گسترش خط دو متروی شیراز به هیچ عنوان نباید به این مجموعه آسیبی وارد کرده یا آن را در معرض آسیب قرار دهد، در همین راستا نیز بررسی‌های کارشناسی با دستور وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آغاز شده و نتایج آن اعلام خواهد شد. در ادامه گزارش روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس آمد که ده پهلوان، رئیس پژوهشگاه به همراه مدیران تخصصی (معاون پژوهشی، مشاور تخصصی و روسای پژوهشکده‌های باستان‌شناسی، حفاظت و مرمت، بناها و بافت‌های تاریخی) از قطار شهری شیراز مقرر شد تمامی اسناد، اطلاعات و داده‌های در اختیار را سازمان قطار شهری و شهرداری شیراز در اختیار وزارت میراث و پژوهشگاه قرار دهند تا پس از ارزیابی و بررسی شرایط طرح، تصمیم نهایی و شایسته اتخاذ شود.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی در حاشیه این بازدید با انتقاد از اینکه شهرداری شیراز و سازمان قطار شهری الزامات قانونی در خصوص استعلام از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را در مرحله امکان‌سنجی و پیش از آغاز عملیات اجرایی اخذ نکردند، انتقاد کرد و گفت: تعامل، گفت‌وگو و رعایت قانون و ملاحظات کارشناسی مسیر حل چالش‌ها و مشکلات است.
وی تاکید کرد: در کشورهای توسعه یافته میراث فرهنگی نه تنها مانع توسعه نیست بله محور و خمیره توسعه است. اساسا توسعه‌ای که در آن گذشته تاریخی و فرهنگی شهرها قربانی شود، توسعه نیست. وزارت میراث مخالف ساخت مترو در هیچ جای کشور نیست بلکه آن را به شرط رعایت الزامات قانونی لازم و نیاز جدی شهرها هم می‌داند.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصریح کرد: تا ارزیابی شرایط و روشن شدن نتایج، فعلا عملیات اجرای فاز ۲ قطار شهری شیراز متوقف می‌شود. درحال حاضر اولویت ما این است که بسنجیم و اطمینان حاصل کنیم، عبور خط ۲ متروی شهری از کنار آرامگاه حافظ آسیب، لطمه و تخریب را متوجه این مجموعه تاریخی و فرهنگی نمی‌کند زیرا لسان‌الغیب ثروت و آبروی فرهنگی ماست و شهره دوست و بیگانه است.
به گفته علی کلانتری مزرعه نو، سرپرست سازمان حمل‌ونقل ریلی شهرداری شیراز عبور مترو از عمق ۲۶ متری، فاصله ۸۰ متری رواق و ۱۲۰ متری آرامگاه از سطح زمین نه تنها آسیبی به مجموعه تاریخی و فرهنگی حافظ وارد نمی‌کند بلکه به بهبود شرایط گردشگری شهر شیراز کمک می‌کند.

دستگاه‌های حفاری همچنان مشغول کار هستند؟
آن‌طور که «ایلنا» گزارش داده، درحالی که وزارت میراث فرهنگی از توقف احداث خط دوم مترو شیراز با هدف بررسی آثار تاریخی موجود در این مسیر به دستور وزیر میراث فرهنگی و استاندار فارس خبر داده که فعالین میراث فرهنگی می‌گویند یکی از تونل‌های دوگانه مترو شیراز از آرامگاه حافظ عبور کرده و تونل دوم همچنان در حال حفر است.
امین طباطبایی، مدیر خانه فرهنگ جاودان شیراز در واکنش به اعلام خبر توقف حفر تونل خط ۲ مترو این شهر در نزدیکی آرامگاه حافظ اعلام کرد: براساس گزارش‌های دریافتی از اعضای سابق شورای شهر شیراز امکان توقف دستگاه تی. بی. ام حفار تونل مترو وجود ندارد و حفر تونل مترو در ۵۰۰ متری آرامگاه حافظ نه تنها متوقف نشده که ادامه یافته است.
مدیر خانه فرهنگ جاودان شیراز گفت: در پیگیری‌های ما و فعالین میراث فرهنگی درباره توقف احداث تونل خط دو مترو شیراز مشخص شد که دستگاه تی. بی. ام مترو امکان توقف ندارد و آنچه امروز به ما گفته شد این است که مسیر تونل عبور کرده از آرامگاه حافظ به چهارراه ادبیات شیراز رسیده و بدین ترتیب کل مسیر حافظیه را در ضلع جنوبی خیابان طی کرده است.
او گفت: در پیگیری‌های ما مشخص شد که تونل دوم هم که نسبت به تونل اول به آرامگاه حافظ نزدیک‌تر است ظرف ۵ ماه آینده با عبور از آرامگاه حافظ به جایی می‌رسد که امروز تونل جنوبی این مسیر رسیده است.  نکته مهمی که در ارتباط با این عملیات عمرانی در نزدیکی آرامگاه حافظ وجود دارد آن است که کل این عملیات هنوز مجوز لازم و ضابطه ۷۷۷ را که باید استعلامات لازم از دستگاه‌های دیگر را بگیرد، ندارد.
مدیر خانه فرهنگ جاودان شیراز در واکنش به اظهارات سرپرست مترو شیراز که اعلام کرده بود در مسیر حفر مترو حافظیه هیچ اثر تاریخی وجود ندارد و بررسی‌های ژئوفیزیک و ژئورادار برای تشخیص آثار موجود در این مسیر پیش از حفر تونل مترو انجام شده است، افزود: نتیجه بررسی‌های ادعایی باید این باشد که آثار و سازه‌های روی سطح و زیر سطح زمین شناسایی و تاثیر لرزه‌های ناشی از حرکت مترو بر سازه آرامگاه حافظ نیز مشخص شود. در حالی که اینچنین نبوده و آن‌ها آب انبار تاریخی زیر سطح زمین را هم تشخیص نداده اند. بنابراین نمی‌توان به بررسی‌های ادعایی اطمینان کرد.
او افزود: علاوه بر این موضوع مجریان مترو شیراز باید برای ایجاد راه دسترسی مسافران مترو به آرامگاه حافظ دالان‌ها و راهروهایی در این محدوده ایجاد کنند که به معنای رسیدن به لایه‌های زیرین و تخریب بخش‌هایی از گورستان هزارساله شیراز در لایه‌های زیرین است.
او با اشاره به احتمال آسیب رسیدن به سازه آرامگاه حافظ به دلیل لرزش‌های ناشی از عبور مترو از کنار این اثر اعلام کرد: آسیب ناشی از ارتعاشات لرزه‌ای عبور مترو از کنار حافظیه بر سازه آرامگاه حافظ و آب انبار موجود در رواق و آب انبار تاریخی خارج از رواق و آرامگاه حافظ موضوعی است که اصلا تاکنون بررسی نشده و نیازمند اطلاعات دقیق است تا اگر مشخص شود لرزش‌های عبور مترو به آرامگاه و آثار در مسیر آسیب می‌رساند، این پروژه به سرعت متوقف شود.
مدیر خانه فرهنگ جاودان شیراز با تاکید بر این موضوع که گنبد و آرامگاه حافظ به صورت «خشکه چین» بر ستون‌ها قرار گرفته است، افزود: گنبد و سازه آرامگاه حافظ چفت و بست محکم ندارد و آن زمان که این معماری انجام شده است خبری از مترو و تاثیر مداوم لرزش‌های آن وجود نداشته است.
طباطبایی تاکید کرد: موضوعاتی همچون تاثیر لرزه‌های ناشی از حرکت قطار مترو بر آرامگاه حافظ و همچنین آب انبار داخل رواق حافظیه و خارج از رواق و همچنین گورستان باستانی این منطقه باید به صورت علمی سنجیده شود تا حجم آسیب‌های ناشی از عبور مترو از آرامگاه حافظ به شکل دقیق مشخص شود.