«هیچ راهی جز جوانگرایی و تغییر نسل پیش روی فوتبال ایران نیست، اگر می‌خواهیم در آینده با تیم‌های بزرگ رقابت کنیم و تیم ملی در مسابقاتی که شرکت می‌کند یک رقیب قوی باشد، نیازمند تغییر نسلیم. البته امروز استفاده بیشتر از بازیکنان جوان تبدیل به یک باور عمومی در بین اهالی فوتبال شده است و باید این کار انجام شود و فضا برای تغییراتی که باید صورت بگیرد، آماده است.» این آخرین اظهارات مجید جلالی، رئیس کمیته فنی فدراسیون فوتبال است. جلالی که در حال تصویب برنامه جامع توسعه و پیشرفت 1414 است در حالی این صحبت‌ها را مطرح کرده که از مشاهده روند کلی فوتبال ایران می‌توان این‌طور استنباط کرد که همچنان نتیجه‌گیری در اولویت سیستم حاکم بر فوتبال قرار داشته و تا زمانی که این نگاه تغییر نکند، مطمئنا خبری هم از جوانگرایی به صورت درست و اصولی نخواهد بود. 

برای این مدعا می‌توان دو شاهد دم دستی از همین زمان را ارائه کرد. اول، اهداف و چشم‌اندازی که امیر قلعه‌نویی برای تیم ملی با تعابیری مثل جوانگرایی با شیب ملایم ارائه کرد. این درحالی است که برای رسیدن به این هدف اتفاقا بعد از جام ملت‌های آسیا نفرات جوان و پدیده‌های لیگ ایران به اردو هم دعوت شدند اما کادر تیم ملی فقط به دعوت از این نفرات بسنده کرده ولی درنهایت باز همان بازیکنان قبلی در زمین مسابقه قرار گرفتند. در ادامه هم قلعه‌نویی با دعوت دوباره از افراد پا به سن گذاشته عملا نشان داد در حال حاضر و برای صعود به جام جهانی علاقه چندانی به پروژه جوانگرایی ندارد. 

همچنین در وهله بعدی می‌توان به قوانین حاکم بر نقل و انتقالات لیگ برتر اشاره کرد که با وجود کم شدن سهمیه بزرگسالان و سهمیه‌های خارجی به نفع جوانگرایی در فصل قبلی، این امر برای فصل جاری مجددا نادیده گرفته شده و با اضافه شدن به سهمیه‌های هر دو لیست عملا جا برای جوانگرایی در لیست تیم‌ها محدود‌تر شد. البته در این راستا فعلا تیم‌ها مجبور به استفاده از دو بازیکن جوان روی نیمکت‌های خود برای رقابت‌های رسمی‌اند اما اینکه این نفرات فقط به صورت تزئینی تیم‌های خود را همراهی کنند، می‌تواند ثمره خاصی را به همراه داشته باشد؛ شاید هیچ‌کس بهتر از نویسندگان قوانین فی البداهه در فوتبال ایران نتوانند به آن پاسخ بدهند. 

سهمیه خاص در لیگ نخبگان
با همه این تفاصیل اما فعلا تیم‌ها ملزم به استفاده از نفرات جوان‌تر در سهمیه‌های زیر 23 و زیر 21 سال در لیست خود برای استفاده از این نفرات در رقابت‌های داخلی‌اند. این در حالی است که چندی پیش در گزارشی در «فرهیختگان» به نحوه لیست‌بندی تیم‌های حاضر در این رقابت‌ها اشاره کردیم، مبنی‌بر اینکه تیم‌ها در لیست B خود باید نام ده بازیکن زیر 21 سال را در لیست کلی 35 نفره خود به کنفدراسیون آسیا ارائه کنند. 

از سوی دیگر برای ارسال لیست A که 25 نفره خواهد بود دو بازیکن فقط تحت شرایطی خاص می‌توانند در لیست تیم‌ها قرار گرفته و این لیست را تا سقف 25 نفر برسانند. قانون درباره این دو بازیکن تاکید می‌کند که یکی از آنها در بازه سنی 15 تا 21 سال باید حتما سه سال تحت قرارداد با باشگاه (پایه‌ها و بزرگسالان) خود بوده باشد و نفر دیگر باید در همین بازه زمانی سنی به مدت سه سال در کشور فوق بازی کرده باشد. 

این در حالی است که قوانین حاکم بر رقابت‌های لیگ نخبگان تأکید می‌کند که این دو سهمیه تا سال 2027 یعنی سه سال آینده به هشت نفر رسیده و تیم‌ها باید تا قبل از آغاز رقابت‌ها سهمیه 17+8 بازیکن خود را به کمیته مسابقات معرفی می‌کنند. 

البته به نظر می‌رسد این هشت سهمیه به‌گونه‌ای خواهد بود که از این تعداد چهار نفر باید حتما سه سال تحت قرارداد با باشگاه (پایه‌ها و بزرگسالان) خود بوده باشند و چهار نفر دیگر باید در همین بازه زمانی سنی به مدت سه سال در کشور فوق بازی کرده باشند. بنابراین این موضوع می‌طلبد تا باشگاه‌ها در صورتی که می‌خواهند از لیست حداکثری خود استفاده کنند از حالا تدابیر لازم را به کار بسته و با امضای قرارداد با نفرات زیر 21 سال در رده‌های سنی خود و تزریق این نفرات هر ساله به رده سنی بزرگسال، شرایط را به این منظور فراهم کنند. 

نگاهی به ستاره‌های آینده ایران
حال با این نکات اشاره شده نگاهی می‌اندازیم به نفراتی که در فصل جاری در فهرست چهار تیم نماینده ایران در رقابت‌های آسیایی قرار گرفتند به این امید که این نفرات با حضور در تمرین تیم بزرگسالان و فرصت احتمالی برای حضور در رقابت‌های داخلی و آسیایی و همراهی تیم‌های خود، از ظرفیت بیشتری برای تبدیل شدن به بازیکنانی بزرگ در فوتبال ایران بهره بگیرند. این در حالی است که هر‌ساله تعداد زیادی از این بازیکنان از تیم‌های پایه تیم‌های مطرح جذب بزرگسالان می‌شوند اما اینکه چه تعداد از این افراد موفق می‌شوند به سطح اول فوتبال برسند تا به امروز این تعداد خیلی قابل توجه نبوده است. این در حالی است که با قانون جدید در فوتبال آسیا مطمئنا دیگر باید به سمت بها دادن به این استعدادها رفته و به قولی آنها را بیشتر از گذشته تحویل گرفت.

در حال حاضر امیررضا رفیعی، عرفان شیروانی، ایوب براجعه، سهیل صحرایی، عرفان ملاپور، سمیر حبوباتی، حسین حاجی‌زاده، علیرضا عنایت‌زاده، علیرضا خدادادی و ابوالفضل بابایی نفراتی‌اند که سهمیه سرخ‌ها در رده‌های سنی پایین‌تر را تشکیل داده و در تمرین بزرگسالان تیم گاریدو شرکت می‌کنند. در این بین مطمئنا امیررضا رفیعی گلری که فصل گذشته این فرصت را پیدا کرد تا در چند دیدار پرسپولیسی‌ها را همراهی کند سرشناس‌ترین بازیکن این فهرست محسوب می‌شود. حبوباتی، بابایی و براجعه نیز در این فصل برای دقایقی فرصت همراهی سرخپوشان را پیدا کردند. 

در تراکتور نیز بازیکنانی مانند میلاد کر، سعید کریم‌آذر، بهزاد اسلامی، عرفان نجاری، امیرعلی خرمی، امین ایمری، ارشیا حاتمی و امیررضا فیروزبخت بازیکنانی‌اند که در رده‌های سنی زیر 23 و 21 سال در لیست تبریزی‌ها قرار دارند. امیررضا جدی و امیرعلی خرمی دیگر بازیکنان جوان تراکتورند که از تیم‌های پایه باشگاه به تیم بزرگسالان راه یافته‌‌اند. همچنین عرفان نجاری 21ساله به‌عنوان دروازه‌بان از پرسپولیس راهی تبریز شد. میلاد کر، کاپیتان سابق تیم ملی جوانان نیز از نفرات سرشناس این لیست به شمار می‌رود. 

اما در سپاهان بازیکنانی مانند علی احمدی، عباس حبیبی، محمد امینی، اسماعیل فرامرزی، ارشیا سرشوق، پوریا رفیعی و مهدی حسینی به همراه آریا یوسفی نفرات لیست‌های زیر 21 و 23 سال سپاهان را تشکیل می‌دهند. جالب اینکه این نفرات همراه با سپاهان راهی اردوی ترکیه نیز شده و از سرشناسان این لیست هم می‌توان به یوسفی و سرشوق اشاره کرد. گفتنی است بعد از درخشش جواد حسین‌نژاد در ترکیب سپاهان در حالی که از آکادمی این باشگاه به ترکیب اصلی رسیده بود، حالا امید اصلی به ساق‌های این جوانان و درخشش احتمالی آنهاست تا این تعداد نیز مسیر حسین‌نژاد را ادامه بدهند. 

اما در استقلال با وجود اینکه طی سال‌های اخیر به تعداد کمی از جوانان فرصت همراهی این تیم در میادین بزرگ‌تر رسیده اما فعلا در تمرینات آبی‌ها ابوالفضل زمانی، ضرغام سعداوی، امیر محمد مردی، مهدی بهرامی‌نژاد، عباس شرفی، امیرحسین نیک‌پور نفراتی‌اند که به امید روزهای روشن آینده پا به پای بزرگ‌تر‌ها و باتجربه‌های این تیم تمرین می‌کنند. البته رامین کر و مجتبی هاشمی‌نسب نیز از تیم امیدهای استقلال طی هفته‌های اخیر به دفعات در تمرین‌های تیم بزرگسالان حاضر شده‌اند.

در این بین «زمانی»، هافبک دفاعی جوان فصل گذشته پیکان عضو تیم ملی جوانان است و در کارنامه او گلزنی برابر انگلیس در جام جهانی نوجوانان دیده می‌شود و از سرشناسان لیست استقلال به شمار می‌رود. همچنین شرفی سابقه حضور در فولاد خوزستان، پیکان و گل‌گهر و کاپیتانی تیم ملی جوانان و بازی در تیم ملی امید را هم در کارنامه خود دارد.