فرهیختگان: حزب‌الله که تاسیس شد، او 22 سال داشت. خودش هم در شکل‌گیری بزرگ‌ترین گروه مقاومت لبنان نقش داشت. او به‌همراه سیدمحمدحسین فضل‌الله، صبحی طفیلی، سید عباس موسوی، نعیم قاسم، حسین کورانی، حسین خلیل، محمد رعد، محمد فنیش، محمد یزبک و ابراهیم امین از موسسان حزب‌الله بودند. بهمن‌ماه 1370 و در حوالی 30 سالگی مسئولیت این گروه سیاسی- نظامی را که بزرگ‌ترین ایدئولوژی خود را مقابله با رژیم غاصب صهیونیستی عنوان کرده بود، برعهده گرفت. او تا ششم مهر همین مسئولیت را برعهده داشت و روزهای طلایی برای مردم لبنان ساخت. صحبت از سیدحسن نصرالله، سومین دبیرکل حزب‌الله و شخصیت کاریزماتیک لبنان است. نصرالله نه‌فقط برای مردم لبنان، بلکه برای همه آزادی‌خواهان جهان با سخنرانی‌های حماسی و الهام‌بخش تلویزیونی چهره‌ای نام‌آشنا و شناخته‌شده است. او جمعه گذشته با حمله تروریستی رژیم‌صهیونیستی به خواسته قلبی خود رسید. سیدمقاومت آثار مختلفی از خود به‌جای گذاشته که منبع پژوهش‌های متعددی شده است. دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشور تاکنون 9 پایان‌نامه درخصوص او و سال‌های حضورش در حزب‌الله به نگارش درآورده‌اند. در گزارش امروز مرور کوتاهی بر تعدادی از مقالات علمی خواهیم داشت که با محوریت شخصیت سیدحسن نصرالله و فعالیت‌های حزب‌الله لبنان در سال‌های اخیر به نگارش درآمدند. 

بررسی رازهای ماندگاری حزب‌الله در سیاست لبنان

حزب‌الله لبنان در دهه‌های اخیر فقط یک گروه نظامی ضدصهیونیستی نبوده و در قامت یک گروه سیاسی اکت‌های مختلف سیاسی و اجتماعی داشته است. طی چهار دهه گذشته حزب‌الله موفق شده موفقیت‌های گسترده‌‌ای در عرصه سیاسی و نظامی لبنان کسب کند. این در حالی است که این گروه پیوسته تحت فشار خارجی و نیز توطئه‌های داخلی برای تضعیف آن بوده است. سوال اصلی که مطرح‌ می‌شود این است که حزب‌الله چگونه توانسته بر این مشکلات فائق آید؟ این سوال محور پژوهش مشترک دو استاد و یک دانشجوی خارجی است که نتایجش در قالب یک مقاله علمی - پژوهش در فصلنامه پژوهش‌های معاصر انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است. فرضیه پژوهش به توجه حزب‌الله به تقویت قدرت نرم خود و نیز تاثیر الگوبخشی انقلاب اسلامی در موفقیت‌های حزب‌الله تاکید دارد. یافته‌های پژوهش که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به دست آمده نشان‌ می‌دهد حزب‌الله لبنان با تکیه بر مفاهیم لطف و نصرت الهی، فرهنگ مقاومت، جهاد و شهادت، جایگاه معنوی رهبری و اصل ولایت‌فقیه، شجاعت و مقاومت دربرابر دشمن خارجی، نهضت خدمت‌رسانی به مناطق محروم و استفاده صحیح از رسانه برای تصویرسازی به تقویت بعد نرم قدرت خود پرداخته است. نتایج این تحقیق حاکی است که قدرت نرم حزب‌الله پیوسته بازتولید شده و در کنار قدرت سخت به عامل محبوبیت این گروه تبدیل شده است. به همین خاطر بخش عمده‌‌ای از تلاش غرب پس از ناکامی در خلع سلاح حزب‌الله به خنثی‌سازی قدرت نرم آن در منطقه معطوف شده است. 

الگوبرداری از قدرت هوشمند حزب‌الله در مواجهه با مخالفان

دوفصلنامه علمی جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام در شماره اول دوره هفتم خود که تابستان سال 98 چاپ‌شده، مقاله‌ای را با عنوان «نقش رهبری سیدحسن نصرالله در به ‌کارگیری قدرت هوشمند حزب‌الله در مواجهه با مخالفان» منتشر کرده است. این مقاله به‌منظور شناخت نقش سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان در به‌کارگیری قدرت هوشمند حزب‌الله در مواجهه با مخالفان نگاشته شده و درصدد بوده به این پرسش پاسخ دهد که «نقش سیدحسن نصرالله در به‌کارگیری قدرت هوشمند حزب‌الله در مواجهه با مخالفان چه بوده است؟» این پژوهش برای یافتن پاسخ این پرسش از روش کیفی از نوع اسنادی- تحلیلی استفاده و داده‌ها با ابزار فیش‌برداری جمع‌آوری ‌شده است. یافته‌های پژوهش بیان می‌کنند سیدحسن نصرالله در مواجهه با مخالفان، تلفیقی از قدرت سخت و نرم را با اعمال ترکیبی از دو سبک رهبری تراکنشی و الهام‌بخش (متناسب با شرایط مخالفان داخلی و خارجی) اعمال کرده است. قدرت سخت سیدحسن نصرالله با به‌کارگیری دو مهارت سازمانی و سیاسی در سخنرانی‌های عید مقاومت ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ در مواجهه با مخالفان و قدرت نرم او با بهره از سه مهارت هوش احساسی، ارتباطات و چشم‌انداز و نیز بهره‌برداری از هوش محیطی در مواجهه با مخالفان اعمال شده است. او در مواجهه با مخالفان بیشتر از قدرت سخت و سبک رهبری تراکنشی استفاده کرده و در صورت اعمال قدرت نرم، روش‌های ضدالهام‌بخش را دربرابر مخالفان به کار برده است. 

جمع‌بندی این پژوهش نشان می‌دهد او با یادآوری و تکرار متناوب شکست‌های دشمنان خود در سخنرانی‌ها از اقدام عملی مجدد از سوی دشمنان یا بروز درگیری نظامی جدید از جانب اسرائیل جلوگیری کرده و از سوی دیگر، برای حفظ موقعیت برتر خود دربرابر مخالفان داخلی و خارجی از اولین روز جشن آزادسازی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ به چانه‌زنی بر سر سلاح مقاومت و برشمردن دلایل کنار نگذاشتن آن پرداخته است. سیدمقاومت همچنین برای اعمال قدرت نرم خود در تقابل با مخالفان مهارت‌های هوش احساسی ارتباطات و چشم‌انداز را به‌کار گرفته اما روش‌های انتخابی او در اعمال این وجه از قدرتش دربرابر مخالفان، ضدالهام‌بخش بوده‌اند. تخریب تصاویر ذهنی دشمنان و مخالفان داخلی، انتخاب مکان‌های برگزاری جشن در نوار مرزی برای به رخ کشیدن شکست به دشمنان و مخالفان، تخریب چشم‌اندازهای دشمن (اسرائیل) در شکست‌ناپذیری و به تصویر کشیدن آینده‌ای سیاه و توام با ترس از شکست دائمی برای دشمنان لبنان ازجمله این روش‌ها بوده‌اند. 

به‌عقیده پژوهشگران این مقاله، سیدحسن نصرالله با شناخت دقیق از تاریخچه سیاسی و اجتماع مخالفان و اتفاقات جاری در منطقه، هوش محیطی خود را به‌نمایش گذاشته و توان اثر‌گذاری خود بر محیط را اولا در توصیف واقعی وضعیت در هر سال، ثانیا در ارائه تحلیل از وضعیت با استفاده از اطلاعات پنهان و آشکار و ثالثا در پیش‌بینی آینده‌ واقعه‌ موردبحثش در هر سال نشان داده است. تحقق پیش‌بینی‌های او در رابطه با مخالفان باعث افزایش کاریزمای دهشت‌آفرین او در میان مخالفان و رصد جدی سخنان او از سوی آنها شده است. او همچنین با انتخاب دقیق موضوع بحث در هر عید مقاومت و تکرار آن (درصورت تداوم موضوع)، متناسب با اندازه اهمیت آن توان خود را در خلق فرصت شانس) اثر‌گذاری و تطبیق سبک رهبری‌اش متناسب با شرایط محیطی به رخ کشیده است. 

متن کامل گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.