هرگاه صحبت از تعداد ناشنوایان در ایران میشود، طبق معمول با این پاسخ مواجه میشویم که «آمار دقیقی از تعداد ناشنوایان در دست نیست!» پاسخی که مخاطب را در ورطهی احتمالات و حدس و گمانها میاندازد و این هشدار را میدهد که تا چه حد زیستن در دنیای سکوت موجب نادیده گرفته شدن نیازها و به حاشیه رانده شدنشان میشود.
به بهانهی روز جهانی ناشنوایان، نگاهی داشتیم به پارهای از اقدامات انگشتشمار که در جهت تسهیل استفادهی این افراد از محصولات فرهنگی و هنری شده است. اقداماتی که جزو واجبات و ملزومات هستند و به همین جهت دلیلی برای ستودن آنها وجود ندارد و اگر هم ستایش میشوند، به علت کمبود این قدمها و کوششهاست.
اولین نکتهای که ممکن است تعجب همگان را برانگیزد، شکسته شدن این کلیشه و باور غلط است که ناشنوایان هیچ بهرهای از موسیقی نمیبرند. اما واقعیت این است که ناشنوایان به شکلی متفاوت و منحصر به فرد موسیقی را ادراک میکنند و از این موهبت لذت میبرند، اما به دلیل نبود شرح و توضیح دقیق در این باره، فهم درستی از آن در بین مردم وجود ندارد. در این رابطه، چنانچه به جستجو بپردازیم، میبینیم که نماهنگهایی مختص آنها ساخته شده است که همین تعداد محدود میتوانند فتح بابی باشد برای تولید و خلاقیت هرچه بیشتر در این زمینه.
مسئلهی دومی که وجود دارد، میزان بهرهمندی آنان از کتاب و مطالعه است که نهاد کتابخانههای عمومی کشور، قدمهای جدی در این راه برداشته است. سال ۱۳۹۶ بخش ناشنوایان در کتابخانه مرکزی امام خمینی(ره) مشهد و کتابخانه محمد بهمنبیگی شیراز، با ارائه خدمات به ناشنوایان در قالبی ساختارمند تشکیل شد. به گونهای که از آن سال تاکنون، ۳۲ باب کتابخانه عمومی در ۲۸ استان کشور، بخش ناشنوایان را فعال کردند و تعداد ۲۶ کتابدار آموزشدیده در این بخشها بهصورت مستمر، فعالیتهای مختلف ترویجی و کتابخوانی را به جامعه ناشنوایان ارائه میدهند. بر اساس آمار رسیده به دست خبرنگار چارسو فرهنگ ۲۳۰۰ نفر عضو بخش ناشنوایان کتابخانههای عمومی هستند.
نگاه به ناشنوایان، در سینما به تعداد انگشتان دست میرسد، پرنده کوچک خوشبختی را احتمالا همه دوستداران سینما یادشان هست؛ فیلمهای«بیصدا حلزون»، «نگهبان شب» و «آواز گنجشکها» در سینمای ایران به موضوع ناشنوایی پرداختهاند.
نمایش خانگی که این روزها محل رجوع بسیاری از مخاطبان است، تعدادی از فیلمها را به گونهای ارائه کرده که ناشنوایان هم امکان استفاده از آنها را دارند. اما باز هم چنین چیزی شامل تمامی فیلمها نمیشود و در اینجا هم ردپای تبعیض و بیمهری علیه ناشنوایان را شاهد هستیم. موسیقی، کتاب، فیلم و دیگر بخشهای هنر و فرهنگ حتما بیشتر از این میتوانند برای ناشنوایان برنامه و فکر داشته باشند تا آنها در دنیای سکوتشان فراموش نشوند.