مجید شاکری در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
علی مزروعیمجید شاکری، کارشناس اقتصاد سیاسی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در ابتدا به تشریح وضعیت مذاکرات هسته‌ای و برجام پرداخت و گفت: «مهم‌ترین دستاورد سفر نیویورک آغاز مذاکرات سال دهم بوده اما این دستاورد خاصی نیست؛ چراکه این مذاکرات به دلیل راهبرد غرب برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران، دیر یا زود آغاز می‌شد.»
او افزود: «نکته مهم‌تر این است که باید زمان ارزشمند خود را صرف آماده شدن برای این مذاکرات کنیم و منظور از آمادگی، کنترل ریسک‌ها و ابزارهای فشاری است که طرف مقابل ممکن است در طول مذاکرات استفاده کند.»
شاکری با اشاره به تغییرات ساختاری ناشی از تحریم‌ها و لزوم بازنگری در سیاست‌ها تصریح کرد: «به‌جای تمرکز دولت بر این مسائل کلیدی، دولت بیشتر در حال ارسال پیام‌های آماده‌باش برای مذاکرات است، در‌حالی‌که این مذاکرات خود به خود آغاز می‌شد و نیازی به این پیام‌ها نبود.»
این کارشناس اقتصاد سیاسی همچنین به اظهارات اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره کرد و گفت: «گروسی به بازگشت حقوقی آمریکا به برجام به‌عنوان یک امتیاز نگاه می‌کند، اما با توجه به سیاست‌های داخلی دولت چهاردهم، احتمالا این موضوع به‌عنوان یک امتیاز به هواداران دولت فروخته خواهد شد.»
او هشدار داد بازگشت آمریکا به برجام در سال‌های ۲۰۲۴ یا ۲۰۲۵ نمی‌تواند مشکلات اصلی ایران، مانند تحریمهای نفتی و محدودیت‌های بانک مرکزی را حل کند. شاکری افزود: «تغییرات تحریمی آمریکا و گذشت زمان ساختارهای زیادی را تغییر داده است و برای حل آنها باید فکر جدیدی کرد. این نیازمند تمرکز بر تغییرات واقعی است و نه تکرار اشتباهات گذشته.»
او همچنین تاکید کرد بازگشت به شرایط قبل از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ حداقل چیزی است که ایران باید به‌دنبال آن باشد.
شاکری تصریح کرد: «پیش از آغاز مذاکرات باید نقاط فشار طرف مقابل شناسایی و کنترل شود و این از طریق بهبود روابط با چین و روسیه امکان‌پذیر است، روابطی که در دولت‌های قبلی به بن‌بست خورده بود.»
حفظ برجام بدون نیاز به بازنگری
مجید شاکری با اشاره به روند کاهش تعهدات ایران ذیل بند ۳۶ برجام گفت: «اگر هدف ما حفظ برجام است، نیازی به تغییرات بنیادین در این چهارچوب نیست. تاکنون تعهدات‌مان را گام به گام کاهش داده‌ایم، اما برای بازگشت به تعهدات آیین‌نامه مشخصی وجود ندارد و باید از کمیسیون مشترک برای بازتعریف تعهدات استفاده کنیم.»
او با تاکید بر اهمیت حفظ برجام، گفت: «نیازی به بر‌هم زدن چهارچوب برجام نیست؛ برجام در شرایط متفاوتی در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۴ شکل گرفت و دلیلی برای عقب‌نشینی از آن وجود ندارد.» شاکری در ادامه بر اهمیت آماده‌سازی درست برای مذاکرات آینده تاکید و خاطرنشان کرد باید ابزارهای خود را برای کنترل فشارهای طرف مقابل تقویت کنیم و این کار زمان زیادی نمی‌برد.
این کارشناس حوزه اقتصاد سیاسی، در ادامه با اشاره به ضرورت آمادگی پیش از آغاز مذاکرات در رابطه با برجام تاکید کرد عجله برای شروع این مذاکرات بدون آمادگی لازم، اشتباه است.
وی تصریح کرد که آمادگی به معنای شروع مذاکرات نیست، بلکه باید گام‌های عملی برای کنترل خسارت‌های احتمالی که طرف مقابل ممکن است در مذاکرات به ایران وارد کند، برداشته شود.
باید به‌طور روشن مشخص کنیم در رقابت بین چین و آمریکا کجا قرار داریم
شاکری در پاسخ به این پرسش که آیا نباید پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه مذاکرات را شروع کنیم تا اوضاع بحرانی نشود، گفت: «این تصور که رفتار ما باعث تغییرات جدی در مذاکرات شود، اشتباه است. شرایط کنونی بسیار با سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۴ تفاوت دارد.» به گفته او، برای افزایش تاثیرگذاری در مذاکرات، ایران باید در رقابت بین قدرت‌های بزرگ مانند روسیه، چین و آمریکا تصمیم‌گیری کند و فرصت‌ها را از دست ندهد.
وی بر لزوم گسترش نقش ایران در صحنه بین‌المللی تاکید کرد و گفت: «این موضوع به رقابت میان آمریکا و چین مرتبط است و ما باید به‌طور روشن تصمیم بگیریم که در این رقابت کجا قرار بگیریم.» شاکری افزود: «توازن برقرار کردن میان این دو قدرت امکان‌پذیر نیست و به همین دلیل ضروری است که موضع خود را در رقابت میان چین و روسیه مشخص کنیم.»
ایران باید از موضع قدرت در مورد لزوم مذاکرات صحبت کند
وی اضافه کرد ایران باید از موضع قدرت در مورد لزوم مذاکرات صحبت کند؛ چراکه تفاوت میان ایران ضعیف و ایران قدرتمند در مذاکرات، نتایج کاملا متفاوتی به همراه خواهد داشت. او همچنین به اهمیت فراهم کردن شرایط لازم برای احیای برجام یا هر توافق دیگری اشاره کرد و گفت: «آیا فضای جهانی آماده پذیرش بده‌بستان‌های ماست؟ بله، اما ما هنوز کارهای لازم برای آماده‌سازی این شرایط را به درستی انجام نداده‌ایم.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد این تصمیمات تاثیر مستقیمی بر واردات کالاهای اساسی، فروش نفت و سرمایه‌گذاری‌های ایران دارد. شاکری همچنین به محدودیت زمانی برای این تصمیم‌گیری‌ها اشاره کرد و گفت: «هر چه بیشتر تعلل کنیم، به ضرر ما خواهد بود.»
وی با تاکید بر اینکه در آستانه انتخابات قرار داریم و نتیجه این انتخابات هنوز مشخص نیست، افزود: «این عدم قطعیت می‌تواند برای ما ابزارهای محدودتری در آینده به همراه داشته باشد.»
شاکری ادامه داد: «به جای اینکه دائما در مورد لزوم مذاکره سریع‌تر صحبت کنیم، بهتر است که ابزارهای خود را برای مذاکره تقویت کنیم.»
او تاکید کرد این فرآیند زمان زیادی نمی‌خواهد و شاید یکی دو ماه کافی باشد. پس از آن، ایران می‌تواند به سمت تسریع فرایند مذاکرات برود.
وی هشدار داد که «اگر از نقطه ضعف وارد مذاکرات شویم، تسریع مذاکرات سودی برای ما نخواهد داشت.»
متن کامل گفت‌وگوی علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.
مطالب پیشنهادی
